რელიგიის საკითხთა სააგენტოს ‘მოხის კომისიამ” ორწლიანი მუშაობა დაასრულა, მოხეში მდებარე შენობას “სადავო ნაგებობის” სტატუსი მიანიჭა და არც ერთ კონფესიას -არც მართლმდიდებელ ეკლესიას და არც მუსლიმ თემს არ მიაკუთვნა.
სააგენტოს 11 მაისის გადაწყვეტილების მიხედვით, მოხის სადავო ნაგებობა სახელმწიფოს საკუთრებაში გადავიდა და კულტურული მემკვიდრეობის დაცვის სააგენტოს გადაეცა, რომელმაც ძეგლს უნდა მოუაროს და დაიცვას.
სააგენტოს გადაწყვეტილებით, მუსლიმ თემს გადასცეს მიწის ნაკვეთი, სადაც უნდა აშენდეს ახალი მეჩეთი, ხოლო ადგილობრივ ხელისუფლებას სთხოვეს, რომ მუსლიმებს მეჩეთის მშენებლობაში დაეხმაროს.
სოფელ ჭელის მეჩეთის წინამძღვარმა, ჯამბულ აბულაძემ “ნეტგაზეთს” უთხრა, რომ გულდაწყვეტილია სააგენტოს გადაწყვეტილებით, რადგან მუსლიმი თემი დაიჩაგრა. აბულაძე ამბობს, რომ რაც სურდათ მუსლიმებს – ამ შენობის მესაკუთრის დადგენა, ეს ამოცანა შეუსრულებელი დარჩა.
“2 წლის განმავლობაში არაფერი გაუკეთებია კომისიას, მხოლოდ შეკრებებით შემოიფარგლებოდა. ვცხოვრობთ 21-ე საუკუნეში, ყველა საშუალება არსებობს ჩვენს ქვეყანაში, რომ ამ ხნის განმავლობაში აღნიშნული შენობა გამოკვლეულიყო. ყველასთვის ნათელი იქნებოდა პასუხი. ეს უფრო სამართლიანი იქნებოდა, ვიდრე დღევანდელი ეს გადაწყვეტილება. მაშინ რას ემსახურებოდა ამ კომისიის 2-წლიანი სხდომები”, – ამბობს აბულაძე.
ჯამბულ აბულაძისთვის ასევე გაუგებარია, რატომ მიიღო სააგენტომ ასეთი გადაწყვტილება ახალი მეჩეთის აშენებასთან დაკავშირებით. იგი ამბობს, რომ მეჩეთებს სახელმწიფო არ უნდა აშენებდეს და მოხეში მცხოვრები მუსლიმი მოქალაქეების სურვილი არ ყოფილა ახალი მეჩეთის აშენება, მათ ამ ნაგებობის მესაკუთრისა და წარმომავლობის დადგენა უნდოდათ.
“თუ სახელმწიფო ინერტულია და ვერ აკეთებს დასკვნებს, არ უფრთხილდება ისტორიულ მემკვიდრეობას, უგულებელყოფს სომხური ეკლესიის ძველ სალოცავებს, სინაგოგებს, კათოლიკურ ეკლესიებს, არ უვლის, არ პატრონობს და მხოლოდ მართლმადიდებლური ეკლესიების მოვლით შემოიფარგლება, როგორ ფიქრობთ, ასეთ უსამართლო ქვეყანაში ჩვენს ქვეყანას განვითარების რა პერსპექტივა გააჩნია? უსამართლო ადამიანების ხელში ძალიან რთულია ცხოვრება და შემდეგ განვითარება დამატებით”, – ამბობს ჯამბულ აბულაძე.
სადავო შენობის წარმომავლობის დადგენა საქართველოს სახალხო დამცველის რეკომენდაციაც იყო.
სწორედ ამ დავის გადასაჭრელად რელიგიის საკითხთა სახელმწიფო სააგენტომ მოხის კომისია შექმნა. 2016 წლის 3 ნოემბერს კომისიამ დაადგინა, რომ სადავო ნაგებობა არ გადაეცემოდა არც მუსლიმ და არც ქრისტიან მრევლს. სამომავლოდ კი კულუტურული მემკვიდრეობის დაცვის ეროვნული სააგენტო შეიმუშავებდა კონცეფციას, თუ რა ფუნქცია შეიძლებოდა დაკისრებოდა შენობას.
1 დეკემბერს მოხის კომისიამ გადაწყვიტა, რომ მუსლიმი თემისთვის შეეთავაზებინათ კონკრეტული ტერიტორიები, სადაც შეეძლებოდათ, ახალი მეჩეთი აეშენებინათ. მუსლიმი თემი კი უნდობლობას უცხადებს როგორც რელიგიის საკითხთა სააგენტოს, ასვეე, მოხის კომისიას. ის სახელმწიფოს სთხოვს, სამართლიანად გადაწყვიტოს სადავო ნაგებობის ბედი.
ფაქტები მოხის სადავო ნაგებობასთან დაკავშირებით:
- ადიგენის რაიონის სოფელ მოხეში ამჟამინდელი მკვიდრი მუსლიმი მოსახლეობა 1975-80 წლებში დასახლდა. შენობაზე, რომლის დაბრუნებასაც მუსლიმები ითხოვენ, ამბობენ, რომ მეჩეთი სოფელ მოხეში 1927-34 წლებში მესხმა მუსლიმებმა ააშენეს. 1957 წლიდან შენობას კლუბის სტატუსი აქვს. საბჭოთა კავშირის დროს ის დიდი ხნის განმავლობაში საწყობად, ბიბლიოთეკად და სოფლის კლუბად გამოიყენებოდა. 2007 წლიდან დღემდე კი შენობა ადიგენის მუნიციპალიტეტის ბალანსზე ირიცხება.
- მუსლიმმა თემმა ყოფილი მეჩეთის შენობის კონსერვაციის ან რესტავრაციის თხოვნით, 90-იანი წლებიდან მოყოლებული, ხელისუფლებას რამდენჯერმე მიმართა, თუმცა მათ თხოვნას რაიმე კონკრეტული შედეგი არ მოჰყოლია.
- ვითარება მოხეში 2014 წელს დაიძაბა: 27 მაისს სოფელ მოხის მოსახლეობამ ადგილობრივ ხელისუფლებას შენობის სამუფთო სამმართველოსთვის გადაცემის თხოვნით მიმართა. 8 ივლისს კი მუსლიმმა თემმა ადიგენის მუნიციპალიტეტის გამგებლის, ზაქარია ენდელაძისგან მიიღო წერილი (#1019), სადაც იგი აღნიშნავს, რომ სადავო ქონება ადგილობრივი თვითმართველობის ორგანომ მხოლოდ საჯარო ფუნქციებისა და უფლებამოსილების განხორციელების მიზნით შეიძლება გამოიყენოს.
- 2014 წლის 18 ოქტომბერს სოფელში ტენდერში გამარჯვებული კომპანიის თანამშრომლები მივიდნენ და შენობის დემონტაჟი დაიწყეს, რაც ადგილობრივმა მუსლიმებმა გააპროტესტეს. მშენებლებმა სოფელი მაშინვე დატოვეს, რასაც ქრისტიანი მოსახლეობის პროტესტი მოჰყვა. სოფლის ცენტრში შეკრებილი ქრისტიანები ამბობდნენ, რომ შენობის მუსლიმთა სამმართველოსთვის გადაცემასა და ამ ადგილას მუსლიმური საკულტო ნაგებობის აშენებას არ დაუშვებდნენ.
- სადავო შენობაზე პრეტენზიას საქართველოს საპატრიარქოც აცხადებს. ამის შესახებ ახალციხის, ტაო-კლარჯეთისა და ლაზეთის ეპარქიის მთავარეპისკოპოსის, მეუფე თეოდორეს განცხადებით, XVI საუკუნეში აღნიშნულ ადგილას ქრისტიანული ტაძარი იყო, 1920-იან წლებში ეკლესიების ნგრევისა და მეჩეთების მშენებლობის შემდეგ კი, სადავო შენობის ადგილას მეჩეთის მშენებლობა დაიწყო.
- 2014 წლის 22 ოქტომბერს სოფელ მოხეში მშენებლებმა მეჩეთის დემონტაჟი განაახლეს. მუსლიმების წინააღმდეგ, რომლებიც ხელისუფლების მოულოდნელ და რეპრესიულ გადაწყვეტილებას აპროტესტებდნენ, არასამთავრობო ორგანიზაციების შეფასებით, ხელისუფლებამ არაპროპორციული ძალა გამოიყენა და უხეშად დაარღვია მუსლიმთა უფლებები.
- ინციდენტის დროს სოფელ მოხეში პოლიციამ 14 პირი დააკავა: 23 ოქტომბერს სასამართლომ სამი მუსლიმი – თეიმურაზ მიქელაზე, ოთარ მიქელაძე და მალხაზ ბერიძე ბრალის წარდგენის გარეშე გაათავისუფლა (თუმცა გამოძიება გააგრძელა), ხოლო 11 დაკავებული სასამართლომ ადმინისტრაციულ სამართალდამრღვევად ცნო და თითოეულს 250 ლარი ჯარიმის გადახდა დააკისრა.
- 2014 წელს რელიგიის სააგენტოსთან შეიქმნა კომისია, რომელსაც სადავო შენობის საკითხი უნდა შეესწავლა.
- 2016 წლის 3 ნოემბერს კომისიამ გადაწყვიტა, რომ სადავო ნაგებობა არც მუსლიმებისა და არც მართლმადიებლების საკუთრებაში არ გადავიდოდა და ნაგებობა კულუტურული მემკვიდრეობის დაცვის ეროვნული სააგენტოს მეთვალყურეობის ქვეშ იქნებოდა.
- 2016 წლის 1 დეკემბერს მოხის კომისიამ გადაწყვიტამ, რომ მუსლიმ თემს ახალი მეჩეთის ასაშენებლად მოხეში კონკრეტულ ადგილებს შესთავაზებდნენ.
