ახალი ამბებიკომენტარი

ISFED-ის ხარვეზი | რა მოხდა? – ინტერვიუ ელენე ნიჟარაძესთან

12 დეკემბერი, 2020 • 2220
ISFED-ის ხარვეზი | რა მოხდა? – ინტერვიუ ელენე ნიჟარაძესთან

არასამთავრობო ორგანიზაცია “სამართლიანმა არჩევნებმა’ (ISFED) 2020 წლის საპარლამენტო არჩევნების ხმების პარალელური დათვლის (PVT) შედეგები აუდიტის შედეგად გამოვლენილი ხარვეზის საფუძველზე დააკორექტირა.

ამის შემდეგ მმართველი პარტიის და სხვა ბარიერგადალახული პარტიების დიდი ნაწილის მიერ მიღებული ხმების რაოდენობა პროცენტულად გაიზარდა. კორექტირებული მონაცემებით, ცდომილების ზღვრის გათვალისწინებით ISFED-ის პარალელური დათვლის შედეგები ცესკოს ოფიციალურ მონაცემებს ემთხვევა.

როგორ მოხდა შეცდომა, როდის აღმოაჩინეს ის და რატომ გაავრცელა ორგანიზაციამ განცხადება ახლა? რას ფიქრობენ ოპოზიციის ვარაუდზე, რომ მმართველმა გუნდმა, მისი წარმომადგენლების განცხადებებიდან გამომდინარე, ხარვეზზე წინასწარ მიიღო ინფორმაცია უკანონო გზით? ამ და სხვა საკითხებზე “ნეტგაზეთი” ISFED-ის აღმასრულებელ დირექტორს, ელენე ნიჟარაძეს ესაუბრა.

პირველ რიგში, აგვიხსენით, როგორია მეთოდოლოგია, რომლითაც ხდება პარალელური დათვლა?

პარალელური დათვლა ხდება წარმომადგენლობითი მეთოდოლოგიით. წარმოდგენილია ინფორმაცია მთელი ქვეყნის მასშტაბით. შემთხვევითი შერჩევის პრინციპით ხდება უბნების შერჩევა და ამ უბნებზე ვახორციელებთ დაკვირვებას. ინფორმაცია, რასაც ვაქვეყნებთ, ეყრდნობა მთლიანად შემაჯამებელ ოქმებს, რომლებიც შედგენილია საარჩევნო უბნებზე.

შესაბამისად, ვაკეთებთ ინფორმაციის როგორც ხარისხობრივ, ისე რაოდენობრივ შეფასებას ამ მეთოდოლოგიის საშუალებით.

ანუ, რომ წარმოვიდგინოთ, თქვენი წარმომადგენლები მუშაობენ შემთხვევით შერჩეულ უბნებზე, შემდგომ გზავნიან შემაჯამებელ ოქმებს და ხდება ამ ოქმების შეკრება…

ჩვენი წარმომადგენლები არიან შემთხვევითი წესით, პროგრამის საშუალებით შერჩეულ უბნებზე და ამ უბნებიდან მთელი დღის განმავლობაში გვაწვდიან ინფორმაციას. ეს ასევე შეეხება კენჭისყრის პროცესის მიმდინარეობას. რა თქმა უნდა, რაც ყველაზე მნიშვნელოვანია, შემაჯამებელი ოქმების სახით გვაწვდიან შედეგებს, რომლებიც პროგრამის საშუალებით მუშავდება და დგება ის შედეგები, რასაც ვაქვეყნებთ.

საუბარია მხოლოდ ოფიციალურ ოქმებზე?

რა თქმა უნდა. ეს ხდება [ოფიციალური] ოქმების საფუძველზე. ეს არის მნიშვნელოვანი, რომ, დადგინდეს, მერე ხომ არ მოხდა უბნებზე დადგენილი შედეგის შეცვლა, მანიპულირება, შემდგომ ეტაპზე.

წელს რამდენი უბნის მეშვეობით ხორციელდებოდა პარალელური დათვლა?

წელს ხმების პარალელური დათვლა გვქონდა 850 უბანზე.

ახლა რომ გადავიდეთ ხარვეზზე, რომელიც გამოვლინდა, რა მოხდა?

ყველა არჩევნების შემდეგ ვახორციელებთ ხოლმე აუდიტს, სტანდარტული პროცესია ორგანიზაციაში. ამ არჩევნებზეც, რა თქმა უნდა, განვახორციელეთ ეს აუდიტი. რამდენიმე ეტაპად ხორციელდება და ძალიან მასშტაბური არის, რომ სრულად გამოირიცხოს ყველანაირი კითხვის ნიშანი.

ამ აუდიტის პროცესში, სამწუხაროდ, გამოვლინდა პროგრამაში დაშვებული მცირე ხარვეზი, რომ ბათილი ბიულეტენები იქნა დათვლილი საარჩევნო სუბიექტების ხმებთან ერთად. საქართველოს კანონმდებლობით, ბათილი ბიულეტენების დათვლა არ ხდება.

შესაბამისად, ამან გამოიწვია მცირედი ცდომილება ჩვენს მიერ გამოქვეყნებულ მონაცემებსა და ცესკოს საბოლოო მონაცემებს შორის, სამი პარტიის შემთხვევაში: ეს არის “ქართული ოცნება”, “ნაციონალური მოძრაობა” და “სტრატეგია აღმაშენებელი”.

მაშინ, როცა პროგრამა აკეთებს ამ ყველაფერს, რა შეიძლებოდა იქ მომხდარიყო? იყო ეს ადამიანისგან დამოუკიდებელი შეცდომა?

რა თქმა უნდა, ეს ადამიანზე დამოკიდებული შეცდომაა. პროგრამა კი არის, მაგრამ იმ პროგრამას ადამიანი წერს, ის ადგენს კოდებს, თუ რა მონაცემები უნდა დათვალოს პროგრამამ. თავისთავად, პროგრამამ კი დათვალა არასწორად, მაგრამ მანამდე კოდი იყო ადამიანის მიერ არასწორად გაკეთებული.

მაგრამ რაც არის ყველაზე მნიშვნელოვანი და რაც უნდა იცოდეს მოსახლეობამ: მიუხედავად მცირედი ცდომილებისა, ამას არ მოუხდენია გავლენა პარტიების მიერ მიღებული მანდატების რაოდენობაზე. ეს არის ყველაზე მნიშვნელოვანი, იმიტომ, რომ არჩევნები რეალურად ტარდება, რათა განისაზღვროს, რომელმა პარტიამ რამდენი მანდატი მიიღო პარლამენტში და რა რაოდენობით არის წარმოდგენილი.

იმდენად მცირე სხვაობა იყო პროცენტებში, რომ არანაირი გავლენა ამას არ მოუხდენია მანდატებზე. უბრალოდ, ჩემი აზრით და ჩვენი პირადი შეფასებით, მთელი პრობლემა მდგომარეობდა იმაში, რომ მმართველი პარტია ახდენდა ამით მანიპულირებას. ცდილობდა, მგონი, ახლაც ცდილობს, ეს პრობლემა გაზვიადებული, გაბუქებული სახით წარუდგინოს საზოგადოებას. ცდილობს, წარმოაჩინოს, რომ ეს არის ყველაზე მნიშვნელოვანი პრობლემა ამ არჩევნებზე, რაც არის საზოგადოების შეცდომაში შეყვანის მცდელობა.

იმ რეალური პრობლემებიდან, რაზეც ჩვენ ვსაუბრობდით – 8%-იანი დისბალანსი, კარუსელები, საჩივრების არგანხილვა, საარჩევნო ადმინისტრაციის სისტემური პრობლემები – საზოგადოების ყურადღების გადატანა სურთ ამ მცირე პროცენტულ სხვაობებზე… ისე, რომ არც კი ახსენებენ, რომ არავის მანდატებზე ეს გავლენას არ ახდენს. ამის თქმა არ აწყობთ და ასე ცალმხრივად აწვდიან საზოგადოებას ინფორმაციას.  ეს არის არაკეთილსინდისიერი საქციელი, ჩვენთვის მიუღებელი.

ბოლო დღეებში საკმაოდ მასშტაბურად ხდებოდა კამპანიის წარმოება, მათ შორის, [“ქართულ ოცნებასა და ოპოზიციას შორის ელჩების შუამავლობით მიმდინარე] მოლაპარაკების პროცესში ხდებოდა ამის გამოყენება [ოპოზიციონერთა ნაწილის ცნობით, ISFED-ის PVT შედეგების დათვლა არჩევნების საბოლოო შედეგების გადამოწმების ერთ-ერთ ვარიანტად განიხილებოდა. რედ.], რაც საერთოდ გამაოგნებელია. ამ ფონზე, ჩვენი მხრიდან ძალიან არასწორი იქნებოდა, არ გამოგვექვეყნებინა ეს ინფორმაცია.

[გამოქვეყნება] დაგეგმილი გვქონდა, ჩვენს გრაფიკს მივყვებოდით და საზოგადოებისთვის აუცილებლად უნდა მიგვეწოდებინა ინფორმაცია, მიუხედავად იმისა, რომ ძალიან მძიმე ინფორმაციაა ჩვენთვის. ის გავლენას არ ახდენს მანდატებზე, თუმცა “სამართლიანი არჩევნებისთვის” ძალიან მძიმე იყო ამის აღმოჩენა, ვინაიდან ჩვენ ასეთი შეცდომა არ მოგვსვლია.

… უბრალოდ, ამას ვგეგმავდით ცოტა მოგვიანებით, იქით კვირას, სხვა ფორმით, ანგარიშის სახით, [რათა] ამის განხილვა მომხდარიყო.. ზოგადად, არჩევნების შეჯამება გაგვეკეთებინა. უბრალოდ, ბოლო დღეებში ამან ისეთი მასშტაბი მიიღო და გაირკვა, რომ [ხელისუფლება/ოპოზიციის] მოლაპარაკებების დროსაც ხდება ამის გამოყენება, ძალიან არასწორი იქნებოდა ჩვენი მხრიდან, რომ იქით კვირამდე გადაგვედო კიდევ.

ერთ-ერთი ყველაზე საინტერესო, რაც თქვით, არის ის, რომ ოპოზიციისა და ხელისუფლების მოლაპარაკებებისას ხდებოდა ამით მანიპულაცია[მმართველი გუნდის მიერ], მაშინ, როცა ამ ხარვეზის შესახებ თქვენ განაცხადეთ გუშინ ღამით. როგორ ფიქრობთ, საიდან უნდა სცოდნოდათ მათ ამის შესახებ?

სიმართლე გითხრათ, არ ვიცი. ეს ის კითხვაა, რომელიც მათ უნდა დაუსვათ და ექნებათ რაიმე პასუხი. თუნდაც ის ფაქტი, როცა ამბობენ, რომ მათ იცოდნენ ამის შესახებ და მანიპულაციურად ახდენდნენ ამის მიწოდებას და მოლაპარაკებების პროცესში გამოყენებას, კიდევ ერთხელ მიუთითებს, როგორ არაკეთილსინდისიერად იქცეოდნენ. ეს, მგონი, მათ წინააღმდეგ უფრო მოქმედებს. არ შეიძლება, ასეთ რამეს აკეთებდეს პოლიტიკური პარტია, მით უმეტეს, როცა მმართველ პარტიაზეა საუბარი.

გუშინ ოპოზიციის წარმომადგენლები გამოთქვამდნენ ვარაუდებს, რომ შესაძლოა, ხარვეზის შესახებ წინასწარ იცოდა ხელისუფლებამ, რომ შეიძლება იყო სისტემაში შემოღწევის ფაქტი, მოსმენა… თქვენ უშვებთ ამას?

მე არ მაქვს მტკიცებულებები, რომ სისტემაში მოხდა ვიღაცის შემოღწევა და რაღაცნაირად გაიგეს ამის შესახებ. ჩვენს ქვეყანაში ასეთი რაღაცები, სამწუხაროდ, გასაკვირი არ არის, მაგრამ ამ შემთხვევაში, ამ ეტაპზე, ამის მტკიცებულებები არ მაქვს.

იმასაც ვერ გეტყვით, 100%-ით გამოვრიცხავ მეთქი… მათ უნდა თქვან, რა და საიდან იცოდნენ იმისთვის, რომ საზოგადოებაში გაფანტონ კითხვის ნიშნები, თუ რანაირად გაიგეს რაღაც, როცა ჩვენ ეს არც გვქონდა გამოქვეყნებული და ადამიანთა ძალიან ვიწრო ჯგუფმა იცოდა ამის შესახებ.

თქვენ როდის შეიტყვეთ, რომ ხარვეზი იყო სისტემაში?

აუდიტის პროცესში გამოვლინდა ეს. აუდიტი რამდენიმე ეტაპიანია, ძალიან სრულყოფილი, რათა ყველაფერი გამოირიცხოს. მხოლოდ ეგ შედეგი ხომ არ არის, ბევრი სხვა მონაცემი გვაქვს. ამიტომ, ძალიან ბევრი რამ უნდა გადაგვემოწმებინა. როცა გამოვლინდა, რომ პრობლემა იყო, კიდევ[თავიდან] უნდა შეგვემოწმებინა, რომ სხვა კითხვის ნიშნები გამორიცხულიყო. ამიტომ, გაგრძელდა ეს პროცესი.

იმ ფონზე, როცა საუბარია მმართველი გუნდის განცხადებებზეც [ISFED-ის ცდომილაზე] წინა პერიოდში, ხომ არ გახსოვთ, კონკრეტულად რამდენი ხნის წინ აღმოაჩინეთ ეს ხარვეზი? 

სიმართლე გითხრათ, ასეთი შედარებები არ გაგვიკეთებია. იმდენად მძიმე ფაქტი იყო ორგანიზაციისთვის, სიმართლე გითხრათ, მეც, პირადად, არ შემიხედავს მაგ ინფორმაციისთვის.

მაგრამ თქვენ რომ მოისმინეთ, როგორც აღმასრულებელმა დირექტორმა, რომ შეიძლება რაღაც ხარვეზი იყო სისტემაში, ეს როდის მოხდა?

ასე არ მახსოვს, მაგრამ ეს მოხდა აუდიტის პროცესში, არჩევნების შემდგომ. რა თქმა უნდა, პირველ ნოემბერსვე არ დაგვიწყია ეს აუდიტი. რაღაც ეტაპზე დაიწყო და რამდენიმე კვირის განმავლობაში გაგრძელდა.

როგორც ვიცით, თქვენსა და მმართველ გუნდს შორის შეხვედრაც შედგა. როდის მოხდა ეს?

ეს იყო ონლაინ შეხვედრა, მგონი, არჩევნებიდან 3 კვირის შემდეგ. მათ ჰქონდა კითხვები, ბუნებრივია და როგორც თქვენ მკითხეთ მეთოდოლოგიაზე, ამას მეკითხებოდნენ ისინიც. ჩვენ ღია ვართ და ვისაც აინტერესებს, მმართველი პარტია იქნება, ოპოზიცია თუ მედია, ყველას ვხვდებით და ველაპარაკებით.

შესაბამისად, მათაც შევხვდით და რაც კითხვები გვქონდა, შევეცადე, რომ გამეცა პასუხები. მათ ჰქონდათ მერე თხოვნა, რომ მიგვეწოდებინა PVT უბნები. ამაზე ჩვენი მხრიდან იყო პასუხი, რომ ეს არის კატეგორიულად მიუღებელი, ვინაიდან ეს არის კონფიდენციალური ინფორმაცია. ერთადერთი, რასაც არ გავცემთ, არის ეს უბნები. 2003 წლიდან, მას შემდეგ, რაც კეთდება პარალელური დათვლა, ვიცავთ ამ სტანდარტს და მათაც მიიღეს უარი. ამ უარს მიიღებდა ნებისმიერი.

როცა მათ შეხვდით, იმ მომენტში უკვე იყო საუბარი ორგანიზაციაში, რომ შეცდომა გაიპარა? 

ვერ გეტყვით. ჩვენ აუდიტს რომ ვატარებდით, ძალიან ბევრ ვერსიას განვიხილავდით. რა მომენტში რა ვილაპარაკეთ, წარმოუდგენელია ამის დადგენა.

ხომ არ იყო მინიშნებები მმართველი გუნდის მხრიდან იმ შეხვედრაზე, რომ, რაიმე შეცდომა შეიძლება, მოგივიდათ.

ამაზე საუბარი იყო. ასეთი კითხვები ჰქონდათ. ჩვენი პასუხი იყო, რომ აუდიტს ვატარებთ და ვსწავლობთ. იმ მომენტში ტარდებოდა ეს აუდიტი და სტანდარტი ასეთია, რომ სანამ ეს პროცესი არ დასრულდება და ინფორმაცია არ დაზუსტდება, ვერ გამოხვალ და ვერ იტყვი ამ ყველაფერს.

მმართველი გუნდის გარდა, ამ ფაქტს გამოეხმაურა ისფედის არაერთი გულშემატკივარი, ადამიანები, რომლებიც წლების განმავლობაში ენდობიან ამ ორგანიზაციას. იყო როგორც მხარდამჭერი, ისე კრიტიკული განცხადებები. რას გააკეთებს ISFED-ი იმისთვის, რომ შეინარჩუნდეს რეპუტაცია, რომელიც აქამდე ჰქონდა?

პირველ რიგში, ყველა მხარდამჭერს დიდი მადლობა. მეც ძალიან ბევრ შეტყობინებას ვიღებ პირადში. მე რაც ორგანიზაციაში ვარ, ასეთი მძიმე პერიოდი არ ყოფილა. [წარსულში] იყო ჩვენზე თავდასხმები, მათ შორის “ქართული ოცნების მხრიდან”, ფაშისტებიც გვეძახეს, თუმცა ასეთი მძიმე პერიოდი არ გვქონია.

ჩვენთვისაც შოკისმომგვრელი იყო ეს, ობიექტურადაც და სუბიექტურადაც. გასაგებია ისიც, რომ საზოგადოებისთვის როგორც არ უნდა მიგვეწოდებინა ინფორმაცია, გარკვეულ იმედგაცურებას, შოკს, გულისწყვეტას გამოიწვევდა.

ჩვენი პრიორიტეტია ის, რომ ორგანიზაცია გამჭვირვალედ აკეთებს სულ ყველაფერს, ობიექტურად აწვდის საზოგადოებას ინფორმაციას [თავისი საქმიანობის] შესახებ. [შესაბამისად] აბსოლუტურად გამორიცხული იყო, რომ არ გაგვევრცელებინა ინფორმაცია ამ პრობლემაზე.

…ჩემთვის ეს არის ორგანიზაციის რეპუტაცია, რომ ჩვენ ვართ ღია, საზოგადოებას რაღაცებს არ ვუმალავთ, არ ვცდილობთ, რამე გადავფაროთ ან ვიღაც მოვატყუოთ.

ფოტო გარეკანზე: “ფორმულა”

მასალების გადაბეჭდვის წესი