მას შემდეგ, რაც რუსეთი უკრაინაში შეიჭრა, დასავლთის სახელმწიფოებმა რუსეთის საფინანო სისტემას უმკაცრესი სანქციები დაუწესეს — გათიშეს გადარიცხვათა საერთაშორისო სისტემა „სვიფტიდან“, გარდა ამისა, ბანკების ნაწილს შეუზღუდეს წვდომა საერთაშორისო ფინანსურ რესურსებზე და ა.შ.
რა გავლენა შეიძლება ამ ყველაფერმა მოახდინოს საქართველოს ეკონომიკასა და საქართველოში მცხოვრებ ადამიანებზე? შესაძლებელია თუ არა, რომ საქართველომ რუსეთიდან დაკარგოს მილიარდბით დოლარის შემოსავალი, როგორც ეს პრემიერმა ირაკლი ღარიბაშვილმა თქვა და რა შეიძლება იყოს გამოსავალი? ამ და სხვა საკითხებზე ნეტგაზეთი საქართველოს ეროვნული ბანკის ყოფილ პრეზიდენტს, გიორგი ქადაგიძეს ესაუბრა.
ნეტგაზეთი: რას ნიშნავს რუსეთის ბანკების ნაწილის გათიშვა სვიფტიდან? რას შეცვლის ეს რუსეთის ეკონომიკისთვის?
გიორგი ქადაგიძე: რეალურად, სანქცია, რომელიც ითვალისწინებს რუსული საბანკო სისტემის სვიფტიდან ჩახსნას, ემსახურება მთავარ მიზანს, რომ მნიშვნელოვნად შემცირდეს და გართულდეს საერთაშორისო ვაჭრობა — ვინაიდან სვიფტი გამოიყენება საერთაშორისო ვაჭრობისთვის — და პრაქტიკულად შეუძლებელი გახდეს ამ ტრანზაქციების განხორციელება.
აქვე უნდა ვთქვათ, რომ სვიფტი არ არის, რა თქმა უნდა, ერთადერთი საშუალება, მაგრამ სვიფტი არის ყველაზე დიდი, ყველაზე სწრაფი და ყველაზე თანამედროვე. იმ ფონზე, რომ ლაპარაკია მილიონობით, მილიარდობით ტრანზაქციაზე, ალტერნატიული არხები არის ძალიან მოუქნელი და რთული და ზოგჯერ ფიზიკურად შეუძლებელიც, რომ დიდი ოდენობით თანხები სწრაფად გაატაროს.
ამიტომ აქ ლაპარაკი იმაზე არ არის, რომ საერთოდ შეუძლებელი იქნება გადარიცხვების განხორციელება და საერთაშორისო ვაჭრობა, მაგრამ სხვა სანქციებთან კომბინაციაში, [სვიფტიდან ჩახსნა] არის ერთ-ერთი ყველაზე ძლიერი.
აქვე ისიც უნდა აღინიშნოს, რომ სვიფტის გათიშვა აქამდე ითვლებოდა ყველაზე მძიმე იარაღად, მაგრამ ამას თუ დავუმატებთ რუსეთის ფედერაციის ეროვნული ბანკის სავალუტო რეზერვების ბლოკირებას, ეს კიდევ უფრო მძლავრი იარაღი არის, რადგან ეს, პრაქტიკულად, ნიშნავს, რომ ეროვნულ ბანკს ერთმევა საშუალება, ლიკვიდურობით უზრუნველყოს ბანკები საჭიროების შემთხვევაში, კურსის გაუფასურება თავიდან აიცილოს და ა.შ. პრაქტიკულად, სისტემის პარალიზება ხდება.
[ამ ვითარების] პირდაპირი ანალოგები არ არსებობს. არის ირანის მაგალითი, რომელიც 2012 წელს ის გათიშეს [სვიფტიდან], რამაც გამოიწვია ექსპორტის 50%-ით შემცირება, ოღონდ აქვე ისიც უნდა ვთქვათ, რომ 2012 წლის ირანის შედარება დღევანდელ რუსეთთან ცოტა რთული ამბავია, რადგან დღევანდელი რუსეთი გაცილებით უფრო ინტეგრირებული იყო და არის საერთაშორისო ვაჭრობაში, ვიდრე ირანი იყო.
ამიტომ, მე ვფიქრობ, პაკეტში სხვა სანქციებთან ერთად ეს გაცილებით უფრო მტკივნეულია, ვიდრე ნებისმიერი სხვა რამ, რაც აქამდე გვინახავს. ჩვენ უკვე ვხედავთ რუბლის მნიშვნელოვან გაუფასურებას: 30%-ით გაუფასურდა პირველივე დღეს და ეს ამბავი გაგრძელდება. გარდა ამისა, მოუწიათ კაპიტალის კონტროლების შემოღება:
ეს ნიშნავს იმას, რომ თავისუფლად ვეღარ ახურდავებენ უცხოურ ვალუტაში, [შესაბამისად] რუსული კომპანიების ექსპორტიორი კომპანიებს, ვისაც უცხოური ვალუტა შეაქვს ქვეყანაში, დაევალათ, რომ ჩარიცხული თანხის 80% გადაახურდაონ რუბლში, მაგრამ ესეც შეუძლებელი ამოცანაა, რადგან დარწმუნებული ვარ, რასაც ეს კომპანიები გააკეთებენ, იქნება ის, რომ უბრალოდ გადარიცხვებს მიიღებენ სხვა ქვეყნებში.
რეალურად, საშუალო თუ მოკლე ვადაში, თან ამ სანქციების რაოდენობაც ისე სწრაფად იზრდება, ყოველდღიურად მომსწრენი ვიქნებით რუსული ეკონომიკის მნიშვნელოვანი შემცირებისა.
აქვე უნდა გავითვალისწინოთ, რომ სანქციები ტექნოლოგიებსაც ეხება და გვესმოდეს, რას წარმოადგენს რუსეთის ეკონომიკა: ეს არის რესურსებისა და წიაღისეულის გაყიდვა და მიღებული შემოსავლით სხვადასხვა ტექნოლოგიის ყიდვა. რუსეთი ტექნოლოგიურად ძალიან ჩამორჩენილი ქვეყანაა, შეიძლება ვთქვათ. რუსეთი, პრაქტიკულად, არაფერს აწარმოებს, ნახევარგამტარებიდან და ჩიპებიდან დაწყებული, საყოფაცხოვრებო ტექნიკით დამთავრებული, რაც იმას ნიშნავს, რომ ჩვენ მომდევნო თვეებში ვიხილავთ სერიოზულ პრობლემებს, რადგან ეს ჩამორჩენა კიდევ უფრო გაიზრდება კომუნიკაციებზე, ჩვეულებრივ ტექნოლოგიაზე… ჩიპები თუ გამტარები გამოიყენება, პრაქტიკულად, ყველაფერში.
პაკეტში თუ ამას შევხედავთ, ეს ყველაფერი არის ძალიან, ძალიან ქმედითი და ეფექტური იმისთვის, რომ რუსეთმა ვერ შეძლოს, დააფინანსოს და გამართოს ლოგისტიკა იმ სამხედრო აგრესიისა, რასაც ის უკრაინის მიმართ ახორციელებს.
რას ფიქრობთ, რა გავლენას მოახდენს კონკრეტულად სვიფტიდან რუსეთის ბანკების ნაწილის გათიშვა საქართველოს მოქალაქეებზე, რომლებიც რუსეთიდან რიცხავენ ფულს? რა კონკრეტული ტექნიკური გზები იარსებებს საქართველოში რუსეთიდან ფულის გადმოსარიცხად?
რეალურად, აქ ორი რამე უნდა გამოვყოთ: ყველაზე დიდი დამოკიდებულება, რაც საქართველოს აქვს რუსეთზე და რაც შეიძლება, მტკივნეული იყოს, ეს არის ინდივიდუალური გადმორიცხვები ჩვენი თანამოქალაქეებისგან, რომლებიც წლებია, რუსეთში ცხოვრობენ და მუშაობენ. მაგრამ ეს ხორციელდება სწრაფი გზავნილების მეშვეობით: “ვესტერნ იუნიონი”, “მანიგრამი” და ა.შ. სწრაფი გზავნილი და სვიფტი არის სხვადასხვა რამ. ძალიან მნიშვნელოვანია, ეს გვესმოდეს.
სწრაფი გზავნილი არ იყენებს სვიფტის საერთაშორისო სისტემას. ეს არის ავტონომიური სისტემა და იმ შემთხვევაში, თუ იქ შემოსავალი ისევ ექნება ამ ხალხს, გადმორიცხვის შესაძლებლობაც ისევ ექნებათ. უფრო მეტიც: ჩვენ გვაქვს ამის გამოცდილება 2006-2007 წლების ემბარგოს შემდეგ, როდესაც რუსეთის ფედერაციას პირდაპირ კონტროლზე ჰქონდა აყვანილი, რომ მაქსიმალურად შეეზღუდათ გზავნილები საქართველოში.
ამ ამოცანის შესრულება შეუძლებელი აღმოჩნდა იმიტომ, რომ ჩვენ ვხედავდით, რომ უბრალოდ სხვა მოქალაქეთა პასპორტებით ხდებოდა გადმომრიცხვათა ჩანაცვლება. დღევანდელი ფინანსური სისტემა იმდენად კომპლექსურია, ინდივიდუალური გადმორიცხვების აკრძალვა და შეზღუდვა წარმოუდგენელი ამბავია.
რაც შეეხება სვიფტს -ის ძირითადად მიმართულია იურიდიულ პირებსა და მსხვილ გადარიცხვებზე, რომლებიც საერთაშორისო ვაჭრობას, ელიტას ეხება: იმ ადამიანებს, რომლებსაც დიდი თანხები აქვთ და მოხდება ამ თანხების შეზღუდვა. საქართველოზე პირდაპირი გავლენა ამ პროცესს ექნება იმდენად, რამდენადაც, თუ ჩვენ გვაქვს რაიმე სერიოზული ვაჭრობა რუსეთთან, ის შეიზღუდება. მაგრამ ესეც სპეკულაციის თემად იქცა, რადგან არავინ აქვეყნებს, რეალურად რაზეა საუბარი- ღვინისა და ვაშლის გაყიდვაზე თუა საქმე, დიდი ეჭვი მაქვს, რუსეთში ისეთი ეკონომიკური მდგომარეობა იყოს მომდევნო წლებში, რომ ვინმეს ვაშლის ან ღვინის ყიდვის დიდი სურვილი და უნარი ჰქონდეს. ამიტომ გავლენა დათვლადია, რეალურად, კარგი მუშაობის შედეგად გავლენის აცილება შესაძლებელია.
ასევე, ჩვენ ძალიან კარგი გამოცდილება გვაქვს 2006-2007 წლიდან, როცა 100%-იანი ემბარგო, აკრძალვა დაწესდა [საქართველოდან რუსეთში სოფლის მეურნეობის პროდუქციის ექსპორტზე]. მაშინ სავალუტო ფონდი გვეუბნებოდა, რომ 10%-იანი ვარდნა გვექნებოდა და ამის ნაცვლად მივიღეთ 12%-იანი ზრდა იმ წელს. რატომ მივიღეთ? იმიტომ, რომ ძალიან სწრაფად მოხდა ალტერნატიული ბაზრების მოძიება, დაჩქარებული პრივატიზაცია, აგრესიული საინვესტიციო პოლიტიკა და ა.შ.
ამიტომ, რეალურად, გაცილებით უფრო პირიქითაა სიტუაცია. გაცილებით საშიშია, თუ საქართველო დაპოზიციონირდება, როგორც რუსეთ-ბელარუსის მოკავშირე ქვეყანა, იმიტომ, რომ ამ შემთხვევაში მივიღებთ დარტყმას ჩვენი საერთაშორისო პარტნიორებისგან და საერთაშორისო ბაზრებიდან.
ამიტომ არის ნონსენსი ეს განცხადება მილიარდობით თანხაზე. ჯერ ერთი, მილიარდობით არ არის, აქედან დავიწყოთ, მიუხედავად იმისა, რომ ბოლო წლებში იმდენი მოვახერხეთ, მთავარ სავაჭრო პარტნიორად ვაქციეთ რუსეთი. მოვახერხეთ ძალიან უუნარი ეკონომიური პოლიტიკის შედეგად.
ამიტომ, გარდა მორალური ასპექტისა, აქ ძალიან მნიშვნელოვანია იმის გააზრება, რომ არანაირი პანიკის საფუძველი არ გვაქვს და რეალურად, შესაბამისი თანამდებობის პირები უნდა დასხდნენ, ყველაფერი დათვალონ, გაზომონ და ალტერნატიული დაფინანსების წყაროები შექმნან. ეს არის და ეს. ამ არგუმენტის გამოყენება, რომ რუსეთის ბაზარზე ვართ დამოკიდებული და ამიტომ რუსეთ-ბელარუსის მოკავშირე უნდა ვიყოთ, არის აბსოლუტური სპეკულაცია.
ესე იგი, ფიქრობთ, რომ ცალკე აღებულ სვიფტის სისტემიდან რუსეთის გათიშვას საქართველოს მოქალაქეებზე დიდი გავლენა არ ექნება?
გავლენა ექნება იმდენად, რამდენადაც თვითონ რუსეთის ეკონომიკა დასუსტდება, დაპატარავდება და მსყიდველობითი უნარი ექნება დაკარგული. ანუ, არა იმიტომ, რომ სვიფტიდან გაითიშა, არამედ იმიტომ, რომ საერთაშორისო თანამეგობრობის მიერ დაწესებულ სანქციათა ამოცანა არის მისი დაპატარავება და პოტენციალის შეზღუდვა. ამიტომ ექნება გავლენა და არა იმიტომ, რომ სვიფტი გათიშეს და ფიზიკურად შეუძლებელი იქნება თანხის გატანა ან გამოტანა.
რუსეთის ეკონომიკა შემცირდება და, შესაბამისად, ჩვენი კომპანიები, თუ ვინმე დამოკიდებული იყო რუსეთზე — მე დიდი იმედი მაქვს, რომ ქართულმა ბიზნესმა ეს გაკვეთილი 2006-2007 წლებში კარგად გაითავისა — უბრალოდ, შეუმცირდებათ გაყიდვების ის ნაწილიც, რომლებიც რუსეთის ბაზარზე და, სამწუხაროდ, უკრაინის ბაზარზეც გაჰქონდათ. თუმცა, თუ ჩვენს ექსპორტს გადავხედავთ, ის ისედაც იმდენად მცირეა, რომ ვლაპარაკობთ რამდენიმე ასეულ მილიონ დოლარზე, რომლის ჩანაცვლებაც კარგი მუშაობის შედეგად არის საკმაოდ რეალისტური ამოცანა.
როგორც ვიცით, 2014 წელს, როცა რუსეთის მიერ ყირიმის ანექსიის შემდეგ პირველად დადგა სვიფტიდან მისი გათიშვის საკითხი, მოსკოვმა შექმნა საკუთარი ქსელი, СПФС (ფინანსური შეტყობინებების გადაცემის სისტემა), როგორც სვიფტის ალტერნატივა. შესაძლებელია, საქართველოს ბანკები ჩაერთონ ხსენებულ სისტემაში?
ეს შეუძლებელია. ეს შიდა გადარიცხვების სისტემა არის, ჯერ ერთი, რუბლებში, მეორეც — მოუქნელი და ნელია, მესამე — არის მხოლოდ პატარა თანხებზე და მეოთხე — ქართული ბანკების ამ სისტემაში ჩართვა პირდაპირ ნიშნავს, რომ ჩვენ ვეხმარებით რუსეთს, გვერდი აუაროს სანქციებს.
ამის გაკეთება, გარდა ჩვენი მორალური და ისტორიული ვალისა, პრაგმატულად და ეკონომიკურადაც იქნება კატასტროფის ტოლფასი, რადგან მაშინ ჩვენს ფინანსურ სისტემას შეექმნება პრობლემა თავის დასავლელ პარტნიორებთან და საკორესპონდენტო ანგარიშებთან უკვე დასავლეთში, რაც არის ლომის წილი ჩვენი ფინანსური სისტემისა. ამიტომ, თუ რომელიმე ფინანსური ინსტიტუტი ინდივიდუალურად ეცდება, რომ ამით შემოსავალი ნახოს, დარწმუნებული ვარ, ამას ეროვნული ბანკი არ დაუშვებს იმიტომ, რომ ეს იქნება ძალიან დიდი საფრთხე ჩვენი ფინანსური სისტემისთვის.
ჩვენ არავინ გვთხოვს, რომ სასწაული მოვახდინოთ. აქ საუბარი იმაზეა, რომ დავემორჩილოთ საერთაშორისო წესრიგს. ჩვენი ფინანსური სისტემა არის საერთაშორისო წესრიგის განუყოფელი ნაწილი. თუ ჩვენ არ დავემორჩილებით დადგენილ, ახალ საერთაშორისო წესებს, მაშინ ჩვენ ავტომატურად ვხდებით რუსეთ-ბელარუსის სისტემის ნაწილი.
მინდა, შეგახსენოთ, რომ ბოლო ინფორმაციის მიხედვით ამას ვერ ბედავს იმხელა ეკონომიკები, როგორიცაა ჩინეთი, რომელმაც ასევე განაცხადა, რომ კითხვის ნიშის ქვეშაა, შეიძენს თუ არა რუსულ ენერგომატარებლებს, რადგან მაშინ მასზე გავრცელდება ასევე დასავლური შეზღუდვები. ამიტომ, პრაქტიკულად გამოვრიცხავ ამას. ეს კიდევ ერთი არგუმენტია იმისა, რომ აბსურდია და მხოლოდ და მხოლოდ პოლიტიკური სპეკულაციაა იმის გახმოვანება და მტკიცება, რომ ჩვენ არ ვუერთდებით სანქციებს.
თუ ასეთი გადაწყვეტილება მიღებული იქნება — ვგულისხმობ ქართული ბანკების შეერთებას რუსულ სისტემასთან — როგორი იქნება ამ გადაწყვეტილების პოლიტიკური ასპექტი? ნიშნავს თუ არა ეს უკვე დეკლარირებულად უარს დასავლურ პოლიტიკურ და ეკონომიკურ სისტემაზე?
რა თქმა უნდა, ცალსახად. ეს რას ნიშნავს, იცით, მაგალითი რომ მოვიყვანოთ? ეს ნიშნავს, რომ რომელიმე ქართულმა ბანკმა პირდაპირ უნდა გახსნას საკორესპონდენტო ანგარიში რომელიმე რუსულ ბანკთან და საერთაშორისო ფინანსური სისტემის გვერდის ავლით მოახდინოს პირდაპირი ანგარიშსწორება. თუ ეს გააკეთა, ეს პირდაპირ ნიშნავს იმას, რომ ვეხმარებით რუსეთს, გვერდი აუაროს საერთაშორისო სანქციებს. აქ ასე დგას საკითხი: ან ჩვენ ვემორჩილებით საერთაშორისო წესრიგს, ან ვეხმარებით რუსებს, გვერდი აუარონ საერთაშორისო სანქციებს. ეს არის რეალურად არჩევანი. თუ ჩვენ ვირჩევთ გზას, რომ ვეხმარებით რუსეთს — რაც, დარწმუნებული ვარ და იმედი მაქვს, რომ ასე არ მოხდება — საერთაშორისო სანქციების გვერდის ავლაში, ეს იქნება კატასტროფის ტოლფასი ჩვენი ქვეყნისთვის როგორც ეკონომიკურად, ისე პოლიტიკურად.
კატასტროფაში რა იგულისხმება? თუ ჩაერთვება საქართველო ამ სისტემაში, შექმნის თუ არა ეს პრობლემას საქართველოსთვის დასავლეთთან? რა სახის პრობლემა შეიძლება ამან გამოიწვიოს?
ეს ნიშნავს იმას, რომ ჩვენი საერთაშორისო პარტნიორები, საერთაშორისო ბანკები, რომლებიც ემსახურებიან უკვე დასავლურ ტრანზაქციებს, ისინი უარს იტყვიან ამ სერვისების გაწევაზე და ჩვენ მოვექცევით იგივე ქოლგის ქვეშ, რომლის ქვეშაც არის რუსეთი და ბელარუსი, ოღონდ ჩვენ მოვექცევით ჩვენი ნებით. გარდა ამისა, ჩვენი საბანკო სისტემა ძლიერ არის დამოკიდებული დასავლურ ბანკებზე: მათ მიერ მოზიდული სახსრების აბსოლუტური უმრავლესობა დასავლეთიდან არის. ორი უმსხვილესი ბანკი ლონდონის ბირჟაზეა განთავსებული და წარმოუდგენელია, მათ ეს არჩევანი გააკეთონ, რომც უნდოდეთ. დარწმუნებული ვარ, არ ენდომებათ. თუმცა, თუკი, კიდევ ერთხელ ვამბობ, რომელიმე პატარა მოთამაშეს სურვილი გაუჩნდება, რომ მოდი, ამას განვიხილავ, როგორც შესაძლებლობას, რომ ზედმეტი და სწრაფი შემოსავალი მივიღო, გარდა იმისა, რომ ეს იქნება პირდაპირი ღალატი ეროვნული ინტერესების, წარმოუდგენელ ზიანს მოგვიტანს როგორც რეპუტაციულად, ისე ეკონომიკურად.
რა როლი შეიძლება ჰქონდეს და რას შეიძლება ნიშნავდეს ვითიბი ბანკის სადეპოზიტო და სასესხო პორტფელის შესყიდვა ჩინური ბაზის ბანკის მიერ?
ეს ძალიან სწორი ქმედება იყო ეროვნული ბანკის მხრიდან, რამდენადაც მე მივხვდი. ეროვნული ბანკის ფუნქცია არის, რომ ქართველი მეანაბრეები არ დაზარალდნენ. შესაბამისად, მოხდა ვითიბი ბანკის მეანაბრეების პორტირება ბაზის ბანკში. ეს დაახლოებით იგივე, რაც ტელეფონის ერთი ოპერატორიდან მეორეზე გადასვლა. ეს უზრუნველყო ეროვნულმა ბანკმა, რაც იყო ძალიან სწორი.
ვითიბი ბანკის ანაბრების წილი არცთუ ისე დიდია საბანკო სისტემაში, საკმაოდ მცირეა. ის, რომ ქართველ მეანაბრეებს არაფერი ემუქრებათ, ეს არის ძალიან კარგი.
შეიძლება თუ არა, რომ ეს ქმედება ასევე განვიხილოთ, როგორც ერთგვარი მექანიზმი ვითიბი ბანკისთვის, თავი აარიდოს პრობლემებს?
არა. აქ ლაპარაკი რაზეა: თუ ჩვენ წარმოვიდგენთ ბანკის ბალანსს, აქტივებში ერთ მხარეს არის სასესხო პორტფელი და მეორე მხარეს არის მეანაბრეები და ანაბრები. მე რამდენადაც ვხვდები, მოხდა შესაბამისი გადმოწერა. მარტო ვალდებულებებს ხომ ვერ წამოიღებს ბაზის ბანკი? იმის უკან ასევე უნდა წამოიღოს რაღაც აქტივი. ალბათ, მოხდა გარკვეული აქტივების გადმოწერა. ამის განხილვა, როგორც დახმარება ვითიბი ბანკისთვის, რომ გვერდი აუაროს სანქციებს, არის არასწორი.
ეროვნული ბანკი ამბობს, რომ შეუერთდება ყველა სანქციას, რომელსაც რუსეთის ბანკებს უწესებს დასავლეთი. ღარიბაშვილი ამბობს, რომ საქართველოს მოქალაქეები არ დაკარგავენ შემოსავალს რუსეთიდან. ეს ორი განცხადება მოდის წინააღმდეგობაში და როგორ შეიძლება ეს მოხდეს?
ეროვნული ბანკის განცხადება არის სწორი. მის მიერ გატარებული პოლიტიკა ვითიბის მეანაბრეებთან დაკავშირებით [ასევე] სწორია, რადგან მეანაბრემ, რომელსაც საქართველოს იურისდიქციაში აქვს ანაბარი, თავი უნდა იგრძნოს მშვიდად. რაც შეეხება იმას, რომ ქართველები არ დაკარგავენ რუსეთიდან მიღებულ შემოსავალს:
ძალიან საინტერესოა, რა თანხებზეა აქ საუბარი და რას არ დაკარგავენ, თუ რუსეთში შემოსავალი აღარ იქნება. როგორ არ შემცირდება შემოსავალი ქვეყნიდან, რომლის ეკონომიკაც დაპატარავდება, სულ რომ არანაირი ქმედება არ განვახორციელოთ, როგორ წარმოგიდენიათ? თუ ფული აღარ იქნება რუსეთში, როგორ იყიდიან ქართულ ვაშლსა და ღვინოს?
მაგრამ კიდევ უფრო საინტერესოა, [ზოგადად], რაზე ვსაუბრობთ: [გვესმის] მილიარდები, 500 მილიონი, 1 000 მილიონი…რაღაც ძალიან შინაარსს გამოცლილი პოლიტიკური სპეკულაციებია ეს ყველაფერი. მეტი კომენტარის გაკეთება არ მინდა. როცა პირდაპირ ეთერში ვუყურებთ, ისკანდერებით როგორ ბომბავენ ქალებს, ბავშვებს, ბაღებს, სამშობიარო სახლებს ჩვენთვის ყველაზე მეტად მოძმე და სტრატეგიულად მნიშვნელოვანი ქვეყნისა, ამ დროს საუბარი იმაზე, რომ ვაშლის გაყიდვით მიღებულ შემოსავალს არ დაკარგავს საქართველო, არის სამარცხვინო.
ერთი დეტალი მინდა გავიხსენო 1980-იანი წლების საქართველოს ისტორიიდან. მოგეხსენებათ, რუსეთის ფედერაციასთან გეოგრაფიული ზღუდე გვაქვს, ღვთისგან ბოძებული კავკასიონის მთები. როცა განიხილებოდა როკის გვირაბის აშენების საკითხი, მაშინ ერთ-ერთი მთავარი არგუმენტი იყო, რომ ვაშლს გავყიდით რუსეთის ფედერაციაში მარტივად.
აი, ამ და კიდევ რამდენიმე ნონსენსური არგუმენტით, ჩვენ დავუშვით როკის გვირაბის მშენებლობა, როცა მაშინ სხვა ალტერნატივა იყო, გაცილებით უფრო მნიშვნელოვანი. და როგორც კი როკის გვირაბის მშენებლობა დასრულდა, 3-4 წელიწადში მივიღეთ ცხინვალში კონფლიქტი. აი, ეს იყო შედეგი იმ მავნებლური, წინასწარ დაგეგმილი, ძალიან მარტივი პროვოკაციისა.
ძალიან კარგად ჟღერს, რომ გლეხი ვაშლს, მწვანილს, ღვინოს გაყიდის, [თუმცა] თუ ჩვენ გვინდა, რომ ერთხელ და საბოლოოდ ჩვენმა შვილებმა აღარ იცხოვრონ სიღარიბეში და ამოცანა ის კი არ იყოს, ჩვენგან წასული მოქალაქეები ფულს როგორც გადმორიცხავენ საქართველოში, არამედ ამოცანა იყოს, რომ გავმდიდრდეთ და თანამედროვე ევროპული ოჯახის წევრი გავხდეთ, მაშინ ჩვენ რაც უნდა გავაკეთოთ, არის ის, რომ მთლიანად მოვწყდეთ რუსულ ბაზარს ყველა ასპექტში.
ეს მიღწეული გვქონდა 2007 წელს არა ჩვენი ნებით, არამედ რუსეთის ნებით. თვითონ დაგვიწესეს ემბარგო, თვითონ ჩაგვხსნეს, ყველაფერი თვითონ გააკეთეს. ჩვენ ამის მერე ავდექით და ისევ მოვახერხეთ იმდენი, რომ ისევ ამ საკითხზე ვმსჯელობთ.
