აშშ-ს თავდაცვის მდივანმა უკრაინის საკითხზე მიმდინარე კვირაში კიდევ ერთი შეხვედრა გამართა 40-ზე მეტი ქვეყნის თავდაცვის მინისტრთან. გერმანიაში, რამშტაინის ბაზაზე გამართულ პირველ შეხვედრასთან შედარებით, მეორეს უფრო მეტი ქვეყანა დაესწრო, თუმცა საქართველო მათ შორის არც ამ ჯერზე იყო.

მეორე მხრივ, გავრცელდა 22 აპრილით დათარიღებული წერილი, რომლითაც აშშ-ის სახელმწიფო მდივანმა ქართველ კოლეგას თანამდებობის დაკავება მიულოცა. ენტონი ბლინკენმა მოუწოდა თბილისს, უკრაინისადმი რუსეთის აგრესიაზე მსოფლიოს რეაქციის ფონზე, ყველა ნაბიჯი გადადგას კიევის მხარდასაჭერად.

რაზე მიანიშნებს ეს პროცესები და გაუარესდა თუ არა საერთაშორისო ასპარეზზე საქართველოს, როგორც აშშ-ის სტრატეგიული პარტნიორის მდგომარეობა? ამ საკითხებზე “ნეტგაზეთს” თავდაცვის ყოფილი მინისტრი, თინა ხიდაშელი ესაუბრა.

პირველ რიგში, ავუხსნათ მკითხველს უკრაინის საკონტაქტო ჯგუფის შეხვედრების მნიშვნელობა. რა ფორმატზეა საუბარი და რა როლს თამაშობს ეს შეხვედრები უკრაინის საკითხზე აშშ-ისა და მოკავშირეების პოზიციების კოორდინაციაში?

სწორედ ომის კონტექსტის გათვალისწინებით და უკრაინაზე კოორდინაციისთვის, ეს ერთმნიშვნელოვნად ძალიან ღირებული და მნიშვნელოვანი შეხვედრაა. აქ შეუძლებელია ორი აზრი არსებობდეს.

…მართალია, ფორმალური თვალსაზრისით ეს შეხვედრები ნატოს ეგიდით არ იმართება, მაგრამ სრულიად ცალსახაა, რომ სწორედ ნატოს კონტექსტია აქ მნიშვნელოვანი. ამერიკული ლიდერობით გაიმართა ორივე შეხვედრა, მაგრამ სწორედ ნატოს ქვეყნები არიან ამ შეხვედრების ცენტრში, თავის პარტნიორებთან ერთად.

შემიძლია, სრული პასუხისმგებლობით გითხრათ, რომ საქართველო ყოველთვის იყო ერთ-ერთი ცენტრალური ფიგურა ნებისმიერი ასეთი ტიპის შეხვედრისა, სადაც ნატო თავის პარტნიორებთან ერთად რამეზე იკრიბებოდა. ძალიან ხშირად ვიყავით ხოლმე მოსაწვევი ქვეყნების სიის სათავეში.

ერთი წუთით კონტექსტი საერთოდ გვერდზეც რომ გადავდოთ, საერთოდ, როცა ასეთი ტიპის შეხვედრა იმართება, იქ მონაწილეობს 40 ქვეყანა და ჩვენ არ ვართ, ეს უკვე ძალიან ცუდის ნიშანია. განსაკუთრებით ცუდის მანიშნებელია, როცა ამ შეხვედრის სათავეში ჩვენი სტრატეგიული პარტნიორი დგას…

იცით, რომ ამ შეხვედრებს ხელმძღვანელობდა არა აშშ-ის რომელიმე სხვა მინისტრი, არამედ თავდაცვის მდივანი ლოიდ ოსტინი. როდესაც სამხედრო კონტექსტი არის და იქ ჩვენ არ ვართ, ძალიან შორსმიმავალი და ცუდი დასკვნები შეგვიძლია გავაკეთოთ აქედან.

ასე ხდება, ასე იწყება ქვეყნების ჩამოშორება იმ ტიპის კონტექსტებიდან, იმ ტიპის ნარატივებიდან, რომლებიც შორსმიმავალ, გრძელვადიან, პოზიტიურ თანამშრომლობას გულისხმობს ხოლმე.

მე რომ ახლა თავდაცვის მინისტრი ვყოფილიყავი და რაიმე ასეთი დაგვმართოდა — დარწმუნებული ვარ, ასეთი რამ არ მოხდებოდა ჩემი მინისტრობის პირობებში, მაგრამ თეორიულად რომ წარმოვიდგინოთ — ჯერ ძალიან შოკში ვიქნებოდი და შემდეგ აუცილებლად მივმართავდი სუპერრადიკალურ ნაბიჯებს, რომ არ დამეშვა ასეთი რამ.

ჩვენი ჩახსნა ამ კონტექსტიდან არის ძალიან ცუდი, შორსმიმავალი დასკვნების გაკეთების საფუძველი. ეს არ არის ერთჯერადად, მხოლოდ ამ კონკრეტულ ღონისძიებაზე არდასწრება. ეს არის ერთგვარად საწყისი ერთგულ, სანდო, საყრდენ პარტნიორთა სიიდან ამორიცხვისა. მე არ ვიცი, ამაზე ცუდი რა შეიძლება ამ წუთას დაგვემართოს.

რით შეიძლება იყოს ეს ტენდენცია განპირობებული? ვგულისხმობ, “ამორიცხვას”…

…მე, როგორც წესი, თავს ვიკავებ ხოლმე იმ თემებზე იმ პროექციისგან, რაც მაქვს თავში და რაც წარმომიდგენია, იმდენად ცუდი და უარყოფითია ეს ჩვენი ქვეყნისთვის. ნამდვილად არ მინდა ასეთი თემებით სპეკულაცია, რადგან საბოლოო ჯამში ამით ქვეყანა ზარალდება.

ალბათ ყველაზე კარგი პასუხი თქვენს კითხვას გასცა ბლინკენის გუშინდელმა განცხადებამ. მანამდე იყო ჯოზეფ ბორელის პრაქტიკულად იგივე განცხადება. ანუ, ბრიუსელმაც და ვაშინგტონმაც ერთი და იგივე გვითხრა, რომ გამოვფხიზლდეთ და ჩამოვყალიბდეთ, სად ვდგავართ და რომელ მხარეს ვართ. ამ განცხადებების მოკლე შინაარსი ასეთია.

ამიტომ, თავისუფლად შეგვიძლია, ვთქვათ, რომ მიზეზიც ესაა იმისა, ან რამშტაინის ბაზაზე რატომ არ ვიყავით და ან გუშინდელ შეხვედრაში რატომ არ ვმონაწილეობდით.

გულისხმობთ პოლიტიკას, რომელსაც საქართველოს ხელისუფლება ატარებს უკრაინის მიმართ?

მე არ ვგულისხმობ. ეს პირდაპირ გვითხრეს ბორელმაც და ბლინკენმაც… ზუსტად ეს გვითხრეს, რომ საქართველოს ხელისუფლების პოზიცია გაუგებარი რჩება ჩვენი ორი მთავარი პარტნიორისთვის ბრიუსელსა და ვაშინგტონში.

აღნიშნეთ, რომ თქვენი თავდაცვის მინისტრობისას რომ მომხდარიყო მსგავსი რამ, ძალიან რადიკალურ ნაბიჯებს გადადგამდით. რა უნდა გააკეთოს საქართველოს მთავრობამ ამ ვითარებაში?

მე შემიძლია, გითხრათ, რომ 2016 წელს, ვარშავის სამიტის წინ, როდესაც ნატოს თავდაცვის მინისტერიალი ჩატარდა, სამიტის მოსამზადებელი [ღონისძიება], მიუხედავად იმისა, რომ ეს იყო წევრი ქვეყნების მინისტერიალი, ბრიუსელში ვიყავი ის ორი დღე.

მიუხედავად იმისა, რომ იმ მაგიდასთან არ ვიჯექი, სადაც შეხვედრა ტარდებოდა, პრაქტიკულად ყველა ქვეყნის მინისტრს შევხვდი, სტოლტენბერგთან მქონდა შეხვედრა და ყველაფერი გავაკეთეთ იმისთვის, რომ დღის წესრიგში ვყოფილიყავით და შეგვენარჩუნებინა საქართველო ყველაზე თემაზე…

მაშინაც კი, სადაც ფორმატით არ გვეკუთვნოდა ყოფნა, ვიღებდი მონაწილეობას ასეთ შეხვედრებში. ეს[ფორმატში საქართველოს არყოფნა] ახლა არ არის სახეზე, ახლა ყველანაირი ფორმატით გვეკუთვნოდა ყოფნა, რადგან პარტნიორებთან შეხვედრა იყო.

იქ, სადაც არის ნება, შესაძლებლობაც გამოინახება ხოლმე. როგორც ჩანს, საქართველოს მხრიდან რაიმე აქტიურობა სახეზე არ ყოფილა.

პირველი, რამშტაინის ბაზაზე გამართული შეხვედრის შემდეგ თავდაცვის სამინისტრო ამბობდა, რომ აღნიშნული შეხვედრა არ გამართულა ნატოს ეგიდით, მისი განხილვის მთავარი თემა იყო კიევისთვის იარაღის მიწოდება და უკრაინის აღდგენა პოსტსაომარ პერიოდში, საქართველოს როლი კი უკრაინის მტკიცე პოლიტიკური და ჰუმანიტარული მხარდაჭერით შემოიფარგლება. თქვენთვის საკმარისი და მისაღებია ეს განმარტება?

არანაირი განმარტება არ არის აქ მისაღები, სანამ არ გვეცოდინება… ორი კომპონენტია მთავარი: ჩვენმა ხელისუფლებამ უნდა გვითხრას, რა გავაკეთეთ, როგორ მოვინდომეთ, რა კომუნიკაცია გვქონდა, საერთოდ მიგვაჩნია თუ არა საჭიროდ, რომ ასეთ შეხვედრებზე ვიყოთ… რა ვიცი, შეიძლება, ხელისუფლება თვლის, რომ არც არაფერი პრობლემა არ არის, მათი ადგილი იქ არ არის და არ დგას იქ ყოფნის საჭიროება. ამაშიც არ ვარ დარწმუნებული, განიცდიან თუ არა ამას რამენაირად. უკვე მეორე კომპონენტია, ვაშინგტონიდან რატომ გვეთქვა უარი. მაგრამ ეს შეიძლება, მხოლოდ იმ შემთხვევაში იყოს საინტერესო, თუ გვეცოდინება, ჩვენ რა მოქმედებები განვახორციელეთ.

სანამ ეს ორი კომპონენტი გაირკვევა, თავდაცვის სამინისტროს არგუმენტაციის ის ნაწილი, რომ იქ განიხილავდნენ იარაღის მიწოდებას და ჩვენ იარაღს არ ვაწვდით — მოკლე შინაარსი ალბათ ასეთია —  მართლზომიერია თქვენთვის?

არა, რადგან ასეთი შეხვედრები ერთი საკითხით არ შემოიფარგლება. 1000%-ით ვარ დარწმუნებული, რომ მაგალითად, ბოსნია-ჰერცოგოვინა ან კოსოვო არანაირ იარაღს არ აწვდიან უკრაინას ამ ომში. მაგრამ ისინი დაპატიჟეს გუშინდელ შეხვედრაზე.

იგივე შემიძლია გითხრათ მონტენეგროზე და ჩრდილოეთ მაკედონიაზე, რომლებიც წინა შეხვედრას ესწრებოდნენ, ისევე როგორც იორდანიაზე, რომელიც ასევე ესწრებოდა წინა შეხვედრას.

[შესაბამისად], ეს არგუმენტი, რა თქმა უნდა, არ მიიღება, არამხოლოდ იმიტომ, რომ ის ქვეყნები, რომლებიც ესწრებოდნენ, არ არიან ამ[იარაღის მიმწოდებელთა] კატეგორიაში, არამედ იმიტომაც, რომ ასეთი შეხვედრები არასოდეს ერთპუნქტიანი და ერთსაკითხიანი არ არის. გაცილებით უფრო სტრატეგიულ თემებზე არის ხოლმე [საუბარი].

რამშტაინის ბაზაზე გამართული შეხვედრაზე საქართველოს არყოფნის კონტექსტში სამინისტრო ასევე ამბობდა, რომ საქართველო ესწრება ნატო-ს ეგიდით გამართულ შეხვედრებს, მათ შორის, თავდაცვის მინისტერიალებს. ეს ფაქტი აბალანსებს მოცემულობას, რომელზეც თქვენ ისაუბრეთ?

რა თქმა უნდა, ეს არაფერ კავშირში არ არის. თავდაცვის მინისტერიალს თავისი ფუნქცია აქვს და ასეთი ტიპის შეხვედრებს — თავისი. თავდაცვის მინისტერიალები საერთოდ არაფერ კავშირში არ არის ამ ტიპის შეხვედრებთან. იმას თავის დღის წესრიგი აქვს, ასეთი შეხვედრები კი განისაზღვრება ხოლმე ძალიან კონკრეტული დღის წესრიგით, სადაც კონკრეტულ თემებზე და კონკრეტული მიმართულებით პერსპექტივაზე მსჯელობენ. ეს სულს სხვადასხვა რამეა.

ცნობილია, რომ აშშ-ის სახელმწიფო მდივანმა, ენტონი ბლინკენმა, აპრილში, ილია დარჩიაშვილისთვის გამოგზავნილ წერილში, რომლითაც თანამდებობის დაკავება მიულოცა, გაახმიანა საქართველოსადმი მოწოდება შემდეგი ტექსტით:

“მაშინ, როდესაც მთელი მსოფლიო პასუხს სცემს რუსეთის სასტიკ და არაპროვოცირებულ ომს უკრაინაში, მე მოვუწოდებ საქართველოს მთავრობას ყველა შესაძლო ნაბიჯი გადადგას უკრაინის მხარდასაჭერად და პასუხისმგებლობა დააკისროს რუსეთს მის მიერ ჩადენილ ომის ყველა დანაშაულზე დანაშაულზე”.

როგორ უნდა გავიგოთ ეს მოწოდება? ესაა უბრალოდ ხაზგასმა უკრაინის დახმარების საჭიროებისა თუ იკვეთება აშშ-ის დამოკიდებულება საქართველოს სახელმწიფოს იმ პოლიტიკის მიმართ, რომელსაც უკრაინის მიმართ ატარებს?

როგორც გითხარით, ჩემი აზრით, სწორედ ეს არის პასუხი იმაზე, რატომ არ დაგვპატიჟეს ამ შეხვედრებზე, რატომ არ ვჩანვართ კიდევ სხვა უამრავ შეხვედრასა და სტრატეგიულ დიალოგზე, რომელიც იმართება უკრაინის კონტექსტში, რატომ არ ისმის ჩვენი ხმა საერთაშორისო ასპარეზზე, ისე, როგორც ეს ყოველთვის იყო.

ამ განცხადებით ამ ყველაფერზე პასუხი გაცემულია. კიდევ ერთხელ გავიმეორებ, ეს არ არის ერთადერთი და პირველი. პრაქტიკულად იგივე გვითხრა ბორელმაც რამდენიმე დღის წინ, როდესაც ბატონი პრემიერი ბრძანდებოდა ბრიუსელში, მასთან პრესკონფერენციის დროს. ამიტომ, შეგვიძლია, ეს ორი განცხადება ერთიანობაში დავინახოთ.

მე ვფიქრობ, ხელისუფლებას და მის მხარდამჭერებს სერიოზულად აქვთ საფიქრალი და დასკვნები გასაკეთებელი. ისინი უკვე ვეღარ აირიდებენ კრიტიკას იმით, რომ აქ თურმე რაღაც “ომის პარტია” ებრძვით და სინამდვილეში ყველაფერი წესრიგში.

თუნდაც ბლინკენის იმ მოწოდებაზე, რაც გუშინ მოვისმინეთ და სხვა მსგავს მოწოდებებზე, როგორი უნდა იყოს საქართველოს პასუხი უკვე პოსტ ფაქტუმ?

მკვეთრი, უფრო გასაგები, უფრო ნათელი და უფრო რეგულარული. ისე არ არის, რომ ერთხელ თქვი [რაღაც] 20 წლის წინ და მერეც იგულისხმება, არაფერი არ იგულისხმება.

ჩვენი ხმა უნდა მუდმივად ყველგან ისმოდეს ერთმნიშვნელოვნად, ინტერპრეტაციის გაკეთების შესაძლებლობის გარეშე და რაც შეიძლება ხშირად. ეს კიდევ იმიტომაც, ყველაფერთან ერთად, რომ ზუსტად იმავე მდგომარეობაში ვართ ჩვენც [როგორშიც უკრაინაა], მიუხედავად იმისა, რომ ამწუთას ღია ომი არ მიმდინარეობს საქართველოს წინააღმდეგ.

ღმერთმა დაიფაროს, ხვალ რამე რომ მოხდეს, პარტნიორები ჩვენ კიდევ უფრო მეტად გვჭირდება, ვიდრე ამწუთას სჭირდება უკრაინას.