ბატონო გიგლა, როდის იყავით პირველად ევროკავშირის წევრ ქვეყანაში და რას უკავშირდებოდა თქვენი ეს პირველი ვიზიტი?

ევროპასთან ჩემი პირველი ურთიერთობა უკავშირდება პოლონეთს. ეს დაახლოებით 1988 წელია. ჯერ ისევ საბჭოთა კავშირი არსებობს, ჩვენ საბჭოთა სოციალისტური რესპუბლიკა ვართ და ამ დროს უნივერსიტეტიდან სტუდენტთა ერთ ჯგუფთან ერთად მოვხვდი პოლონეთში. სოციალისტური ბანაკი ჯერ კიდევ არსებობს. ვიყავით ორ ქალაქში – პოზნანში და ვარშავაში. პოზნანში უფრო მეტად შევამჩნიე ცვლილება, განსხვავება, რომ ეს სხვა სამყაროა. იმდროინდელი ვარშავა უღიმღამო არქიტექტურით გამოირჩეოდა და ვერაფრით დამამახსოვრა თავი, მაგრამ პოზნანი თვალში მომხვდა, არქიტექტურით, ფერებით და სხვა.

საბჭოთა კავშირი დაინგრა და შემდეგი ქვეყანა, სადაც ვიყავი, არის უნგრეთი, თუმცა უნგრეთი მაშინ ევროკავშირის წევრი არ იყო. ბუდაპეშტზე გეტყვით იმას, რომ იქ ვიყავით ჯგუფი “ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაციიდან” და ცენტრალური ევროპის უნივერსიტეტში ორკვირიანი ტრენინგ-სემინარები გვქონდა – ადამიანის უფლებათა დაცვის კუთხით. მქონდა იმის ბედნიერება, რომ იქ მარეკ ნავიცკი გავიცანი. ნავიცკიმ პირველივე კონტაქტისას ერთგვარი კულტურული შოკი  მომგვარა. მიჩვეული რომ ხარ ჩვენს უნივერსიტეტში, სკოლაში როგორ იქცევა მასწავლებელი, ლექტორი, როგორ დგას ტრიბუნასთან, როგორ ლაპარაკობს, ამ ფონზე ნავიცკი შემოვიდა აუდიტორიაში და მაგიდაზე ჩამოჯდა. უკვე სიანტერესო გახდა. ეს არ იყო მისი თავისუფლების ხარისხის განმსაზღვრელი, მერე იყო საუბრები დემოკრატიაზე, მის პრინციპებზე და მე და მან საკმაოდ ბევრი ვიკამათეთ დემოკრატიის ერთ-ერთ პრინციპზე. კერძოდ, როცა ხელისუფლება ტირანული ხდება, ის უნდა დაამხო, ეს შენი უფლებაა. ამ კამათში მე სამართლებრივი კატეგორიებიდან ვპოზიციონირებდი, ის -ადამიანის უფლებების მიმართულებით. საკმაოდ მიმტევებლური ღიმილით უყურებდა ჩემს ახალგაზრდულ დაჟინებას, თუმცა დროთა განმავლობაში მე ვრწმუნდებოდი და ვრწმუნდები იმაში, რომ ის მართალი იყო. ეს ადამიანი და მასთან შეხვედრა ჩემთვის ძალიან მნიშვნელოვანი გახდა ბევრი რამის გააზრებასა და გაცნობიერებაში.

ეს ვიზიტები, რაზეც ისაუბრეთ, გქონდათ ამ ქვეყნებში, როდესაც ისინი ჯერ კიდევ არ იყვნენ ევროკავშირის წევრები. უშუალოდ წევრ სახელმწიფოში როდის იყავით და როგორი იყო თქვენი პირველი შთაბეჭდილება?

დაახლოებით 1998 წელს ვიყავი ჰოლანდიაში ჩემს კოლეგასთან ერთად. საკმაოდ სერიოზული გაცნობითი და სასწავლო ტური გვქონდა. იქაურ სამართალდამცავ სისტემას ვეცნობოდით, პროკურატურა, შს სამინისტრო და რამდენიმე ადმინისტრაციული ორგანო. მე მაშინ პროკურატურაში განსაკუთრებით მნიშვნელოვან საქმეთა საგამოძიებო აპარატის უფროსის მოადგილედ ვმუშაობდი. ჩვენ ბევრ ქალაქში ვიყავით, მატარებლით მოვიარე პრაქტიკულად მთელი ჰოლანდია, საკმაოდ კომფორტულად.

ჰოლანდიაში, რაც თვალში მოგხვდება, პირველ რიგში, არის სივიწროვე სასტუმროებში. ყოველ შემთხვევაში, ჩვენ სადაც ვცხოვრობდით, გემბანის კაიუტასავით ვიწრო იყო ნომერიც, კაბინეტიც და ყველაფერი. 

ჩვენ შევხვდით პოლიციელებს, პროკურორებს, ვიყავით სასამართლოში. ერთგვარი კონკურენცია იქვე გამოჩნდა პოლიციასა და პროკურატურას შორის. ერთ-ერთმა პოლიციელმა გვკითხა, სად ვიყავით, სად გავატარეთ საღამო პროკურატურის თანამშრომლებთან ერთად. როცა მიიღო პასუხი, მერე ჩაიღიმა. წინა საშობაო პერიოდი იყო და მან  წაგვიყვანა ერთ-ერთ რესტორანში – რაღაც უზარმაზარი ძველებური სასახლე, ტყის სიღრმეში, მინდორზე, საკმაოდ მდიდრულად მორთული და შესაბამისი კვების პროდუქტებითა და მომსახურებით. ამით ამაყობდა. მახსოვს ისიც, რომ ბავშვს ელოდებოდა და ჩვენ მას ვაჩუქეთ ორი პატარა ყანწი და მე იშვიათად მინახავს ისე ბედნიერი ადამიანი, როგორიც ის პოლიციელი იყო. 

ერთი ასეთი სურათი ახლაც თვალწინ მიდგას: ჩვენ დავათვალიერეთ ანტიტერორისტული ცენტრი. როცა საღამოს ქუჩაში გამოვედით, პოლიციის ეს თანამშრომელი გამოგვყვა. მახსოვს, ქალაქის ერთ მონაკვეთში რაღაც პატარა, ჯგუფური მიტინგი იყო, სადღაც სამას კაცამდე. თბილისური მიტინგებისგან განსხვავებით, ერთ მხარეს ცხოვრება ჩვეულებრივად მიდიოდა, მეორე მხარეს ეს ჯგუფი რაღაცას აპროტესტებდა. ჩვენ ამ მიტინგის წინ, მეორე მხარეს შუქნიშანთან გავჩერდით. ვთქვი, რომ წინა საშობაო პერიოდია და ჩვენ პალტოები გვაცვია. ძალიან არ ცივა, მაგრამ შესაბამისი ამინდია. ამ დროს აბსოლუტურად შიშველი მამაკაცი, რომელსაც მხოლოდ ტრუსი აცვია, “როლიკებზე” დგას და ზურგჩანთა უკეთია, ფეხით სავალ ნაწილზე შემოსრიალდა და ჩვენთან ერთად დადგა შუქნიშანთან. კითხვა არც კი დაგვისვამს, ისე გვითხრა პოლიციელმა, ჩვენც მივეჩვიეთო. ეს იყო ადამიანი, რომელიც თავისი ინდივიდუალობის გამოსახატავად ზამთარ-ზაფხულ, სამსახურში, ქუჩაში ამ ფორმაში დადიოდა.  

რა თვისებებს გამოყოფდით, რამაც მოგხიბლათ იმ ევროპელებთან ურთიერთობაში, ვისთანაც გქონდათ შეხება?

ადამიანის ინდივიდუალურობის პატივისცემა არის ერთი და მნიშვნელოვანი იმიტომ, რომ დიდი პროტესტი იქნებოდა საქართველოში და პოსტსაბჭოთა სივრცეში, თუნდაც იმ ადამიანის მიმართ, ვისზეც ზემოთ ვთქვი – იქნებოდა პრეტენზიები საზოგადოების უპატივცემულობასთან დაკავშირებით და ა.შ. იქ დავინახე, რომ ინდივიდს უფრო მეტი წონა აქვს, ანუ გადაწონა ინდივიდმა საზოგადოება, მაგრამ უფრო მეტად მე თვალში მომხვდა ის, თუ რაოდენ მდგრადია ქვეყანა. ხომ არის ხოლმე ერთგვარი მცდარი წარმოდგენები ევროპაზე, როგორც გარყვნილების ბუნაგზე. მე უფრო მეტად პურიტანული ევროპა დავინახე, კონსერვატიული ევროპა დავინახე და ეს ბევრ რამეში ჩანდა. ერთი მხრივ, კონსერვატიული თავისი მიდგომებით და, ამავდროულად, სიახლისადმი მიდრეკილი და სიახლის მიმღები. გამაოცა იმან, როგორ ინარჩუნებენ ამ ბალანსს. საკმაოდ მძიმეა ამ შუალედის გამონახვა და ეს ჩანს ყველაფერში, იგივე არქიტექტურაში. ისტორია და თანამედროვეობა იმდენად ჰარმონიულად არის შერწყმული ერთმანეთთან, რომ გაუცხოების შეგრძნებას არ გიქმნის.  

რაც თბილისში ხდება, ჩემი აზრით, არის კატასტროფა, უფრო სწორად, ხდებოდა წლების მანძილზე და ღმერთმა ნუ ქნას, ეს გაგრძელდეს. რომ აიღოთ 1960-70-იანი წლების თბილისის კადრები, სურათები და რომ შეადაროთ დღევანდელს, ნახავთ, როგორ დაიკარგა თბილისის არქიტექტურული იერსახე. თითოეული, ცალ-ცალკე, ინდივიდუალურად, აბსოლუტურად უნებართვოდ, ნებართვის დარღვევით აშენებული, გადაკეთებული შენობა-ნაგებობები. ეს ძალიან მძიმე სურათია ჩემთვის. იქ ეს არ არის. გარდა ამისა, ვნახე, რომ თუ რამეს აკეთებენ, არ აკეთებენ ერთი დღისთვის ან წლისთვის, არამედ აკეთებენ გრძელვადიანი პერსპექტივისთვის. საქართველოში ყოფითი არქიტექტურის ძეგლები პრაქტიკულად არ გვაქვს შემორჩენილი, რელიგიური კულტურის ძეგლები გვაქვს. იქ ისტორიას ხედავ, ეხები, გარდა საკულტო ნაგებობებისა, აქვთ ყოფითი ნაგებობები და როგორ უვლიან, როგორ უფრთხილდებიან, როგორ ინარჩუნებენ, იყო ძალიან მნიშვნელოვანი ჩემთვის და აქ ჩანს ტრადიციებისადმი პატივისცემა.

ევროპა თავისი შინაარსით ჭრელია, მაგრამ ინარჩუნებენ ინდივიდუალურობასაც და ერთმანეთის ძალიან კარგად ესმით. ევროკავშირის რომელი ქვეყანაც არ უნდა ავიღოთ, არის მხარეები, რომლებსაც დიალექტი აქვთ, განსხვავებული წესები აქვთ, უამრავი სხვაობა აქვთ, თავისი კუთხით დიდი პატივისმცემლები არიან, მაგრამ ეს არ გადადის დაპირისპირებაში. პირიქით, ეს აერთიანებს მათ. მე სწორედ ეს მაიმედებს, რომ ჩვენი ინდივიდუალურობით შეგვიძლია საკუთარი ღირსეული ადგილი მოვიპოვოთ ამ თანავარსკვლავედში. მე ეს არ მაშინებს. ბოლო პერიოდში, განსაკუთრებით სოციალურ ქსელში ვატყობ, რომ მიმდინარეობს ერთგვარი საინფორმაციო ომი, რომ ევროპაში თურმე დაგვაძალებენ რაღაცას. ხშირად ჩანს სტატიების სათაურში გამოტანილი ტექსტი, რომ ერთსქესიანთა ურთიერთობას დაგვაძალებენ. ევროპა და ამერიკაც, განსაკუთრებით რამდენიმე შტატით, ხაზგასმით შეიძლება ითქვას, რომ არიან კონსერვატორები თავიანთი შეხედულებებით. 

როდესაც პირველი ვიზიტები გქონდათ ევროკავშირში, თუ შეგქმიათ ოდესმე ვიზის მიღების პრობლემა, რის გამოც არალეგალურად მოგიხდათ იქ შესვლა ან ყოფნა?

არალეგალურად არა და არც ვიზაზე შემქმნია პრობლემა, რადგან როცა ევროპასთან კომუნიკაცია დავიწყე, სულ სამსახურებრივი ვიზიტებით მივდიოდი და, როგორც ჩანს, ცუდი იმიჯი არ შემიქმნია. შესაბამისად, არასოდეს მქონია ვიზის პრობლემა. საკუთარი სახსრებით და ნებითაც როცა წავსულვარ, პრობლემა არასოდეს მქონია. 

კიოლნის გვერდით არის გუმერსბახი, ეს არის პოლიტიკური აკადემია, სადაც ორი კვირის განმავლობაში ვიყავი და დაემთხვა 2008 წლის აგვისტოს ომი. ფიზიკურად ვერ ვახერხებდი წამოსვლას, რადგან საჰაერო სივრცე ჩაიკეტა.  გერმანიაში ხომ წარმოუდგენელია უვიზოდ ყოფნა. დიპლომატიური პასპორტი არ მქონდა, ვიზა გარკვეულ დრომდე მქონდა, მაგრამ იმდენად შეწუხდნენ მასპინძლები, რომ გადაწყვიტეს- პრობლემა არ არის, მე დავრჩებოდი და ეს დარღვევად არ ჩამეთვლებოდა, რაღაც გამონაკლისს უშვებდნენ, შესაბამისმა სამსახურმა მიიღო ეს გადაწყვეტილება, მაგრამ არ დამჭირდა, რადგან ზუსტად ბოლო დღეს ჩემი ვიზის საჰაერო მიმოსვლა გაიხსნა, 17 აგვისტოს გაიხსნა საჰაერო მიმოსვლა და დავბრუნდი.

იქ ვიყავი და წარმოიდგინეთ, როგორი ამბავია: ვერ ვბრუნდები, ოჯახი აქ მყავს, ერთადერთი საკომუნიკაციო საშუალება ტელეფონი და ფეისბუქია. რატომღაც გგონია, გჯერა, რომ  საქართველოში უნდა იყო, რადგან თვლი, რომ ამით ქვეყანას რაღაცას უშველი. ეს ძალიან მძიმე პერიოდი იყო ჩემთვის ამ მხრივ, თუმცა, მეორე მხრივ, იმ პოლიტიკურ აკადემიაში ყოფნა ძალიან მნიშვნელოვანი იყო ჩემთვის, რაღაც შეხედულებების ჩამოყალიბების თვალსაზრისით. 

რომ შეადაროთ საქართველო და ევროკავშირის რომელიმე ქვეყანა, სადაც ყოფილხართ, რას განმასხვავებელ ნიშანს გამოყოფდით, რაც თვალის ერთი შევლებით შეიძლება იყოს ნიშანდობლივი?

როცა უცხოეთში ვარ, ძალიან მიყვარს ქუჩაში წანწალი, ფეხით სიარული და ბევრ რამეს ვაკვირდები, მათ შორის ისეთ ყოფით დეტალებსაც კი, მაგალითად, წვიმა რომ მოდის, რატომ არ სველდება კედელი. რაღაც აქვთ მოფიქრებული. იქ ადამიანებს ეტყობათ, რომ წლების და საუკუნეების განმავლობაში რაღაცის გაუმჯობესებაზე ფიქრობდნენ. როცა თბილისი-ქუთაისის გზაზე დავდივარ, ხაშურში ვხედავ, რომ ჰამაკი იყიდება და სულ გული მწყდება იმაზე, რომ უცხოეთში ჰამაკის გამკეთებელს უფიქრია, გააუმჯობესოს ჰამაკი, რომ უფრო კომფორტული იყოს ადამიანისთვის და უკეთესადაც გაყიდოს. აქ ამ პროგრესს ვერ ვხედავ. არათუ ის, რომ თვითონ მოიფიქროს, არამედ ნანახის მიხედვით გააუმჯობესოს აქ.

ევროპაში ეს ყოველ ფეხის ნაბიჯზე იგრძნობა. გუმერსბახში ყოფნა ვახსენე. ორი კვირა ვიყავი იქ, მაშინ ვეწეოდი და მე ყოველდღე ვუყურებდი, ერთი ადამიანი როგორ აშენებდა ბიბლიოთეკას. ჩემ თვალწინ ააშენა ბიბლიოთეკა. ჩვენ ბევრი გვაქვს სასწავლი ევროპისგან, მათ შორის პროფესიონალიზმი, იმიტომ, რომ ჩვენი თუნდაც მუშა ხელი, კვალიფიციური არ არის. თუ გვინდა, რომ ღირსეული ადგილი დავიკავოთ, უდიდესი ყურადღება უნდა მივაქციოთ განათლებას ყველა დონეზე.

აი, მაგალითად, ვენახი ან ღობე. ჩვენთან როგორ ჭიმავენ ვენახში მავთულს? მამაპაპურად, ბრტყელტუჩათი გადაჭიმავენ, ხოლო იქ ვიღაცამ ამაზე იფიქრა და სპეციალური მოწყობილობა შექმნეს, რომელიც გიადვილებს ამ პროცესს და უფრო ლამაზიც არის ესთეტიკურად. ჩემთვის ასეთი ნიუანსებია ევროპა. აქ ჩანს ადამიანის დამოკიდებულება საქმისადმი.

რომ მქონდეს შესაძლებლობა, ხშირად ჩავიყვანდი ქართველებს ევროპაში. ადამიანებს ევროპაზე წარმოდგენა უნდა შეექმნათ არა ტელევიზორით, არამედ საკუთარი თვალით უნდა ნახონ ევროპა. სწორედ უვიზო მიმოსვლის პერსპექტივაა ძალიან მნიშვნელოვანი ამ კუთხით. ეს ერთ-ერთი პოზიტიური შედეგი იქნება. ცოდნისა და გამოცდილების იმპორტის მომხრე ვარ და ვფიქრობ, ამან უნდა გაამართლოს.

ბევრი რამის დანახვა და სწავლა შეიძლება ევროპისგან და, ამავე დროს, ევროპის გამდიდრებაც შეიძლება. ერთ-ერთი ბოლო ვიზიტი მქონდა ესპანეთში, ანდალუსიაში და ძალიან მომეწონა ადამიანები, რომლებთანაც ვურთიერთობდი. ისინი მანამდე აქ იყვნენ ჩამოსული, შევხვდით, აქაურობა დაათვალიერეს, აქვთ რაღაც ინვესტიციების სურვილი და სხვა. ერთი ჩამოსვლა იყო და მერე იქ ვნახე, ერთი პეპეა, რომელმაც სახლში გვიმასპინძლა. თბილისში, ქუთაისში და ბათუმშიც წავიყვანეთ, გარდა ამისა, სტუმრადაც ვიყავით ერთ-ერთი ჩემი მეგობრის ოჯახში. ამის გამო პეპემ ვალდებულად ჩათვალა თავისი თავი და გვიმასპინძლა თავის სახლში. საქართველოზე როცა ლაპარაკობდა, ცრემლები მოსდიოდა. ის, რაც ჩემთვის ძვრფასია, თქვენ კიდევ შენარჩუნებული გაქვთო, ამბობდა. ადამიანური ურთიერთობები, რაც ძალიან მნიშვნელოვანია. შეიძლება მილიონები გქონდეს, მაგრამ ამ ურთიერთობების გარეშე ადამიანურ სახეს კარგავ. ამას აფასებენ, უყვართ და ხედავენ. წარმოიდგინეთ, ერთი მხრივ, ეს ხასიათი, რაც გაგვაჩნია და, მეორე მხრივ, ევროპული კეთილდღეობა და სტაბილურობის განცდა, რას ნიშნავს ეს? ეს ნიშნავს მეტ გაღიმებულ სახეს ქვეყანაში, უკეთეს ფერებს, ახლა რომ ჩაშავებულია ყველაფერი, და მომავლის იმედით მცხოვრებ ადამიანებს, რომლებსაც განვითარების პერსპექტივა და პოტენციალი აქვს. 

თქვენ საუბრობთ განათლებაზე, არქიტექტურაზე, კულტურაზე, რაც ევროპაშია. ამ მხრივ საქართველო რამდენად ევროპული იყო და არის?

თერგდალეულების ტალღა რომ გავიხსენოთ, ადამიანები, რომლებიდანაც ზოგმა პეტერბურგში, ნაწილმა ევროპაში მიიღო განათლება და შემდეგი თაობა, კერძოდ, ნიკო ნიკოლაძის თაობა, სიტყვაზე, უკვე მაშინ დაეტყო საქართველოს ევროპის სუნთქვა, ევროპის კვალი. იმ პერიოდის არქიტექტურაში იკითხება ევროპა. სამწუხაროდ, არ განვითარდა ეს ცნობილი მოვლენების გამო. ჩვენი გაწითლების შედეგი იყო ის, რომ განათლებული ადამიანები გაჟუჟეს და ჩვენთვის ძვირფასი ტრაციების გაქრობა, მათ შორის არქიტექტურაშიც, ცხადია. “ხრუშჩოვკები” და მსგავსი ტიპის არქიტექტურა ხომ შემდეგ შემოვიდა. მანამდე თბილისი ვითარდებოდა. მაგალითად, ფილარმონიის წინ არის ერთი შენობა, რომლის აივნის რიკულები ეიფელის შენობის სკოლის სახელოსნოდანაა. ვთქვათ, თბილისი ყოველთვის ევროპული ქალაქი იყო. თბილისში, მაშინაც კი, როცა ახლანდელი რუსთაველის გამზირი ტალახით იყო სავსე და მსმენელი ეტლით მიდიოდა ოპერასთან, ხელით გადაყავდათ ქალბატონები ეტლიდან, რომ ფეხი არ დასვროდათ. თბილისში ძალიან პოპულარული იყო ოპერა. ევროპისკენ გვაქვს მიდრეკილება. რომ არა ბუნებრივი განვითარების პროცესიდან გადახვევა 1921 წელს, ღრმად ვარ დარწმუნებული, რომ საქართველო დღეს მოწინავე ევროპული ქვეყანა იქნებოდა, ასევე ვუყურებ ამას მომავალში.

ახლაც კრიტიკული მომენტია იმიტომ, რომ ყირიმის და სევასტოპოლის მაგალითი, ასევე, დნესტრისპირეთიდან სიგნალი წავიდა უკვე რუსეთის ფედერაციაში შესვლაზე, ეს მძიმე მაგალითები მაშფოთებს, ცხადია. ახლა იმედი მაქვს, რომ საკმაო გამოცდილება მიიღო ევროპამ და ამერიკამ ისტორიისგან და ეს საზღაური, რომელზეც ლაპარაკობენ, ისეთი იქნება, რომ მოთოკავს რუსეთის მზარდ სურვილს ტერიტორიების შეერთებაზე. სხვა შემთხვევაში, ეს ტენდეცია გაგრძელდება და ამ გაგრძელების ბევრი ინსპირატორი შეიძლება გამოჩნდეს. საქართველო გეოპოლიტიკურად ისეთ ადგილზეა, ბევრისთვის შეიძლება გაჩნდეს ცდუნება, რომ უფრო დიდი ზიანი მოგვაყენოს, ვიდრე 2008 წელს მოგვაყენა – ევრაზიულ კავშირთან ვისაც აქვს ურთიერთობა, იმ ხალხს ვგულისხმობ. პარლამენტში გამოჩნდნენ ადამიანები, ვინც არცთუ გონივრული განცხადებები გააკეთეს საქართველოს ნატოში ინტეგრაციის კუთხით. დეპუტატს ვგულისხმობ. ძალიან მძიმე ვითარებაშია დღეს მსოფლიო, ცივი ომის მდგომარეობაა ფაქტობრივად. 

საქართველოს გარდა, რომელ ქვეყანაში იცხოვრებდით?

რომ მქონდეს შესაძლებლობა, ქვეყნიდან ქვეყანაში გადასვლით ვეცდებოდი მსოფლიო მომევლო. ერთ ქვეყანაში, სხვაგან დიდი ხნით ისე, რომ საქართველოში დაბრუნების პერსპექტივა არ მქონდეს, არ წავიდოდი. უცხოეთი უცხო გარემო არ არის მხოლოდ, შეიძლება გარეგნულად მომწონს, მაგრამ კომუნიკაციებია, ურთიერთობებია. საქართველოში ყველაზე ღირებული ურთიერთობები გაქვს. როცა სადღაც იბადები, ურთიერთობებს აწყობ და როცა იქ ჩადიხარ, შენ უცხო ხარ და ამ კომუნიკაციების აწყობას დიდი დრო სჭირდება. მით უმეტეს, როცა ჩვენთან ძალიან მნიშვნელოვანი და ღირებული საკომუნიკაციო ურთიერთობებია, ვიდრე იქ. თუ სხვა ალტერნტივა არ მაქვს და რაღაც პასუხი უნდა გაგცეთ, ადამიანების თვალსაზრისით ვიცხოვრებდი, ალბათ, ესპანეთში, ანდალუსიაში.

იგივე ეს თემა, რომ ჩვენთან ადამიანური ურთიერთობები უფრო მნიშვნელოვანია, ვიდრე ევროპაში, ეს გარკვეულწილად სტერეოტიპი ხომ არ არის?

მე არ ვამბობ, რომ ევროპაში ასე არ არის. ცხადია, ცალკეულ შემთხვევებში გარკვეული კუთხით გაზვიადებულია ისიც, რომ ჩვენთან რაღაცა… უბრალოდ, ჩვენ ხაზგასმით ვიცით სტუმრისადმი თავის მოქაჩლება. შეიძლება მართლაც უკანასკნელი პერანგი გაიხადო და  სტუმარს პატივი სცე. ისინი ამას ხედავენ. ერთხელ მითხრეს, ტურისტის თვალით ცხოვრების ყურებას ნუ მიეჩვევითო, მაგრამ მარტო ვიზიტორებზე არ ვამბობ, ვისაც მოსწონს აქაურობა. არის ერთი ქალი, ტატიანა მონტიკ, წარმოშობით ბელორუსია, გერმანელი ქმარი ჰყავს, საქართველოში ცხოვრობს და საქართველოზე შეყვარებულია, წერს საქართველოზე, გადაცემები აქვს, საქართველოში მცხოვრებ უცხოელებთან ინტერვიუებს წერს, აქვეყნებს და ბეჭდავს. ისინი აქ სტაბილურად ცხოვრობენ და ურთიერთობები აქვთ იმ უცხოელებთან, რომლებიც ასევე ცხოვრობენ აქ. რაღაც ხიბლი, რაღაც საიდუმლო აქვს ამ ქვეყანას, რომელსაც ხანდახან ვერ ვხვდებით. თვალში რომ რაღაც გივარდება, მაშინ ხომ გრძნობ, რამდენად მნიშვნელოვანია თვალი, ან როცა ცივდები და ცხვირით ვეღარ სუნთქავ, რამდენად მნიშვნელოვანია ჰაერი. სწორედ ასეა. ჩვენ რაღაც ისეთი გვაქვს, რომლის ამოხსნას, რომლის დანახვას, ბუნებრიობის გამო ყურადღებას არ ვაქცევთ, არამედ ისე ვიღებთ, რომ ასე უნდა იყოს. ისინი გრძნობენ ამას, უფრო სენსიტიურები არიან. ევროკავშირშიც მინახავს თბილი ურთიერთობები, მაგრამ, როგორ ჩანს, სხვა მარილი აქვს აქ ურთიერთობას. 

რა შეგხვდათ ევროკავშირში ისეთი, რაც არ მოგეწონათ?

მინდა გავიხსენო და არაფერი მახსენდება. გამოკვეთილად ვერაფერს გეტყვით. არც ისე ვარ, რომ იდეალისტის თვალით ვუყურებდე. რაც შეიძლება ითქვას, ზოგიერთ შემთხვევაში, შეიძლება შეგხვდეს რაღაც სიცივე, მაგრამ ეს შეიძლება პიროვნულია და არა ნაციონალური. შვედეთში ასეთი რამ არ მიგრძვნია. თუ გადააწყდი მოფაშისტო, მონაციონალისტო ელემენტებს, ასეთები ყველგან არიან, მათ შორის ჩვენთან და ისინი შენ გიყურებენ როგორც უცხოს და დაბალს. ბრეივიკმა ხომ საშინელებები ჩაიდინა, მაგრამ არიან პატარა ბრეივიკები, რომელმაც შეიძლება არ მოგკლას, მაგრამ დაგამციროს და შეურაცხყოფა მოგაყენოს. შეიძლება ეს დამინახავს, მაგრამ არსად ყოფილა, რომ ხაზად გაგყვეს მეხსიერებაში და დაგამძიმოს.

ნაციონალიზმი ახსენეთ, ჩვენთანაც ხშირია შემთხვევები, როდესაც უცხოელს დამამცირებლად ეპყრობიან, არის ფიზიკური შეურაცხყოფის ფაქტებიც. ხშირად ისმის სიტყვები, ბათუმი თურქების გარეშე. წეღან სტერეოტიპებზეც ისაუბრეთ. ამ დამოკიდებულებას რა უნდა მოუხერხდეს? ეს ხომ ერთ დღეში არ გაქრება? 

ჩვენი განვითარების გზა განათლებაზე გადის. ცოდნას ნივთივით ვერ იყიდი, ამას დრო და გამოცდილება უნდა, სიბეჯითე უნდა. ჩვენი უბედურების პრობლემა გაუნათლებლობაა. გაუნათლებლობა ნიშნავს ვერ დაინახო ის, რაც არსებობს და დაინახო ის, რაც გგონია, რომ არსებობს. ეს წარმოდგენებია. ძალიან მომწონს ის, რომ ბევრი ახალგაზრდა მიდის სასწავლებლად. ემიგრანტები საკმაოდ ბევრი გვყავს და დაბრუნება უნდათ. ემიგრანტების პირველი თაობა ძალიან მტკივნეულად განიცდის ემიგრანტობას, მაშინ, როცა მეორე, მესამე თაობა ძალიან ეგუება, როგორც ჩანს, მოქნილები ვართ და აქეთ დაბრუნება ჭირს. 

რაც შეეხება ამ სტერეოტიპებს. ჩვენ გვაქვს ბედნიერება, რომ იმ ფერთა გამაში, რასაც მსოფლიო ჰქვია, ჩვენი ფერები გვქონდეს, ჩვენი სათქმელი გვაქვს, ჩვენი ადგილი გვაქვს. ერთი წამითაც არ ვუშვებ იმას, რომ რამე ფასეულს დავკარგავთ, 1801 წლიდან, როცა სახელმწიფოებრიობა გაგვიუქმეს, იქიდან მოყოლებული

ჩვენი არსებობა თავისთავად საოცრებაა. ჩვენ თემურ ლენგს გავუძელით, თურქებს გავუძელით, მონღოლებს გავუძელით, რუსებს გავუძელით, ჩვენი თავი შევინარჩუნეთ და ახლა თავისუფალ ურთიერთობებში, პარტნიორულ ურთიერთობებში, მეგობრულ ურთიერთობებში, ვიღაცა გადაგვაჯიშებს და გადაგვაშენებს? არ მინდა ვინმეს შეურაცხყოფა მივაყენო, მაგრამ ვინც ასე ფიქრობს, მას ვერც მიაყენებ შეურაცხყოფას. ასე არ შეიძლება იფიქრო. შეიძლება ეს არც იყოს გონების დაბნელების შედეგი, არამედ მიზანმიმართული კამპანია იყოს, რომ ამ პროცესს ხელი შეუშალო და იქ დაბრუნდე, სადაც უღელს დაგადებენ, რა პროცესსაც ელოდებიან მავანნი და მავანნი და რა პროცესიც აგერ ჩვენ თვალწინ ხდება. ადამიანები, რომლებიც ასე მეტყველებენ და ასეთ ინფორმაციას ავრცელებენ, ძალიან მკაცრ შეფასებას იმსახურებენ არა მარტო ისტორიისგან, არამედ ჩვენგან. 

როდესაც ევროკავშირთან ასოცირების ხელშეკრულება რატიფიცირებაზე შემოვა პარლამენტში, დაუჭერთ თუ არა მხარს?

რა თქმა უნდა, დავუჭერ. არ ვფიქრობ, რომ ასი პროცენტი დაუჭერს მხარს, მაგრამ ამაშიც ვერ ვხედავ ტრაგედიას. მე მივეკუთვნები იმ ადამიანთა კატეგორიას, რომლებიც ფიქრობენ და დარწმუნებულია, რომ განსხვავებული აზრი უნდა არსებობდეს, თუნდაც ეს აზრი კატასტროფული იყოს. ჩვენთვის ევროპელობა უცხო არ არის, შეიძლება ითქვას, დავით აღმაშენებლის პერიოდიდანაც კი. ხომ გზაგასაყარზე ვართ ევროპა-აზიის, მაგრამ ქართულ ფოლკლორში, ზღაპრებში, სიმღერებში არ იგრძნობა აღმოსავლეთი, აქ ევროპელობა იკითხება. ევროპასთან უფრო მჭიდრო ურთიერთობა არ ნიშნავს კანის გამოცვლას, ან სხვის ქურქში შესვლას. ეს არის ის, რომ ზედმეტი უნდა მოვიშორო, რაც იძულებითი დაპყრობის, ტყვეობის, სახელმწიფოებრიობის დაკარგვის გამო მაქვს და შეიძლება ითქვას, რომ ევროკავშირში შესვლა ლაზარეს აღდგინებაა, ერის ხელახალი დაბადებაა. არსებობს დამოუკიდებლობის აქტი, რომელსაც  ხელი მოეწერა 1920-იან წლებში, ასევე, 1990-იანებში მიღებული დამოუკიდებლობის აქტი, ასეთი მნიშვნელოვანი დოკუმენტები არსებობს, რომელსაც ხელს აწერდნენ. შეგიძლია მთელი ცხოვრება იამაყო, რომ რაღაცა ღირებული გაგიკეთებია. მე ვფიქრობ, რომ ეს კენჭისყრა ევროკავშირთან ასოცირებაზე ანალოგიური ნიშნულია და მე მგონი, ამით უნდა დამთავრდეს პოსტსაბჭოთა პერიოდი საქართველოში.

საქართველოსა და ევროკავშირს შორის ასოცირების შეთანხმება უკვე პარაფირებულია და აგვისტოში სავარაუდოდ მხარეები ხელს მოაწერენ, რის შემდეგაც   საჭიროა  საქართველოს პარლამენტში ამ დოკუმენტის  რატიფიცირება.  “ნეტგაზეთმა”  გადაწყვიტა შემოგთავაზოთ ინტერვიუების სერიასაქართველოს პარლამენტის წევრებთან ევროპისა და ევროკავშირის შესახებ და მათი პერსონალური გამოცდილება და მოსაზრებები გაგიზიაროთ.