ავტორი: მარიანა კოტოვა

ატანა აგრბა 21 წლის აფხაზი რეჟისორია, რომელსაც ბევრი წელია ვიცნობ, ჯერ კიდევ სკოლიდან, როდესაც სამყაროს ზრდასრული ადამიანის თვალებით უყურებდა, ირგვლივ ყველაფერს სწავლობდა. რეჟისორობაც სკოლაშივე გადაწყვიტა. ჩვენთან საუბარში ის ჰყვება, როგორ აისახება ახალგაზრდებზე და პირადად მასზე აფხაზეთის იზოლაცია გარე სამყაროსგან, რის შესახებ იღებს ფილმებს და რაზე ოცნებობს. 

ატანა, რატომ გადაწყვიტეთ კინოს გადაღება?

11 წლის ვიქნებოდი, სახლის კარადაში დამტვერილი ფოტოაპარატი ვიპოვე და გარშემო აბსოლუტურად ყველაფრის გადაღება დავიწყე. ალბათ, აქედან დაიწყო ყველაფერი. 

როგორ ფიქრობ, აფხაზეთში შეიძლება საკუთარი, აფხაზური კინოს გადაღება? სხვების მიერ გადასაღები მოედნების გამოყენებას არ ვგულისხმობ. 

ჩვენ ისიც კი არ შეგვიძლია, საკუთარი გადასაღები მოედნები ჩვენს სასარგებლოდ გამოვიყენოთ. ჩვენს ნაკრძალ ზონებში, სადაც არაერთი მსხვილი პროექტი იყო განხორციელებული, შესაძლოა, გადაღებისთვის გადასახადი დაწესდეს, ანდა გაიხსნას კინოტექნიკისა და ელემენტარული განათების სისტემის ადგილობრივი გაქირავების პუნქტი. 

შენი აზრით, რატომ არ გვაქვს საკუთარი კინოსტუდია?

იმიტომ, რომ სახელმწიფოს არასოდეს უზრუნია ამაზე. ცალკეული ადამიანებს თუ არ ჩავთვლით, კულტურისა და განათლების მიმართ დამოკიდებულება მეორეხარისხოვან ამოცანას წარმოადგენს. ცალკეული ადამიანების გამოკლებით, სახელმწიფო აბსოლუტურად გულგრილია ლიტერატურის, ხელოვნების, განათლების მიმართ. ჩვენ პრაქტიკულად არ გვაქვს კულტურის პოლიტიკა აფხაზეთში. 

თვალანთებული ახალგაზრდებიც გვყავს, მაგრამ ასეთი გულგრილი დამოკიდებულებით მალე ეს ხალხიც აღარ გვეყოლება. ახალგაზრდები წავლენ ქვეყნიდან იქ, სადაც მათი გეგმების რეალიზებისთვის შესაძლებლობები იქნება. 

მოკლემეტრაჟიანი ფილმების ფესტივალმა აჩვენა, რომ აფხაზეთში ბევრს უნდა საკუთარი კინო შექმნას. შენც ასე ფიქრობ? და ზოგადად, შენი აზრით, ფესტივალმა გაამართლა? 

კინოფესტივალმა აფხაზეთში აჩვენა, რომ ხალხს შიმშილი აქვს – კულტურის შიმშილი. დაიღალა ხალხი დაკრძალვებზე და ქორწილებზე სიარულით. ყველა გარემოებისა და სირთულის მიუხედავად, ფესტივალი საკმაოდ მაღალ დონეზე ჩატარდა. ვფიქრობ, ეს ერთ-ერთი მიღწევაა, რომლითაც უნდა ვამაყობდეთ. 

აფხაზეთის გარე სამყაროსგან იზოლაციას თუ გრძნობ?

აფხაზეთის იზოლაცია განსაკუთრებით მაშინ ვიგრძენი მწვავედ, როდესაც კინოთეატრში მოსახვედრად რუსეთში მომიწია ჩასვლა. გადავლახე საზღვარი, შემდეგ იქიდან კიდევ სოჭის სავაჭრო ცენტრამდე ვიარე მხოლოდ იმიტომ, რომ კინო მენახა. იზოლაციაა, როდესაც ასეთი დიდი მანძილის გავლა გიწევს იმისთვის, რომ უბრალოდ კინოში მოხვდე და მსოფლიო პრემიერების საქმის კურსში იყო. პირველად მაშინ ვიგრძენი იზოლაციის შიში. მთელ ქვეყანაში არ არის არცერთი კინოთეატრი, ეს ძალიან სევდიანი ამბავია, რომელიც ჩვენს არაღიარებასთან არის კავშირში. ვერც ერთი კინოგაქირავება იმუშავებს აფხაზეთში, ეს სამართლებრივად შეუძლებელია. 

შენი ფილმი “ლიმონათის ჯო” რამდენიმე კინოფესტივალზე წარმატებული აღმოჩნდა. შენი აზრით, რა იყო ამის მიზეზი? 

წარმატება ხმამაღალი ნათქვამია, თუმცა ყველგან თბილად მიგვიღეს. ალბათ იმიტომ, რომ ნათელი ფილმი გამოვიდა, რაც დღევანდელ კინოს აკლია. ეს არ არის ჩემი სიტყვები, ასე ეხმაურებოდა მაყურებელი. ასევე, ვფიქრობ, ეს დაკავშირებულია იმასთანაც, რომ ეს ამბავი არის ადამიანის ზრდის უნივერსალური, გასაგები და ყველასთვის ნაცნობი ისტორია. 

პირადად შენ რამე შეზღუდვები თუ გქონია საერთაშორისო ფესტივალებზე.  ხომ არ ცდილობდნენ ფესტივალზე შენი მონაწილეობის დაბლოკვას? და საერთოდაც, არსებობს რამე შეზღუდვებია საქართველოს თუ საერთაშორისო საზოგადოების მხრიდან თანამედროვე აფხაზური ხელოვნების განვითარების საქმეში? 

დარწმუნებით ვერ ვიტყვი, ვინ არის ამასთან კავშირში, რადგანაც ამ ყველაფრის უკან ფორმალობაა. თუმცა ბევრ ფესტივალზე დისკვალიფიკაცია მივიღეთ აპლიკაციის განხილვის გარეშეც, რადგან სახელმწიფოს სტატუსი არ გვაქვს. მე კი ყველგან აფხაზეთი მქონდა მითითებული კინოს მწარმოებელ ქვეყნად. 

ამ წელს უკვე ჩემი შემდეგი ფილმი “ბაჩა” რუსეთის სახელით გავგზავნე. ჯერჯერობით დისკვალიფიკაცია არ მიგვიღია. ვფიქრობ, უფრო მნიშნვნელოვანია ფესტივალზე მოხვედრა და შემდეგ უკვე იქ მოყოლა, ვინ ვართ. პეკინში, მაგალითად, დიდი ინტერესი იყო აფხაზეთის შესახებ “ლიმონათის ჯოს” ჩვენების შემდეგ. ფესტივალის კატალოგში ცალკე სტატიაც მიუძღვნეს. 

ახლა რის შესახებ იღებ იღებ ფილმს? 

ახლახან დავბრუნდი მოსკოვში სანკტ პეტერბურგიდან, სადაც ჩემს სადიპლომო ფილმს ვიღებ სამი აფხაზი სტუდენტის შესახებ ომის დაწყებამდე. ეს არის კინო ახალგაზრდობის უზრუნველობაზე და მის, ისევე როგორც ყველაფრის, ეფემერულობაზე. 

რატომ ამ თემაზე?

რაც მეტად ვუახლოვდები მამაჩემის, მისი მეგობრების და იმ დაკარგული თაობის ასაკს, რომელთა ცხოვრებაც ომის შემდეგ ასე მკვეთრად შეიცვალა, დაინგრა, უფრო მეტად საშიშად და ახლებურად იშლება ეს ყველა მოვლენა ჩემთვის.

როგორ ფიქრობ, ომის თემა კიდევ დიდხანს იქნება აფხაზეთის ხელოვნებაში პოპულარული?

ომის თემა აქტუალური იქნება ყოველთვის და ყველასთვის. მე მგონია, ეს მნიშვნელოვანია იმიტომ, რომ ბოლომდე არ შეხორცდეს იარები, რადგან ეს მოგვცემს შანსს, იგივე არ განმეორდეს. 

კიდევ რაზე გადაიღებდი კინოს? 

ადამიანებზე. ეს დაუსრულებელი მასალაა. 

თითქოს გარკვეული გამოცდლებისა და დაგროვებული ცოდნის, განცდილი გრძნობების შემდეგ შეიძლება ჩამოყალიბდე რეჟისორად. შენ ძალიან ახალგაზრდა ხარ, გეხმარება შენი ასაკი თუ გამოცდილების ნაკლებობას გრძნობ? 

რეჟისორი ადამიანია, რომელსაც შეუძლია ყურება და დანახვა. აქ მნიშვნელოვანია განვლილის ხარისხი, აღქმა და არა რაოდენობა. თან ჩემს თაობასა და ზოგადად, ომის შემდგომ თაობას ვერ უწოდებ სტერილურს. ჩვენ უნიკალური გამოცდილება გვაქვს, რომლის წყალობითაც ჩვენ თანატოლებისგან განვსხვავდებით. პროფესიული კუთხით არასოდეს მიგრძვნია პრობლემა ჩემი ასაკის გამო.  

მეც 90-იანების ბავშვად მივიჩნევ თავს. ჩემი თაობა ბლოკადის შემდეგ იზრდებოდა, ვცხოვრობდით დაკონსერვებულ დროს, ვაგრძელებდით იმ დროში ცხოვრებას, რომელიც სხვებისთვის უკვე აღარ არსებობდა.

სახელმწიფოს, ბიზნესის, კოლეგების მხრიდან თუ გრძნობ მხარდაჭერის ნაკლებობას? 

მე არ მგონია, რომ ვინმეს რამე მართებს ჩემი, თუმცა ძალიან გვაკლია იმ დეპარტამენტების არსებობა, რომელსაც მიმართავდი დახმარებისთვის. ჯერჯერობით ხალხისგან არსებობს მხარდაჭერა. მათგან, ვინც არ არის გულგრილი. სწორედ მათი წყალობით გადავიღე კინო, ჩემი სადიპლომო. თითოეული მათგანის მადლობელი ვარ. 

როგორ, სად და რაში ხედავ აფხაზი ახალგაზრდების მომავალს? როგორია დღეს მათი განვითარების შანსები? რუსულ ორბიტას განიხილავ მხოლოდ? 

ძალიან ვწუხვარ, რომ ახალგაზრდობა ყველანაირ მხარდაჭერას არის მოკლებული. დღევანდელობის შეცვლა მხოლოდ რაღაცის კეთებით არის შესაძლებელი. ისინი აკეთებენ კიდეც საქმეს, თუმცა მხარდაჭერის გარეშე რთულია, რამე გლობალურს მიაღწიო.

პირადად მე კინოს გადაღებას გავაგრძელებ, იმას, რაც შემიძლია და ისე, რომ ეს ვინმესთვის საჭირო და სასარგებლო იყოს. სამსახურს ჯერ არ ვუკავშირებ ვერც ერთ ქვეყანას, მნიშვნელოვანია მქონდეს შესაძლებლობა, ვაკეთო ჩემი კინო. ჯერჯერობით მოსკოვში ვარ, მყავს ჩემი გუნდი და ბევრი იდეა მაქვს. 

რაზე ოცნებობ? 

მინდა მსოფლიოს ყველა ქვეყანა და ჩემი რჩეული მუზეუმები ვნახო.