ადამიანის უფლებათა სწავლებისა და მონიტორინგის ცენტრი (EMC) მოქმედ ნარკოპოლიტიკასთან დაკავშირებით ახალ კვლევას აქვეყნებს, სადაც მიმოხილულია ნარკოტიკულ დანაშაულებთან დაკავშირებით სახელმწიფოს პოლიტიკის, საკანონმდებლო ჩარჩოს და სისხლისსამართლებრივი პრაქტიკის ძირითადი ტენდენციები.
კვლევის მიხედვით, ბოლო წლებში ნარკოპოლიტიკის სფეროში არ განხორციელებულა არსებითი საკანონმდებლო ცვლილებები. ამდენად, ანგარიშში ყურადღება გამახვილებულია სამართალდაცვით და მართლმსაჯულების სფეროში არსებულ მდგომარეობაზე, გამოწვევებსა და ცალკეულ სამართლებრივ სიახლეებზე, რომლებიც ძირითადად განაპირობა საკონსტიტუციო სასამართლოს გადაწყვეტილებებმა.
EMC-ს კვლევის ძირითადი მიგნებები:
- ნარკოპოლიტიკის რეფორმის პროცესი შეჩერებულია და ხელისუფლებას საჯაროდ ამ დრომდე არ წარმოუდგენია საკუთარი ხედვა ნარკოპოლიტიკის სფეროში არსებული პრობლემების გადაჭრის გზებთან დაკავშირებით. დღემდე გაურკვეველია, რომელი უწყებაა პასუხისმგებელი ნარკოპოლიტიკის რეფორმის პროცესის კოორდინირებასა და დაინტერესებულ ჯგუფებთან საკომუნიკაციო პლატფორმების შექმნაზე;
- ხელისუფლება კვლავაც საკონსტიტუციო სასამართლოს ცალკეული გადაწყვეტილებების აღსრულების რეჟიმში რჩება, თავს არიდებს სისტემური რეფორმის ინიცირებას და საკითხზე პოლიტიკური პასუხისმგებლობის გაზიარებას;
- მართალია, 2018 წელს გაზრდილია პირობითი მსჯავრის გამოყენების შემთხვევები ნარკოტიკების მოხმარების ან მცირე ოდენობით ნარკოტიკული ნივთიერებების ფლობისთვის, თუმცა ამ დანაშაულებისთვის რამდენიმე ათეული ადამიანი ჯერ კიდევ სასჯელაღსრულების დაწესებულებაში რჩება;
- გასულ წელს შემცირდა ნარკოტესტირებაზე გადაყვანილ პირთა რაოდენობა და მცირედით გაიზარდა დადებითი პასუხის მაჩვენებელი გადაყვანილ პირთა ექსპერტიზის შედეგებში. მიუხედავად ამისა, ნარკოტესტირებაზე გადაყვანის სამართლებრივი საფუძვლები და გადაყვანილ პირთა უფლებრივი მდგომარეობა კვლავაც კრიტიკის საგანია;
- ანგარიშზე მუშაობის დროს კიდევ ერთხელ გამოიკვეთა, რომ 2017 წელი განსაკუთრებით პრობლემური იყო ნარკოპოლიტიკის მიმართულებით. თვალში საცემია სწორედ 2017 წელს ნარკოტიკული დანაშაულით და სისხლის სამართლის საქმეებში მტკიცებულებებით მანიპულირების ხელწერა. 2018 წელს მსგავსი შემთხვევების დაფიქსირების შესახებ ამ დრომდე ცნობილი არ გამხდარა;
- არ აღირიცხება ნარკოტიკულ დანაშაულთან დაკავშირებული ისეთი სტატისტიკური მონაცემები, რომელიც არსებითად მნიშვნელოვანია ნარკოპოლიტიკის სფეროში პოლიტიკის რაციონალურად და სამართლიანად განსაზღვრისთვის;
- კანონმდებლობით შეიცვალა და გარკვეულწილად უკეთ მოწესრიგდა ავტოტრანსპორტის მძღოლის ნარკოტესტირების მეთოდები, თუმცა უცვლელია, ზოგადად, ნარკოლოგიური შემოწმების საფუძვლები და ქუჩიდან ნარკოტესტიერბაზე პირთა გადაყვანის პროცედურები;
- მოქმედი კანონმდებლობა, ნარკოტიკული ნივთიერების ობიექტური ოდენობის მიუხედავად, უშვებს არაჰუმანური სასჯელების გამოყენების შესაძლებლობას, რომლის თავიდან აცილების ერთადერთი, ლეგიტიმური საშუალება ბრალდებულისთვის, საპროცესო შეთანხმებით, ალტერნატიულ სანქციებზე მორიგებაა;
- კვლავაც სისტემურ გამოწვევად რჩება ნარკოტიკული დანაშაულის გამოძიების პროცესში ოპერატიული ინფორმაციის როლი. ძირითადი საგამოძიებო მოქმედებების ჩატარება ოპერატიული ინფორმაციის საფუძველზე ხდება. მისი სადავოდ გახდომა/მის შინაარსზე წვდომა, გამომძიებლის გარდა, სისხლის სამართლის პროცესის არცერთ მონაწილეს არ შეუძლია;
- სასამართლოს მიერ დადგენილი მტკიცებულებითი სტანდარტი ნარკოტიკულ დანაშაულებზე იმდენად დაბალია, რომ პოლიციელთა შეთანხმებული ჩვენებებისა და ნარკოტიკულ საშუალებაზე დანიშნული ქიმიური ექსპერტიზის არსებობის პირობებში, პირის მსჯავრდება უკვე შესაძლებელი ხდება.
