“საქართველოს ევანგელურ-ბაპტისტური ეკლესიის მიტროპოლიტი მალხაზ სონღულაშვილი აქტიურ საეკლესიო საქმიანობას 29 წლის ასაკიდან შეუდგა. ასე გააგრძელა მან მშობლების გზა, რომლებსაც საბჭოთა რეჟიმის სიხისტემ თავიანთ პრინციპებზე უარი ვერ ათქმევინა.
საქართველოს ევანგელურ-ბაპტისტური ეკლესია პატარა რელიგიური ორგანიზაციაა, 156-წლიანი ისტორიითა და ხმამაღალი პოზიციით ადამიანის უფლებებისა და თავისუფლებების დაცვის კუთხით. ამის გამო ის არაერთგზის გამხდარა რადიკალური ჯგუფების თავდასხმის ობიექტი.
არც თავად მალხაზ სონღულაშვილისა და არც მისი ეკლესიის მსოფლმხედველობა ჩამოყალიბებულა მოკლე დროში: როგორც თავად ჰყვება, ეს გრძელი და რთული პროცესი იყო. ერთ-ერთი პრინციპი, რომლისაც მტკიცედ სწამს, არის ნებისმიერ ადამიანთან დიალოგის შესაძლებლობა მანამ, სანამ ეს უკანასკნელი ცოცხალია.
მალხაზ სონღულაშვილი თავის ცხოვრებასა და ევანგელურ-ბაპტისტური ეკლესიის ისტორიაზე “ნეტგაზეთს” ესაუბრა. ინტერვიუს დროს მან გაიხსენა, რატომ მიიჩნია საჭიროდ ეკლესიაში “დრამატული ცვლილებების” დაწყება და რატომ ეწინააღმდეგება მოსაზრებას, რომ საქართველოს ევანგელურ-ბაპტისტური ეკლესია “რაღაც ახალს ქადაგებს”.
ოჯახი, რომელიც განსხვავდებოდა
ბავშვობა ყოველთვის ლამაზია ადამიანისათვის, რამდენად მძიმეც არ უნდა იყოს ფონი. არც მე ვყოფილვარ გამონაკლისი. კარგი ბავშვობა მქონდა, მიუხედავად იმისა, რომ მალევე გავიაზრე ჩემი ოჯახის განსხვავებულობა ყველა სხვა ოჯახისგან. რელიგიური ოჯახი მყავდა: მამა ხელდასხმული სასულიერო პირი იყო, დედაჩემიც აქტიური საეკლესიო საქმიანობით იყო დაკავებული. ეს ჩვენ გამოგვარჩევდა არამარტო რელიგიურად, არამედ სოციალურადაც, იმ სივრცეში, სადაც ვცხოვრობდით.
როცა მე დავიბადე (1963 წ.), ეს იყო პერიოდი, როცა საბჭოთა ხელისუფლება აპირებდა ჭახრაკები მოეჭირა რელიგიისთვის უფრო მეტად, ვიდრე მანამდე.
მე რომ დავბადებულვარ, ხელისუფლებას ოჯახიდან ჩემი წაყვანა სდომებია, რადგან რელიგიურ ოჯახში ბავშვი არ უნდა გაზრდილიყო: ის რელიგიის გავლენის ქვეშ იქნებოდა, რაც მომავლის საბჭოურ ხედვას ეწინააღმდეგებოდა. მაგრამ ხომ იცით, საქართველო საქართველოა — ვიღაცას ნაცნობები, მეგობრები ჰყავს და საბოლოოდ მოხდა ისე, რომ სახლში დამტოვეს.
მალხაზ სონღულაშვილის ბავშვობის ფოტო ბებიასთან და ბაბუასთან ერთად. პირადი არქივიდან
მე 4 შვილიდან ყველაზე პატარა ვიყავი. ჩემს უფროს დედმამიშვილებს უკვე გავლილი ჰქონდათ გზა, რომელიც დაკავშირებული იყო სირთულეებთან სკოლაში. ჩვენს ოჯახს ჰქონდა მკაფიო ხედვა, რომ ვერ გახდებოდნენ კომკავშირისა და კომუნისტური პარტიის წევრები. ეს ძალიან მკაცრი პოზიცია იყო. ასე რომ, ჩემს უფროს ძმებსაც ჰქონდათ სირთულეები, ჩემს დასაც და ჩემი ჯერი რომ მოდგა, სკოლა უკვე შეგუებული იყო, რომ კომკავშირში შესვლის დასაყოლიებლად ამ ოჯახის მიმართ ძალადობას აზრი არ ჰქონდა. თუმცაღა, რამდენიმე მცდელობას მაინც ჰქონდა ადგილი.
ეს იყო ჩემი ბავშვობა. ძალიან ბევრი მეგობარი მყავდა, სულ ვთამაშობდით ჩვენს მეზობლებთან, დავდიოდით, ტყეში, მთებში… ასე რომ, მიუხედავად იმ ფონისა, რომელშიც ცხოვრება გვიხდებოდა, ძალიან მადლიერი ვარ იმ პერიოდისა.
არჩევანი
ცხადია, ოჯახის ფაქტორმა დიდწილად განსაზღვრა ჩემი მომავალი, მაგრამ ჩვენი ტრადიციით, ადამიანს ეძლევა თავისუფლება, გააკეთოს არჩევანი. მე რომ დავიბადე, არავის უთქვამს, ეს ქრისტიანიაო და არ მოვუნათლივარ. ოჯახმა დამაცადა, სანამ თავად მივიღებდი გადაწყვეტილებას, რომ მოვნათლულიყავი ქრისტიანად. მაშინ 17 წლის ვიყავი. ნათლისღება თენდებოდა, 19 იანვარი. მამას მივუკაკუნე კარზე და ვთხოვე, წავეყვანე მტკვარზე მოსანათლად. ასეც მოხდა: შიომღვიმესთან ახლოს, მტკვარზე მომნათლა, რადგან საჯაროდ ამის გაკეთება სახიფათო იყო.
ეს იყო პირველი გადაწყვეტილება, რომელიც მივიღე, როგორც ზრდასრულმა ადამიანმა. მინდოდა, რელიგია ყოფილიყო მნიშვნელოვანი ჩემს ცხოვრებაში, ოღონდ მაშინ, რა თქმა უნდა, არ ვფიქრობდი, რომ სასულიერო პირი ვიქნებოდი. ჩემი მიზანი იყო, აკადემიური, საუნივერსიტეტო გზით მევლო, მაგრამ ეს არ იყო მარტივი, რადგან იმ დროს აკადემიის გზა რელიგიური ადამიანებისთვის დახშული იყო.
მალხაზ სონღულაშვილი საგვარეულო სახლში სოფელ დიღომში. ფოტო: ნეტგაზეთი/მიხეილ გვაძაბია
როგორ გადაარჩინეს ქალებმა ეკლესია
ჩვენმა ეკლესიამ 2017 წელს იზეიმა 150 წლისთავი. მისი არსებობის მთელი ისტორია სირთულეებით იყო აღსავსე. ეს ეკლესია დაარსდა, როგორც მოძრაობა იმ ხალხისა, რომელსაც აინტერესებდა თეოლოგია და გულწრფელად აინტერესებდა რელიგია: არა პოლიტიკური მიზნებისთვის, არამედ — პერსონალური რელიგიურობისათვის. ოღონდ, ამ ჯგუფს ყოველთვის ჰქონდა ორი ძირითადი მიდრეკილება: პირველ შემთხვევაში, ის ყოველთვის ცდილობდა, სიგონჯის ნებისმიერ გამოვლინებას დაჰპირისპირებოდა პოზიტიური საქმით. მეორე, რამაც ეს ეკლესია რეალურად გადაარჩინა, იყო დამოკიდებულება ქალებისადმი და ქალების როლი ეკლესიაში. ის, რომ ეკლესია გადარჩა, იყო სწორედ ქალების დამსახურება.
30-იან წლებში ეკლესიის ყველა მამაკაცი გადაასახლეს: როგორც სასულიერო, ისე საერო პირები. რა თქმა უნდა, საბჭოთა ხელისუფლების ვარაუდი იყო, რომ თუკი წინამძღოლები არ იქნებოდნენ ეკლესიაში, ის დაიშლებოდა. მაგრამ ამ ეკლესიას ადაპტაციის უნარი აღმოაჩნდა. ეს სწრაფად მოხდა. ეკლესიის წინამძღოლობა ქალებმა ჩაიბარეს და მათ გადაარჩინეს ის. საღვთო წერილი არ ჰქონდათ: ჰქონდათ ერთი დიდი ბიბლია, რომელიც დაკვეთეს და ნაწილ-ნაწილ კითხულობდნენ. მერე სასულიერო პირების ერთმა ნაწილმა გადაწყვიტა, ხელით გადაეწერათ წიგნები, ვინაიდან [რელიგიური ლიტერატურის] ბეჭდვა არ შეიძლებოდა. მოგვიანებით, ყველა სასულიერო პირი თავს ვალდებულად თვლიდა, თავისი მოწაფეებისთვის გადაეწერა საღვთო წერილი და გადაებარებინა მათთვის.
ერთ-ერთი რელიგიური წიგნი, რომელიც საბჭოთა დროს ევანგელურ-ბაპტისტურ ეკლესიაში ხელით გადაწერეს. ფოტო: ნეტგაზეთი/მიხეილ გვაძაბია
ამ ქალებმა არამარტო ეკლესიის შენარჩუნება შეძლეს, არამედ, მოახერხეს, განევითარებინათ თავიანთი ხედვა და პოზიცია ბევრ საკითხთან, მათ შორის, რელიგიასთან, პოლიტიკასთან, ქალის როლთან, თავისუფლებასთან მიმართებაში. ეს პაწაწინა ეკლესია რეალურად იყო დისიდენტური მოძრაობა საბჭოთა ხელისუფლების პირობებში, რომელსაც, რა თქმა უნდა, ვერ იტანდა ხელისუფლება, თუმცა, არსებობის საშუალებას აძლევდა, რათა დასავლეთისთვის ჰქონოდა სათქმელი, რომ საბჭოთა კავშირში რელიგიური თავისუფლება არსებობს.
უარი რუსეთს
სტალინს გადაწყვეტილი ჰქონდა, რომ რელიგია მოეშორებინა. ყველა ეკლესია დაკეტილი იყო. შემდგომ, 1943 წელს, მეორე მსოფლიო ომის დროს, როცა სტალინი მიხვდა, რომ მარტო ვერ გაუმკლავდებოდა ნაცისტურ გერმანიას, მას დასჭირდა მოკავშირეები. სტალინს ჰყავდა მრჩეველი, ჰიულეტ ჯონსონი, რომელიც [ინგლისის] კენტერბერის კათედრალის წინამძღვარი გახლდათ. ის იყო კომუნისტი და მთელი ცხოვრება მხარს უჭერდა სტალინს. მან ურჩია სტალინს, რომ რელიგიებთან ურთიერთობები დაეთბო და მართლაც, 1943 წელს, პირველად სსრკ-ს ისტორიაში, ჩამოვიდა რელიგიური დელეგაცია იორკის მთავარეპისკოპოსის ხელმძღვანელობით. ეს იყო დასაწყისი რელიგიის მიმართ ურთიერთობის დათბობისა. 1944 წელს აღდგა მოსკოვის საპატრიარქო, შემდეგ შეიქმნა რელიგიათა საბჭო მინისტრთა კაბინეტთან, ხოლო ქრისტიან პროტესტანტულ ჯგუფებს წაუყენეს ულტიმატუმი: ან ეს პროტესტანტული ჯგუფები გაერთიანდებოდნენ და ექნებოდათ ერთი დენომინაცია, ან გააგრძელებდნენ იატაკქვეშეთში ყოფნას. მაშინ პროტესტანტულმა ეკლესიებმა გადაწყვიტეს გაეგრძელებინათ საქმიანობა და ჩართულიყვნენ საზოგადოებრივ ცხოვრებაში. ამ დროს ჩამოყალიბდა გაერთიანება, “ევანგელ ქრისტიანთა და ბაპტისტთა საკავშირო საბჭო”. ამ ქოლგის ქვეშ იყო მოქცეული ყველა ეს ეკლესია, ვიდრე არ დაინგრა საბჭოთა კავშირი.
საბჭოთა კავშირის დანგრევის შემდეგ, ჩვენმა ეკლესიამ პირველმა გამოაცხადა დამოუკიდებლობა. დანარჩენებს სსრკ-ს დანგრევის შემდეგაც კი, დიდხანს უნდოდათ, რომ შეენარჩუნებინათ ერთობა. სომხეთის, აზერბაიჯანისა თუ უკრაინის [ევანგელურ-ბაპტისტურ] ეკლესიებს ჰქონდა ეს პოზიცია, თუმცა ჩვენ ვთქვით, რომ უნდა ვყოფილიყავით დამოუკიდებლები და არ ვყოფილიყავით დამოკიდებულნი მოსკოვზე. რუსეთში უშიშროება ეკლესიებს ყოველთვის იყენებდა, როგორც ინსტრუმენტს. ეს ყველამ კარგად იცის. რაკი დაინახეს, რომ სსრკ-ს დანგრევის შემდეგ შეუძლებელი იყო იმ ერთობის შენარჩუნება, “დამოუკიდებელ სახელმწიფოთა თანამეგობრობის”(დსთ) შექმნის პარალელურად ჩამოაყალიბეს “ევრაზიული ეკლესიაც”. ეს გულისხმობდა დაახლოებით იმავეს, რასაც მანამდე არსებული ერთობა. გასაგებია, რომ ეს სქემა ერთ ოფისში იყო მოფიქრებული.
როგორ (ვერ) მიმიღო აკადემიამ
სსრკ ჯერაც არსებობდა, როცა ისტორიის ფაკულტეტზე ჩავაბარე თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტში. მხოლოდ მეორე წელს აღმოაჩინეს, რომ კომკავშირის წევრი არ ვიყავი. მეორე კურსიდან დაიწყო ჩემზე წნეხი, რომელიც გაგრძელდა სწავლების მთელი პერიოდის მანძილზე. გამოგდება მარტივი აღარ იყო, რადგან უკვე ტრიალებდა “პერესტროიკის” სურნელი. ასე რომ, ამიტანეს და დავასრულე უნივერსიტეტი.
იმ დროს ისე იყო, რომ უნივერსიტეტის დამთავრების შემდეგ, ვინაიდან სწავლა უფასო იყო, უნდა გაგეკეთებინა ის, რასაც სახელმწიფო ითხოვდა: წასულიყავი სამუშაოდ იქ, სადაც სახელმწიფო გაგაგზავნიდა. სიას კითხულობდნენ, ვინ სად უნდა განაწილებულიყო. როცა ჩემს გვარამდე მივიდნენ, დეკანი ადგა და თქვა, ამას ჩვენთან დავიტოვებთო. ეს სრულიად მოულოდნელი იყო და ეს იყო ერთ-ერთი მთავარი ნიშანი ჩემთვის, რომ რელიგიასთან და რელიგიურ ადამიანებთან მიმართებაში ქვეყანაში რაღაც დრამატულად შეიცვალა. ეს იყო 1987 წელი.
მალხაზ სონღულაშვილი ფილოლოგთან და მთარგმნელთან, ზურაბ კიკნაძესთან ერთად. მათ ქართულად თარგმნეს ახალი აღთქმა და ფსალმუნები. ფოტო პირადი არქივიდან
დავრჩი უნივერსიტეტში და სტაჟიორი ვიყავი 1 წლის განმავლობაში, შემდეგ — ლექტორი. სირთულეები დაიწყო მაშინ, როცა [სსრკ-ს დანგრევის შემდეგ] რელიგიურმა ნაციონალიზმმა მოიკიდა ფეხი როგორც ქვეყანაში, ისე — უნივერსიტეტში. განსაკუთრებით, ეს ხდებოდა ფილოსოფიის ფაკულტეტზე, სადაც ვასწავლიდი ებრაულ საღვთო წერილსა და ქრისტიანული ეკლესიის ისტორიას. არ უნდოდათ ეს საგნები არამართლმადიდებელს ესწავლებინა.
ფილოსოფიის ფაკულტეტთან ჩემი ურთიერთობა დასრულდა მაშინვე, როგორც კი უნდობლობა გამომიცხადეს. როცა სექტემბერში მივედი და ლექცია უნდა დამეწყო, ჩემი თავი ვერ ვნახე სიაში. მითხრეს, რომ სწავლებას ვეღარ გავაგრძელებდი, რადგან თვითონ ჰყავდათ ამ დარგის სპეციალისტები. რა თქმა უნდა, არ ჰყავდათ.
ასე გამომისტუმრეს ფილოსოფიის ფაკულტეტიდან. მას შემდეგ გავაგრძელე მუშაობა ისტორიის ფაკულტეტზე. ვინაიდან ისტორიის კათედრაზე ვიყავი გაზრდილი, ყველა მიცნობდა და ალბათ, ჩემი იქიდან მოშორება ძნელი იქნებოდა. 2007 წლამდე დავრჩი უნივერსიტეტში, შემდეგ კი წავედი ინგლისში და მხოლოდ 2013-ში დავბრუნდი საქართველოში.
ცვლილებები და მათი ფასი
ჩემი გზა [მსოფლმხედველობის ჩამოყალიბების კუთხით] ძალიან რთული და გრძელი იყო; შეიძლება ითქვას, თავგადასავლებით აღსავსეც. მე ძალიან გამიმართლა, რომ შევხვდი ადამიანებს, რომლებიც გახდნენ ჩემი სულიერი მენტორები და მათთან დიალოგში ჩამოყალიბდა ჩემი მსოფლმხედველობა, რომელიც მოგვიანებით შევთავაზე იმ ეკლესიას, რომელსაც სათავეში ჩავუდექი.
ამ ურთიერთობებმა დამანახა რელიგიის მნიშვნელობა: რომ ის არსებობს არა იმისათვის, რომ ადამიანები ერთმანეთს დააშოროს, არამედ იმისთვის, რომ შეარიგოს; ადამიანი გაათავისუფლოს ეგოცენტრიზმისგან და შეაძლებინოს მას, მიიღოს სხვა ადამიანი ისეთი განსხვავებული, როგორიც არის, მისი გადაკეთების ყოველგვარი მცდელობის გარეშე.
29 წლის ვიყავი, როცა დავიწყე აქტიური საეკლესიო საქმიანობა. 1994 წელს, 30 წლის ასაკში, ეკლესიის მეთაურად ამირჩიეს. 3 კანდიდატი ვიყავით და ეკლესიამ ცალსახად გააკეთა არჩევანი ჩემზე, რაც მოულოდნელი იყო, რადგან ის ორი კანდიდატი ჩემზე უფროსებიც იყვნენ და გამოცდილებიც. მაგრამ, როგორც ჩანს, ეკლესიას სურდა და მომწიფებული იყო დრო იმისათვის, რომ დრამატული ცვლილებები მომხდარიყო მის წიაღში. მე თავიდანვე ვთქვი, რომ იმ პირობით დავთანხმდებოდი კანდიდატობას, თუ ეკლესია მზად იყო საჭირო ცვლილებებისათვის. შეიძლება ითქვას, რომ მხარდაჭერა იმ ეტაპზე იყო დაუჯერებლად მაღალი. შეიძლება, სრულად ვერ წარმოედგინათ, რა ტიპის ცვლილებებზე ვსაუბრობდი, თუმცა, როგორც კი დაიწყო ცვლილებები, გაჩნდა დაპირისპირებაც, რომელსაც ჰქონდა პოლიტიკური ხასიათი.
ეს 90-იანი წლები იყო, როცა საბჭოური კავშირები ჯერაც არ ყოფილა გაწყვეტილი. კომუნიკაცია მიდიოდა სასულიერო პირებთან რუსეთში, საიდანაც [აქაურებს] ეუბნებოდნენ, რომ გაემიჯნეთ, დაუპირისპირდით [სონღულაშვილს], ჩვენ დაგაფინანსებთ, ჯამაგირიც გექნებათ, მანქანებიც და ეკლესიებიცო. თავიდან მოშორების რამდენიმე მცდელობას ჰქონდა ადგილი, თუმცა [ჩემდამი] ჩვენი ეკლესიის მხარდაჭერა ძალიან დიდი იყო.
ამიტომ, შემდეგი ნაბიჯი იყო სქიზმის [განხეთქილების] წაქეზება.
პირველი სქიზმა დაკავშირებული იყო [ორ] საკითხთან: ჩვენ უნდა ვიყოთ ჩაკეტილი ეკლესია, რომელიც თვლის, რომ მარტო ჩვენ ვართ და სხვა არავინ თუ ის გახსნილი უნდა იყოს ყველასათვის. ეკლესიამ მაშინ გააკეთა არჩევანი, რომ ის გახსნილი უნდა იყოს ყველასათვის. ამავე დროს, გამოვაცხადეთ, რომ ქალი და მამაკაცი ღმერთის წინაშე არის თანასწორი, რაც მიუღებელი იყო ტრადიციული, საბჭოური ევრაზიული ეკლესიისათვის. მაშინვე დავიწყე ჯერ ქალი დიაკვნების, შემდეგ ქალი უხუცესების და მერე უკვე ქალი ეპისკოპოსების კურთხევა.
ევანგელურ-ბაპტისტური ეკლესიის ეპისკოპოსი რუსუდან გოცირიძე. ფოტო: “ქალები საქართველოდან”
ამ ორი მიზეზის გამო 2005 წელს [რუსეთის მართულმა ევრაზიულმა ეკლესიამ] გამოაცხადა, რომ საქართველოს ეკლესია განდგომილობაშია და მოუწოდეს მას, დაბრუნებულიყო ევანგელური თეოლოგიის საზღვრებში. ეს იყო, რეალურად, რუსეთის უშიშროების შექმნილი ინსტიტუცია, რომელსაც, როგორც გითხარით, დაარსების დღიდანვე გავემიჯნეთ, მიუხედავად მათი დაჟინებული მოთხოვნისა, რომ ამ ერთობის ნაწილი ვყოფილიყავით. ეს იქნებოდა საშუალება, რომლითაც ეკლესიას გამოიყენებდნენ მეხუთე კოლონად საქართველოში პოლიტიკური და სხვა მიზნების მისაღწევად.
მომენტი, როცა ამ ინსტიტუციამ საბოლოოდ აიღო ხელი ჩვენთან ყოველგვარ ურთიერთობასა და კომუნიკაციაზე, იყო ჩვენი განაცხადი, რომ არ შეიძლება, ეკლესიამ დევნოს და შეავიწროოს ადამიანები თავიანთი სექსუალური იდენტობის გამო. მაშინ მოხდა მეორე სქიზმა, როცა ოთხიდან ერთმა ეპისკოპოსმა დატოვა ეკლესია თავი მიმდევრებთან ერთად. მთელი დანარჩენი ეკლესია დადგა [ჩვენი პოზიციის] მხარეს. მე ძალიან ამაყი ვარ ჩემი ეკლესიით, არამხოლოდ თბილისის, არამედ რაიონების, სოფლების ეკლესიებით, რომლებმაც თქვეს, რომ ჩვენ შეიძლება ეს საკითხი სწორად არ გვესმის და სხვანაირად ვართ გაზრდილი, მაგრამ გვჯერა, რომ ღმერთის სიყვარულს საზღვრები არ აქვსო. უბრალო ხალხმა თქვა, რომ მათ ეს სჯერათ.
ჩემი აზრით, ის მსოფლმხედველობა, რომელიც ჩვენს ეკლესიას აქვს, არის არა ლიბერალური ღირებულებები ან ლიბერალური თეოლოგია, არამედ ის თეოლოგია, რომელიც იესო ნაზარეველს ჰქონდა და რომელიც სრულად მოდის თანხვედრაში ადამიანის თავისუფლების და ადამიანის ღირსების დაცვის დაცვის პრინციპთან. არ ვფიქრობთ, რომ რაღაც ახალს ვქადაგებთ.
“რა ძალა გადგას?”
ეკლესიისთვის მარტივი არ არის თავისი მოძღვრების შეცვლა, რადგან ეს გულისხმობს ეკლესიის მხრიდან იმის აღიარებას, რომ აქამდე მას ეშლებოდა. ამის აღიარება ადვილი არ არის, დამერწმუნეთ. თქვენ თუ მეუბნებით, რომ 2 000 წელი რაღაც მეშლებოდა, მე რა ვიცი, რომ ის, რასაც ახლა შენ ამბობ, სწორია? ნდობის ქარგა ირღვევა ზოგადად. შესაბამისად, ეკლესიას ამის გაცხადება ყოველთვის უჭირს.
როცა მე პირველი განცხადება გავაკეთე ლგბტ თემთან დაკავშირებით, დამიკავშირდნენ ჩემი მეგობრები აშშ-დან, გერმანიიდან, დიდი ბრიტანეთიდან და მითხრეს, რა ძალა გადგასო? ჩვენც ასევე ვფიქრობთ, მაგრამ ხომ იცი, რომ ეს საზოგადოება ამის გაგონებისთვის მზად არ არისო? მე ვუთხარი, როდის იქნება მზად-მეთქი? 200 წლის მერე? ამ ხალხს ჩაგრავენ დღეს და 200 წლის მერე თუ იქნება საზოგადოება მზად რომ აღარ დაჩაგროს, ჯერ ერთი, მე აღარ ვიქნები და მეორეც, ეკლესიის როლი სადღაა? ეკლესიამ ხალხის განწყობას უნდა სდიოს თუ ღვთიურ პრინციპებს, ღმერთის შთაგონებას? შენ თუ უყურებ, ხალხი რას ფიქრობს და როგორ გუნებაზეა, მაშინ გავიწყდება, რომ შენი პირველადი პასუხისმგებლობა არის ღმერთთან. როცა ადამიანს ჩაგრავენ იმ იდენტობის გამო, რომელიც მას ღმერთმა მისცა, ეს არის გაუმართლებელი. ქალი იქნება ეს, ფერადკანიანი თუ კონკრეტული ეროვნების წარმომადგენელი, ამას მნიშვნელობა არ აქვს.
ბათუმში გარდაცვლილი ტრანსგენდერი ქალის, ლიკას სულის მოსახსენიებელი ღვთისმსახურება ევანგელურ-ბაპტისტურ ეკლესიაში. თბილისი, 2018 წ.
ისიც უნდა ვაღიაროთ, რომ რაც პატარაა ეკლესია, მით უფრო მოქნილია, დინოზავრისთვის კი ყოველთვის უფრო ძნელია მოძრაობა… მაგრამ თუკი ქრისტიანობამ უნდა უერთგულოს იესო ნაზარეველს, სხვა გამოსავალი არ არის. მთავარი ეთიკური პრინციპი, რომელიც ქრისტიანობამ მოიტანა, არის ის, რომ ღმერთს ადამიანი უყვარს უპირობოდ. თუ ამ მოძღვრების მხარეს დავდგებით, მაშინ ბევრ რამეზე მოგვიწევს ბოდიშის მოხდა, რაც გასული ასწლეულების და ათასწლეულების მანძილზე გვიკეთებია.
“ვიდრე ადამიანი ცოცხალია, დიალოგიც შესაძლებელია”
საბჭოთა კავშირის დანგრევამდე საქართველოს მართლმადიდებელ ეკლესიასა და საქართველოს ევანგელურ-ბაპტისტურ ეკლესიას შორის უპრეცედენტო მეგობრობა იყო. სსრკ-ს დანგრევის შემდეგ ვნახეთ რელიგიური ნაციონალიზმის აღზევება, რომელმაც ეს ურთიერთობები ჯერ გააგრილა, შემდეგ კი — გააქრო. ამას მოჰყვა რელიგიური რადიკალიზმის აღზევება, რომლის სამიზნეც აღმოჩნდა ყველა ეკლესია, რომელიც დომინანტური ეკლესიის ნაწილი არ იყო. თავიდან დაიწყო მარგინალური ქრისტიანული ჯგუფების დევნა, რაც გაგრძელდა უფრო მეინსტრიმული ქრისტიანული ჯგუფების შევიწროებით.
ყველაზე რთული იყო 2 000-იანი წლების დასაწყისი, როცა დევნა უფრო ინტენსიური იყო. მაგალითისთვის შემიძლია გითხრათ, რომ თავს დაესხნენ საწყობს, სადაც ჩვენი ეკლესიის კუთვნილი საღვთო წერილი ინახებოდა სხვადასხვა ენაზე — ქართულად, სომხურად, არაბულად… 16 000-მდე ბიბლია დაწვეს კოცონზე, “მამაო ჩვენო”-ს გალობის ფონზე. ეს იყო ყველაზე გროტესკული აქტი, რასაც ჩვენ მოვესწარით. აქედან 2 წლის შემდეგ, თავს დაესხნენ მშვიდობის კათედრალს, სადაც ეკუმენური ლოცვა უნდა გამართულიყო. ფანჯრები დალეწეს, ლიტერატურა დახიეს, შეურაცხყვეს სასულიერო პირები, ქონება გაიტაცეს… მოგვიანებით აღმოჩნდა, რომ ეს თავდასხმები ინსპირირებული იყო ხელისუფლების მიერ, რადგან 2004 წელს, როცა [ახალმა] ხელისუფლებამ გადაწყვიტა რელიგიური ძალადობის აღკვეთა, მან მაშინვე დაასრულა ის. შესაბამისად, ნათელი გახდა, მანამდე საიდან მომდინარეობდა ძალადობა.
ჩვენს წინააღმდეგ თავდასხმებში მღვდელი ბასილ მკალავიშვილი და მისი ჯგუფი იყო ჩართული. რა თქმა უნდა, სასამართლოზე დავადასტურე, რომ ამ ფაქტებს მართლაც ჰქონდა ადგილი, თუმცა ვითხოვე, ეს ადამიანები გათავისუფლებულიყვნენ ციხიდან. მე ვთქვი, ჩვენი მოვალეობაა, ადამიანს უპირობოდ ვაპატიოთ, რადგან გვჯერა, რომ ღმერთი ადამიანს უპირობოდ იღებს და უყვარს-მეთქი. ამან ბევრი გააღიზიანა, რადგან მიიჩნიეს, რომ ეს იყო დათმობა რადიკალებისადმი, თუმცა თუ გავითვალისწინებთ, რომ რადიკალიზმი ორკესტრირებული იყო ხელისუფლების მიერ, ეს ადამიანები წარმოადგენდნენ მსხვერპლს, ისევე როგორც — ჩვენ.
ამის შემდეგ ერთხელ ციხეშიც მოვინახულე მკალავიშვილი. მერე, როცა ეპისკოპოსობის 10 წელი მისრულდებოდა, საიუბილეო შეხვედრაზე მკალავიშვილმა გამომიგზავნა ღვთისმშობლისა და მაცხოვრის ორი ხატი; ასევე, თავის მრევლს გამოატანა უზარმაზარი ტორტი, რომელიც ერთგვარი შერიგების ტორტი იყო. როცა წირვა დასრულდა, ყველამ ერთად ვისადილეთ და ეს ტორტიც დავჭერით.
მე მჯერა ცვლილების. მე მჯერა, რომ ვიდრე ადამიანი ცოცხალია, ის, შეიძლება შეიცვალოს; მჯერა, რომ მასთან დიალოგი შესაძლებელი და საჭიროა, ვინც არ უნდა იყოს. ჩემს ცხოვრებაში ყოფილა ადამიანი, რომელიც მთელი სიცოცხლე ანგრევდა სიკეთის საქმეს, თუმცა სიცოცხლის ბოლოს გააკეთა ისეთი რაღაც, რამაც მთლიანად გადაფარა ყველაფერი, რაც მანამდე ჩაუდენია. ასეთი მაგალითები იმედს გიჩენს, რომ ადამიანში არის სიკეთე და არ არსებობს ადამიანი, რომელიც სრულად პოზიტიური ან სრულად შავ-ბნელია. გააჩნია იმას, რის კულტივაციას ახერხებს თავად ადამიანი ან ის გარემო, რომელშიც ის იზრდება. სიკეთე ყველა ადამიანშია.
მომავალი
რა თქმა უნდა, 90-იან წლებთან შედარებით, შეუდარებლად უკეთესია მიმღებლობაც და დამოკიდებულებაც. ვფიქრობ, ფობიებისგან გათავისუფლების გზაზე პროგრესი გვაქვს, მაგრამ ჯერაც გრძელი გზა გვაქვს გასავლელი. ვფიქრობ, ჩვენში საბოლოოდ დასძლევია ისლამოფობია — შიში და სიძულვილი მუსლიმებისადმი; საბოლოოდ დასაძლევია ანტისემიტიზმი, რომელიც, როგორც კი მოქექავ, აღმოჩნდება, რომ ქვემოთ არის დაგუბებული; ჩვენ ასევე გვაქვს განსხვავებული ეთნოსის ადამიანების მიმართ შიში და სიძულვილი; გვაქვს რასობრივი პრობლემა და რაღა თქმა უნდა, სადღეისოდ ყველაზე მტკივნეული ჰომოფობია, რომელიც ხშირად გამოიყენება პოლიტიკური მანიპულირებისათვის. ის ალბათ თქვენმა თაობამ უნდა დაძლიოს, როგორც წინა თაობებმა დაძლიეს მეტწილად რასიზმი, ანტისემიტიზმი თუ ქალთა მიმართ აგდებული დამოკიდებულება. პროგრესი არის, თუმცა, რა თქმა უნდა, გინდა ადამიანს, რომ მოესწრო ამ პროცესის პოზიტიურად განვითარებას.
წესით, არანაირი ოპტიმიზმი არ უნდა მქონდეს, თუ დავაკვირდებით იმას, რა ხდება არამხოლოდ რეგიონში, არამედ მსოფლიოში: როგორ ხდება საზოგადოების პოლარიზება. თუმცა, რელიგიის მთავარი საჩუქარი სწორედ ისაა, რომ ადამიანს სთავაზობს არა ოპტიმიზმს, არამედ — იმედს, რომ სინათლე გაიმარჯვებს სიბნელეზე და სიკეთე გაიმარჯვებს უკეთურებაზე. ესაა ჩემი იმედი — რომელიც რაციონალური არ არის — რომ სიკეთე გაიმარჯვებს და ადრე თუ გვიან, ადამიანის კეთილგონიერება გამოიღვიძებს. დაგვიანებულიც კია, მაგრამ მგონია, რომ ადრე თუ გვიან ის გამოიღვიძებს და მიხვდება, რომ ასე არ შეიძლება. ჩვენ ახლა სადარდებელი გვაქვს არამარტო ადამიანებსა და ქვეყნებს შორის ურთიერთობის ბედი, არამედ პლანეტის ბედი. ჩვენს პლანეტას საფრთხე ემუქრება. მე არ მგონია, რომ სხვა რამე იყოს ამაზე უფრო მნიშვნელოვანი.
