ირაკლი ღარიბაშვილმა შვედეთისა და ლიტვის მაღალი რანგის პოლიტიკურ პირების მისამართით განაცხადა, რომ ისინი, „ლინას ლინკევიჩიუსი და კარლ ბილდტი სააკაშვილის მეგობართა კლუბის წევრები არიან“. ამ ტიპის განცხადებებს რა ახსნა აქვს არადიპლომატიურ ენაზე?
მე გიპასუხებთ, როგორც ჟურნალისტი და არა როგორც პოლიტოლოგი. ჩემი აზრით, მეზობელი სახელმწიფოს ლიდერების ასეთი შეფასებები არ არის მისაღები. მე მგონია, რომ შვედეთისა და ლიტვის ლიდერების პოზიცია უფრო მეტია, ვიდრე „სააკაშვილის კლუბში“ ყოფნა ან არყოფნა. მე არ მგონია, რომ დღეს დასავლეთში არსებობს გაყოფა პრინციპით – ჩვენ მხარს ვუჭერთ ყველაფერს იმას, რასაც ამბობს და აკეთებს სააკაშვილი, ან მხარს არ ვუჭერთ. არავის აინტერესებს ცალკე ღარიბაშვილი, სააკაშვილი ან სხვა ვინმე, ყველას აინტერესებს სტაბილური საქართველო. დასავლეთი მხარს უჭერს საქართველოში განხორციელებულ დადებითი ქმედებებს ან აფასებს უარყოფით ქმედებებს.
თქვენი აზრით, ამას ვერ ხვდება ირაკლი ღარიბაშვილი, თუ ასე ცდილობს აისხლიტოს კრიტიკული შენიშვნები?
ჩემი აზრით, ჩვენთან შიდა პოლიტიკურ ძალებს შორის ბრძოლა, რომელიც უკვე მეოთხე წელია მიმდინარეობს, აღრეულია ქვეყნის ინტერესებთან. ეს ძალები ორიენტირებული არიან გამარჯვებაზე, მაგრამ ერთმანეთზე გამარჯვებაზე და არა ისე, რომ ამით გამარჯვებული, მოგებული დარჩეს ქვეყანა. ჩემი აზრით, ეს განცხადება წამოსცდა ღარიბაშვილს, რადგანაც ეს ჰგავს შიდა პოლიტიკურ გარჩევებს, ბრაზს, რომელიც რატომღაც გადააქვთ გარე სამყაროზე, მე მგონია ეს ასე გაჟღერდა. დასავლეთში ეს იწვევს გაოცებას, რადგან არავინ არ იქექება ჩვენს შიგა პოლიტიკურ საქმეებში, ეს არავის აინტერესებს.
მსგავსი განცხადებები რამდენად სახიფათო შეიძლება იყოს ქვეყნისთვის?
დღეს რაც შეიძლება საქართველომ მისცეს მსოფლიოს და საკუთარ თავს, ეს არის პირველ რიგში შიდა პოლიტიკური სტაბილურობა. დღეს მთელ მსოფლიოში, საქართველოს მეზობლადაც დაძაბულობაა: უკრაინა, ერაყი, თურქეთიც არ არის სტაბილური, ისრაელისა და პალესტინის დაპირისპირება… დღეს რაც შეიძლება დაეხმაროს საქართველოს განვითარებაში, ეს არის სიმშვიდე და სტაბილურობა გარესამყაროს მიმართ. გააზრებული პოლიტიკა რუსეთის მიმართ, რომელიც არჩეული იქნა ახალი ხელისუფლების მიერ წარსულის გარჩევების გარეშე (შეწყვეტილი აგრესიულ-ისტერიული განცხადებები), არის მცდელობა ჩამოყალიბდეს სტაბილური მიმართულება სამომავლოდ – ეს არის, რაც სჭირდება დღეს საქართველოს, რამაც შეიძლება მისი, როგორც სტაბილური პარტნიორის მიმართ გააჩინოს ნდობა დასავლეთის მხრიდან. რაც მეტ ისტერიულ, ნერვიულ-განრისხებულ განცხადების გაკეთებას დავიწყებთ, რაც უფრო მეტად აჩვენებს ქვეყანა შიდა არასტაბილურობას, მით უარესი იქნება ქვეყნისთვის, უფრო ნაკლებად შეიძლება დაეყრდნო ასეთ ქვეყანას და მით უფრო ნაკლები შეიძლება შესთავაზონ, რადგანაც სთავაზობენ სანდო პარტნიორს და არა შიდა პოლიტიკური დაძაბულობის მქონე ისტერიულ პარტნიორს. ნებისმიერ შემთხვევაში შიდა გარჩევები უნდა დარჩეს ქვეყანაში.
როგორ უნდა დარჩეს ეს ქვეყნის შიგნით იმ ფონზე, როცა მიხეილ სააკაშვილი საუბრობს ამის შესახებ საერთაშორისო არენაზე?
იმ ფონზე, რაც დღეს ხდება უკრაინაში, საქართველოს ბევრი რამ აქვს მოსაგვარებელი [ხელისუფლებისთვის] მნიშვნელოვანია განსაზღვროს პრიორიტეტი, რა გააკეთოს პირველ რიგში: გააგრძელოს გზა მომავლისკენ, თუ დაიწყოს გარკვევა შეცდომების, რომელსაც ადგილი ჰქონდა წარსულში. შეუძლებელია აკეთო ორივე ერთად. სანამ ის იქექება წარსულში, ვერ ააშენებს მომავალს, დღეს კი ადგილზე დგომა ნიშნავს უკან სვლას. ეს არის არჩევანის საკითხი. პასუხი კითხვაზე, უნდა დაიწყოს თუ არა სისხლის სამართლის დევნა სააკაშვილის მიმართ, მე არ ვიცი, მე არა ვარ გამომძიებელი, მე როგორც ჟურნალისტი და მოქალაქე დარწმუნებული ვარ, რომ არის ბევრი ამოცანა, რომელიც მიმართულია მომავლისკენ და თუ დღეს მას არ გადავწყვეტთ, მომავალი არ იქნება. მერაბიშვილი ან სააკაშვილი იქნება თუ არა დაკავებული, ეს მომავალთან არ არის დაკავშირებული. შესაძლებელია ამას აქვს მნიშვნელობა, მაგრამ არა როგორც პირველ ამოცანას. თუ ჩვენ არ გავაკეთებთ სასწრაფოდ გასაკეთებელს, მომავალი არ იქნება, შემდეგ კი სულერთი იქნება, დამნაშავეა სააკაშვილი თუ არა.
თქვენ აღნიშნეთ, რომ დასავლეთს სჭირდება მშვიდი ქვეყანა. თუ ეს მშვიდი, სტაბილური ქვეყნის იმიჯი გაქრება, რამდენად მძაფრი შეიძლება იყოს ევროპის რეაქცია?
ამის თქმა ძნელია, მაგრამ კარგი რეპუტაციის დამკვიდრება, რომ გენდობოდნენ, ხანგრძლივი პროცესია, ხოლო მისი ნგრევა ძალიან სწრაფად შეიძლება. ჩემი აზრით, დღევანდელი მდგომარეობით, დასავლეთი ეძებს მოკავშირეს, პირველ რიგში განიხილება თურქეთი, სომხეთი და აზერბაიჯანი, სადაც მკვეთრად უარესდება სიტუაცია ადამიანის უფლებების დაცვისა და დემოკრატიის მხრივ. საქართველო დღეს ასევე არის იმედი დასავლეთისთვის, რომ ეს ქვეყანა შეიძლება იყოს მოკავშირე. ერთი-ორი ან სამი განცხადება არ ითამაშებს მნიშვნელოვან როლს, რომ ვინმემ უარი თქვას საქართველოზე, როგორც პარტნიორზე, მაგრამ საქართველო აჩვენებს თავს არარაციონალურად და მით ნაკლები დამაჯერებლობა ექნება დასავლეთს, რომ ამ ქვეყანასთან შეიძლება ჰქონდეს საქმე.
ეს არ ნიშნავს, რომ ხვალვე ზურგს შეგვაქცევენ, მაგრამ მე მეშინია, როდესაც დაიწყება სერიოზული საინვესტიციო საკითხების ან ევროკავშირთან დაახლოების კონკრეტული ნაბიჯების განხილვა, [დასავლეთში] იქნებიან უფრო ფრთხილი, ვიდრე იქნებოდნენ მსგავსი განცხადებების არ არსებობის შემთხვევაში. სიტყვები ძალიან ბევრს ნიშნავს, ჯერ ვატყობინებთ სიტყვებით, ხოლო შემდეგ კონკრეტული ნაბიჯებით. დღეს საქართველოში არის „სიტყვების პერიოდი“, როდესაც შენ სიტყვებით აჩვენებ, თუ ვინ ხარ და რა გინდა. ამ კუთხით ჩვენ ცოტათი ვაგებთ ახლა. ხვალ არაფერი შეიცვლება, მაგრამ თუ ასე გაგრძელდა, ეს საშიში იქნება.
იმ სახელმწიფოების მიმართ, რომლებიც ყველაზე მეტ თანადგომას გვიცხადებდნენ აგვისტოს ომის დროს და შემდეგ, რამდენად კორექტული იყო ეს შეფასება პრემიერ-მინისტრისგან?
ომის პერიოდში დასავლეთის ქვეყნების მხარდაჭერას საქართველოსთვის დიდი მნიშვნელობა ჰქონდა, ამავე დროს ეს მხარდაჭერა არ იყო კრიტიკული, ეს მხარდაჭერა იყო აბსოლუტური, რადგან არ იყო მცდელობა შეეფასებინათ საქართველოს შეცდომები, ასეთი შეფასება არ გაკეთებულა შვედეთის, პოლონეთის და სხვა ქვეყნების მიერ. მე მგონია, რომ ჯერ მაინც სიტყვებით მიდის საუბარი, საქართველოს სჭირდება ბრძენი თავშეკავებულობა, დაბალანსებული პოლიტიკა, ნაკლები სიტყვები, თავშეკავება, ეს დაგვეხმარება. ჩვენ ვდგავართ ბაგირზე, პატარა დაუბალანსებლობაც და ჩვენ დავეცემით.
ღარიბაშვილი ამბობს, რომ ის გაფრთხილებები, რასაც დასავლეთი მას პოლიტიკური ოპონენტების დევნის გამო აძლევს, სააკაშვილის ლობისტების გავლენით ხდება. რამდენად ადეკვატურია ეს შეფასება? თქვენი აზრით, „სააკაშვილის თემა“ იქნება ის, რის გამოც შეიძლება დავკარგოთ დასავლეთის მხარდაჭერა?
ეს არის შიდა დაპირისპირება, რომელიც რატომღაც გააქვთ გარე პუბლიკაზე. ეს არასერიოზულად წარმოაჩენს ქვეყანას. ჩემი აზრით, რაც არ უნდა მძიმე შეცდომები დაეშვა სააკაშვილს, რაც შემდგომში აუცილებლად მოითხოვს სერიოზულ გარჩევას, დღეს ამის გაკეთების დრო არ არის. დღეს დგას უფრო სერიოზული ამოცანები. ყველა საქმეს სჭირდება რესურსი და ყურადღება, რომელიც რაღაცას უნდა მოაკლო. სააკაშვილის საქმეზე მთელი ყურადღების გადატანა იმ ფონზე, როცა ბევრი პირობა გვაქვს შესასრულებელი ევროკავშირში ინტეგრაციის კუთხით და ამ ხაზით მე არ წამიკითხავს რაიმე პროგრამა, ძალიან ბევრი რამ უნდა გავაკეთოთ, რომ შევრჩეთ ევროპულ კლუბს.
ღარიბაშვილის შეფასებებს დაემატა მაია ფანჯიკიძის განცხადება სანქციებთან დაკავშირებით. ფანჯიკიძე დასავლეთს რუსეთის მიმართ დაწესებული სანქციებს უწუნებს და ამბობს, რომ „სანქციები, ურთიერთობების წყვეტა კრიზისიდან გამოსავალი არ არის“. რამდენად გონივრულია საქართველოს მხრიდან მსგავსი შეფასებების გაკეთება?
ეს განცხადება უფრო სერიოზულია, საქართველო არ უერთდება სანქციებს და არ აპროტესტებს, მაგრამ საგარეო მინისტრის მეშვეობით აფასებს სანქციებს. ვიმედოვნებ, რომ ეს არ არის მხოლოდ ქალბატონი ფანჯიკიძეს აზრი, არამედ ეს არის მთავრობის პოზიცია, რადგან წინააღმდეგ შემთხვევაში ეს ძალიან უცნაური იქნებოდა. ეს სეროზული თემაა და იმედია შეთანხმებული იყო მთავრობასთან. რაც შეეხება მის განცხადებას, დღეს თუ წავიკითხავთ იმ შეფასებებს, რაც კეთდება მსოფლიოში, რა თქმა უნდა, შეიძლება დაინახოთ ის აზრი, რომ სანქციები სასიკეთოს არაფერს მოიტანს, რადგან იზრდება დაპირისპირება, მზადდება ცივი ომი და შესაძლებელია ცხელი ომი, როგორც გაგრძელება. სერიოზული ანალიტიკოსები, ექსპერტები აკეთებენ ანალიზს, სად შეიძლება შეუტიო, სად დაიხიო უკან, რამდენად უღირს მსოფლიოს ასე პირდაპირ შეუტიოს რუსეთს. მე ჯერ არ შემხვედრია სერიოზული პოლიტოლოგი, რომელსაც ერთმნიშვნელოვნად გამოეთქვა მოსაზრება ამ საკითხთან დაკავშირებით. ეს არის პოლიტიკური ანალიზის საკითხი და არა საგარეო საქმეთა მინისტრის განცხადების, რადგან საგარეო საქმეთა მინისტრის განცხადება, არის მთავრობის განცხადება.
ოპონენტები მთავრობას ხშირად აკრიტიკებენ, რომ არასაკმარისად გამოხატავს უკრაინის მხარდაჭერას. თქვენი აზრით სწორად იქცევა საქართველო?
ჩემი აზრით, საქართველოს პოლიტიკა, ყველა მინუსის გათვალისწინებით, არის სწორი. უკრაინა გახდა ადგილი, სადაც იბრძვის რამდენიმე ძალა, ეს მხოლოდ შიდა ბრძოლა არ არის, ეს ბრძოლის ველია ევროპული და პოსტსაბჭოური სივრცისა, სადაც იმყოფება რუსეთი, უკრაინა კი იქცა ველად. საქართველო თხელ ყინულზე იმყოფება, დააბიჯებ და გატყდება. საქართველომ უნდა შეიკავოს თავი, რომ დასავლური და რუსული ტენდენციების ეს გარჩევები არ გადმოვიდეს საქართველოში, ჩვენ პატარა სახელმწიფო ვართ. უზარმაზარ უკრაინას ძალიან უჭირს, ჩვენთვის უფრო ცოტაც საკმარისი იქნება, ჩვენ არ უნდა აღმოვჩნდეთ დიდი ძალების ბრძოლის ველად, ჩვენ თავი უნდა ავარიდოთ ამას, მაგრამ არა საკუთარ პრიორიტეტებზე უარის თქმით. ამიტომ ვამბობ, რომ ბაგირზე ვიმყოფებით, არავითარი მკვეთრი მოძრაობა არ უნდა გავაკეთოთ. დღეს მნიშვნელოვანია ვაშენოთ სახელმწიფო ინსტიტუტები, ვაშენოთ ეკონომიკა ისტერიკის გარეშე, მშვიდად და ნელა ვიმოძრაოთ ევროპისკენ.
დასავლეთი საქართველოს მოუწოდებდა, რომ სააკაშვილის მიმართ სისხლის სამართლის საქმის აღძვრისგან თავი შეეკავებინა. ყველაზე მეგობრულმა ქვეყანამ, პოლონეთმაც კი გააკრიტიკა ამის გამო ხელისუფლება. ამ ფონზე სააკაშვილის წინააღმდეგ მაინც დაიწყო სისხლის სამართლებრივი დევნა. რა ელოდება საქართველოს ევროკავშირთან ინტეგრაციის თვალსაზრისით?
დღეს, როცა ძალიან ბევრია გასაკეთებელი, რომ წინ წავიდეთ ევროპის გზაზე, ამის ნაცვლად სააკაშვილის საქმის გარჩევა, რომელიც ასე თუ ისე იმყოფება წარსულში, მე მგონია, რომ არალოგიკურია. მე, პირადად, აქ ლოგიკას ვერ ვხედავ. თუ ქვეყანა ხელს აწერს ევროპასთან ინტეგრაციას, ახდენს დეკლარირებას, რომ უნდა შევიდეს ევროკავშირში და ამავდროულად უარს აცხადებს მოუსმინოს ევროკავშირის იმ წევრების აზრს, რომლებიც ამ კლუბის წევრები არიან დიდი ხანია, ეს უცნაურია. თუ შენ არ მოგწონს პრიორიტეტები და შეფასებები, რასაც აკეთებენ ამ კლუბის უხუცესი წევრები, მაშინ რატომ მიდიხარ იქ?! თუ მიდიხარ, მაშინ უნდა მოისმინო და ყურადღება მიაქციო.
ხომ არ ფიქრობთ, რომ მთავრობა ევროკავშირთან ასოცირების ხელშეკრულების სწრაფად გაფორმებამ ცოტათი გაათამამა?
შესაძლოა. მე ვიმედოვნებ, რომ ეს არ არის ახალი პოლიტიკა, მსგავსი განცხადებები. მე ეს მეჩვენება შიდა პოლიტიკური დებატების გამოძახილად. არსებულ ვითარებაში საქართველომ მარტივად მოახდინა ასოცირება და შესაძლოა ამან მთავრობას თავბრუ დაახვია. მე მეჩვენება, რომ დღეს არის ანალიზის ნაკლებობა, იმისა, რაც საქართველომ უნდა გააკეთოს, რომ გახდეს ევროპის ნაწილი. არ არსებობს დისკურსი, მე არ შემხვედრია მთავრობის წვერების დისკურსები, იმ ქმედებების სერიოზული ანალიზი, რომელიც საქართველომ უნდა განახორციელოს და პროგრამა. არის მხოლოდ საუბარი, ზოგადი განცხადებები, რომ ორიენტირებული ვართ ევროპაზე, არადა საჭიროა პროგრამა, დისკურსი. მგონია, რომ მთავრობაში ცოტა არ იყოს ზერელე დამოკიდებულებაა, ამიტომ დროზე უნდა გავაკეთოთ საქმე, რომ არ დავკარგოთ დრო.
თქვენ აღნიშნეთ, რომ ვერ ხედავთ კონკრეტულ ნაბიჯებს. ალბათ გახსოვთ, რომ თავის დროზე, როცა ივანიშვილი გამოჩნდა, სააკაშვილის ხელისუფლება ივანიშვილს პუტინისგან ხელდასმულს უწოდებდა. ხომ არ ფიქრობთ, რომ შესაძლოა ხელისუფლების მიზანი არ არის ევროინტეგრაცია და ამ რიტორიკას ამიტომაც ინარჩუნებს? შესაძლებელია ეს ნიღაბი იყოს?
განცხადებები, ბრალდებები, რომ ივანიშვილი არის რუსეთის მიერ დაყენებული, იმ განცხადებას ჰგავს, როცა საუბრობენ სააკაშვილის ლობიზე ევროპაში. რაც შეეხება მთავრობის ორიენტაციას ევროპისაკენ და პირიქით, გახსოვთ კინკლაობა პრემიერსა და პრეზიდენტს შორის, თუ ვინ მოაწერდა ხელს, ხომ გახსოვთ რა კონტექსტში ხდებოდა ხელმოწერა, სომხეთმა და უკრაინამ უარი თქვეს, რამაც გამოიწვია ახალი კრიზისი, საქართველოს ხელისუფლებას ამის სურვილი რომ ჰქონოდა, ან გადადებდა ხელმოწერას, ან იტყოდა უარს. საქართველოს მცირე მერყეობაც კი არ ჰქონია, ლამის სირბილით წავედით ხელის მოსაწერად. ყოველ შემთხვევაში ამ დროისთვის ფაქტები მეტყველებს, რომ საქართველოს კურსი არის ევროპული. ახლა სიტყვებიდან საქმეზე უნდა გადავიდეთ, დღეს მოქმედების დროა.
