ავტორი: ზურაბ ცერცვაძე 

წიგნები, რომლებიც ავტორიტარიზმის წინააღმდეგ ბრძოლას ასახავს, საქართველოში 2024 წლის 28 ნოემბრის შემდეგ დაწყებული უწყვეტი პროტესტის თანამგზავრად იქცა. თბილისის ქუჩებში, სადაც დიქტატორული რეჟიმის წინააღმდეგ ყოველდღიური საპროტესტო აქციები უწყვეტ რეჟიმში მიმდინარეობს, ხმაურიანი პროცესების ფონზე თვალშისაცემია მშვიდი, ინტიმური მომენტები, როდესაც დემონსტრანტები, გარშემო არსებული ხმაურის მიუხედავად, წიგნებს კითხულობენ.  ეს უჩვეულო სურათი –  ქუჩაში მდგომი „მკითხველი-დემონსტრანტი“  –  ქართული პროტესტის ახალ, ლიტერატურულ განზომილებას აჩენს, სადაც წიგნი არა მხოლოდ ცოდნის, არამედ წინააღმდეგობის იარაღია. 

„მკითხველი-დემონსტრანტების“ სიმბოლურობა ბათუმელებისა და ნეტგაზეთის დამფუძნებლის, ჟურნალისტ მზია ამაღლობელის სასამართლო სხდომის შემდეგ გაძლიერდა, როდესაც უსამართლოდ დაპატიმრებულ  ჟურნალისტს ხელში ეჭირა მარია რესას წიგნი „როგორ დავამარცხოთ დიქტატორი“.  რესას წიგნი ფილიპინებში პრეზიდენტ როდრიგო დუტერტეს ავტორიტარული რეჟიმის წინააღმდეგ ბრძოლის გამოცდილებას აღწერს და საქართველოს დღევანდელ რეალობას მასთან მჭიდრო კავშირი აქვს. წიგნში გაანალიზებულია დიქტატურის მექანიზმები, წარმოდგენილია წინააღმდეგობის სტრატეგიები. წიგნში ასახულია ის, რაც მზია ამაღლობელის უსამართლო და საჩვენებელმა დაჭერამ ქართულ კონტექსტში გააცოცხლა. ამ დაკავებამ ხაზი გაუსვა საქართველოში მზარდი ავტორიტარიზმის წინააღმდეგ ბრძოლის ახალ ფაზაში გადასვლის აუცილებლობას და პარალელი გაავლო რესასა და ქართველ ჟურნალისტს შორის. 

მზიას სიმბოლურმა ჟესტმა დამაინტერესა, როგორც ფოტოგრაფს, პროცესების დამკვირვებელს გამომერკვია: რას კითხულობენ აქციის მონაწილეები? რა ლიტერატურა ახლავს მათ ამ ემოციურ და რთულ ბრძოლაში? დაკვირვების პროცესი რთული იყო. არ მინდოდა, დამერღვია მკითხველ-დემონსტრანტთა მყუდროება. აღმოჩნდა, რომ პროტესტის მონაწილეების უმეტესობა დიქტატორული რეჟიმების წინააღმდეგ მიმართულ წიგნებს ირჩევს. ასე ყალიბდება პროტესტის ახალი, დროში განგრძობადი ფორმა, სადაც ლიტერატურა სამოქალაქო აქტივიზმის განუყოფელ ნაწილად იქცევა. 

ჩემი ფოტოებიდან, რომლებზეც მკითხველ-დემონსტრანტები მყავს აღბეჭდილი,  რამდენიმე კადრი შევარჩიე, რომ ეს უნიკალური ფენომენი „მკითხველ დემონსტრანტი“ უფრო ხელშესახები გახდეს. თბილისის ქუჩებში, ქაოსისა და წინააღმდეგობის ფონზე, წიგნი არა მხოლოდ ცოდნის, არამედ თავისუფლებისა და იმედის სიმბოლოდ იქცა. 

 „ცხოველების ფერმა“ 

ფოტო: ზურაბ ცერცვაძე/ნეტგაზეთი

თბილისში, პარლამენტის შენობის წინ მიმდინარე უწყვეტი აქციების ფონზე, ერთ ერთი, ცხოველის ნიღბიანი დემონსტრანტი ჯორჯ ორუელის „ცხოველების ფერმას“  კითხულობს. ფოტო სიმბოლურად ასახავს პროტესტის ღრმა პოლიტიკურ და სოციალურ კონტექსტს. ორუელის წიგნს, რომელიც საბჭოთა ტოტალიტარიზმის სატირული ალეგორიაა, ხშირად მიმართავენ ძალაუფლების ბოროტად გამოყენებისა და თავისუფლების ჩახშობის გასაპროტესტებლად. დემონსტრანტის ნიღაბი და წიგნი ერთად ქმნის ვიზუალურ გზავნილს: ხელისუფლება, რომელიც თავს დემოკრატიულად წარმოაჩენს, სინამდვილეში ავტორიტარულ ნიღაბს ატარებს. 

„ცხოველების ფერმა“ საქართველოში მიმდინარე საპროტესტო ტალღის კონტექსტში გახდა იარაღი, რომელიც ხაზს უსვამს ხელისუფლების მხრიდან ძალაუფლების კონსოლიდაციისა და საზოგადოების ხმის ჩახშობის საფრთხეს. პროტესტის მონაწილეები თავს გაუცხოებულად გრძნობენ სისტემაში, რომელიც მათ ინდივიდუალობასა და ღირსებას უარყოფს. 

„ცხოველების ფერმაში“ არის ციტატა: 

„ყველა ცხოველი თანასწორია, მაგრამ ზოგი ცხოველი სხვებზე თანასწორია“. ეს სიტყვები, რომლებიც ფერმაში დამყარებული „თანასწორობის“ დამახინჯებას ასახავს, საქართველოში მიმდინარე მოვლენებზე მინიშნებად შეიძლება განვიხილოთ – როდესაც ხელისუფლება თავს დემოკრატიულად აცხადებს, მაგრამ ქმედებებით ცხადყოფს, რომ ზოგიერთის ძალაუფლება და უპირატესობა სხვებზე მაღლა დგას. ეს სცენა თბილისში არა მხოლოდ ლიტერატურული პროტესტია, არამედ მოწოდება,  გავაცნობიეროთ ისტორიის გაკვეთილები და დავიცვათ თავისუფლება. 

„პროცესი“ 

ფოტო: ზურაბ ცერცვაძე/ნეტგაზეთი

„მკითხველ-დემონსტრატის“ სერიაში ჩემ მიერ გადაღებული ერთი ფოტო განსაკუთრებით მომწონს: მოხუცი ცოლ-ქმარი დემონსტრანტი, რომლებიც საპროტესტო მუხტისა და დაძაბულობის შუაგულში ფრანც კაფკას „პროცესს“ კითხულობენ. ეს ფაქტი უბრალო დამთხვევაზე მეტია – სიმბოლურად ასახავს საქართველოში არსებულ სოციალურ და პოლიტიკურ კონტექსტს, სადაც ადამიანები უსამართლობის, ბიუროკრატიისა და გაურკვევლობის წინაშე თავს უძლურად გრძნობენ, ისევე როგორც კაფკას რომანის მთავარი გმირი, იოზეფ კ. 

„პროცესი“ მოგვითხრობს ადამიანზე, რომელიც უცნობი ბრალდებით ეფლობა გაუგებარი სასამართლო სისტემის ქსელში, სადაც სამართალი მიუწვდომელია,  ხოლო ძალაუფლება – ავტორიტარული. მოხუცი წყვილის მიერ ამ წიგნის კითხვა თბილისის ქუჩებში, სადაც მოქალაქეები ხელისუფლების გადაწყვეტილებებს აპროტესტებენ, ხაზს უსვამს განცდას, რომ ისინი იმავე აბსურდულ სიტუაციაში იმყოფებიან – სისტემის წინაშე, რომელიც მათ ხმას არ ისმენს. 

მოხუცი ცოლ-ქმრის მიერ „პროცესის“ კითხვა არა მხოლოდ პირადი წინააღმდეგობის ჟესტია, არამედ ღრმა მესიჯი: ლიტერატურა, ისევე როგორც პროტესტი, ხდება საშუალება, რომ გამოხატონ თავიანთი შეხედულებები და წინააღმდეგობა გაუწიონ გაუგებრობასა და ჩაგვრას. ისინი ამბობენ, რომ ბრძოლა გრძელდება – ქუჩაშიც და გონებაშიც. 

„გზავნილი უკრაინიდან“ 

ფოტო: ზურაბ ცერცვაძე/ნეტგაზეთი

რუსთაველის გამზირზე მყოფი ერთ-ერთი დემონსტრანტი კითხულობს უკრაინის პრეზიდენტის, ვოლოდიმირ ზელენსკის წიგნს „გზავნილი უკრაინიდან“. ეს ფაქტი სიმბოლურად ასახავს საქართველოსა და უკრაინას შორის საერთო მისწრაფებებს _ თავისუფლების, დემოკრატიისა და ევროპული მომავლისკენ სწრაფვას. უკრაინის  ლიდერის წიგნი, რომელიც მის პოლიტიკურ გზასა და რუსეთის აგრესიის წინააღმდეგ ბრძოლას ეძღვნება, ქართველ დემონსტრანტებს შორის განსაკუთრებული პოპულარულობით სარგებლობს. 

„თავისუფლება არ არის საჩუქარი, რომელსაც ვიღაც გვაძლევს; ეს არის ის,  რისთვისაც ყოველდღე უნდა იბრძოლო“, –  წერს ზელენსკი. ეს სიტყვები პირდაპირ ეხმიანება თბილისის ქუჩებში შეკრებილ ადამიანებს, რომლებიც ხელისუფლების გადაწყვეტილებებს აპროტესტებენ და საკუთარი ხმის დაცვას ცდილობენ.  ზელენსკის წიგნი „გზავნილი უკრაინიდან“ ქართული პროტესტის მონაწილეებისთვის არა მხოლოდ სოლიდარობის, არამედ მტკიცე წინააღმდეგობის სიმბოლოდ იქცა, რაც ორი ქვეყნის საერთო ბრძოლას კიდევ უფრო ხაზს უსვამს. 

„ეს საქართველოა“ 

ფოტო: ზურაბ ცერცვაძე/ნეტგაზეთი

აქციის გაშუქებისას ჩემი, როგორც ფოტოგრაფის ყურადღება ვენდეტის ნიღაბმა მიიქცია, რომელიც ერთ-ერთ დემონსტრანტს ეკეთა. მოგვიანებით აღმოვაჩინე, რომ ეს პიროვნება „მკითხველი-დემონსტრანტია“. ვენდეტის ნიღბით სახეზე კითხულობდა ბესიკ ხარანაულის წიგნს „ეს საქართველოა“. ვენდეტის ნიღაბი, როგორც თავისუფლებისა და წინააღმდეგობის საერთაშორისო სიმბოლო, ქართულ რეალობაში ხარანაულის პოეზიით ხელში ქვეყნის ისტორიულ და კულტურულ შინაარსს ასახავს _ სამართლიანობისა და იდენტობისთვის ბრძოლას. 

ბესიკ ხარანაულის „ეს საქართველოა“ აერთიანებს 30 წლის განმავლობაში დაწერილ ლექსებს, რომლებიც საქართველოს ეძღვნება. დემონსტრანტის ხელში ეს კრებული ხდება ხმა, პროტესტის ქაოსში ეროვნულ ცნობიერებასა და თვითგამოხატვის ხმა.  როდესაც ქუჩებში ხალხი თავისუფლებისთვის იბრძვის, ხარანაულის სიტყვები:

„გაიღვიძე, საქართველო, ადექ, ტანი დაძარი! / ქოსატყუილები რომ გყავს ბრძენკაცებად დამსხდარი, / ეშმაკებით რომ გაქვს სავსე ცარიელი ტაძარი“ _ მანიფესტად იქცევა. 

ეს სტრიქონები პირდაპირ ეხმიანება დღევანდელ პროტესტს –  მოწოდებას გამოფხიზლებისკენ, წინააღმდეგობას ცრუ ავტორიტეტებისა და სიცრუის წინაშე.  ხარანაული აქ არა მხოლოდ აღწერს, არამედ მოქმედებასაც უბიძგებს, რაც დემონსტრანტის ფიგურასთან ერთად ქმნის ძლიერ სურათს: საქართველო,  რომელიც თავის ხმას პოულობს, იქნება ეს ქუჩაში თუ პოეზიაში. 

„ვაცის ნადიმი“ 

ფოტო: ზურაბ ცერცვაძე/ნეტგაზეთი

ფოტოზე გამოსახული „მკითხველ-დემონსტრანტი“ პროტესტის ნიშნად ზამთრის ყინვიან ღამეს პარლამენტის წინ მარიო ვარგას ლიოსას რომანის, „ვაცის ნადიმის“  კითხვაში ათენებს. 

„ვაცის ნადიმი“ არის რომანი, რომელიც ავტორიტარული რეჟიმის, დიქტატორ რაფაელ ტრუხილიოს მმართველობისა და მისი დაცემის შემდგომი შედეგების შესახებ მოგვითხრობს. წიგნი იკვლევს ძალაუფლების, შიშისა და წინააღმდეგობის თემებს, რაც თანხვდება საქართველოში ბოლო პერიოდში განვითარებულ მოვლენებს — პროტესტებს, რომლებიც მმართველი ძალის გადაწყვეტილებებსა და დემოკრატიული ღირებულებების ხელყოფას უკავშირდება. 

წიგნიდან ერთ-ერთი ციტატა, რომელიც საქართველოს პროტესტის სულისკვეთებას ეხმიანება, ასეთია: 

„ხალხი, რომელიც დუმს, თანამონაწილე ხდება. ხმის ამოღება კი, თუნდაც გვიან,  განთავისუფლების დასაწყისია“.  ეს სიტყვები ასახავს იმ მოტივაციას, რომელსაც დემონსტრანტები ქუჩაში გამოჰყავთ _ სურვილს, გამოხატონ თავიანთი პოზიცია, წინააღმდეგობა გაუწიონ უსამართლობას და დაიცვან თავიანთი ხმა, რაც დემოკრატიის ქვაკუთხედია. 

დემონსტრანტის ეს ქმედება _ წიგნის კითხვა პროტესტის დროს _ ხაზს უსვამს, რომ საქართველოში მიმდინარე ბრძოლა არა მხოლოდ პოლიტიკური, არამედ ინტელექტუალური და მორალური გამოღვიძების ნაწილიცაა. „ვაცის ნადიმი“  მეტაფორაა, რომელიც თავისუფლებისა და ღირსებისთვის ბრძოლის უნივერსალურ ისტორიას განასახიერებს.

„პუტინის რუსეთი“ 

ფოტო: ზურაბ ცერცვაძე/ნეტგაზეთი

ფოტოზე გამოსახულია წვიმაში მდგარი დემონსტრანტი, ქოლგით ხელში,  კითხულობს ანა პოლიტკოვსკაიას წიგნს „პუტინის რუსეთს“. ეს ფოტო არა მხოლოდ ქართველი ხალხის გამძლეობისა და წინააღმდეგობის სიმბოლური გამოხატულებაა,  არამედ ღრმა პოლიტიკურ და ისტორიულ კონტექსტსაც ატარებს. პოლიტკოვსკაია,  რუსი ჟურნალისტი, რომელიც 2006 წელს მოკლეს მისი კრიტიკული ნაშრომების გამო, თავის წიგნში აღწერს ავტორიტარული რეჟიმის ბუნებას, სადაც თავისუფლება და სამართლიანობა ფეხქვეშ ითელება. ეს წიგნი ქართველი დემონსტრანტის ხელში ხაზს უსვამს საქართველოში მიმდინარე პროტესტის უფრო ფართო მნიშვნელობას _ ეს არის ბრძოლა დემოკრატიისა და თავისუფლებისთვის, რუსეთის მიერ შთაგონებული ავტორიტარიზმის წინააღმდეგ. 

„პუტინის რუსეთში“ პოლიტკოვსკაია წერს: 

„როდესაც ხალხი ხმას ვეღარ იღებს, როდესაც მათი ნება ჩახშულია, ისინი ქუჩაში გამოდიან. ეს არის ერთადერთი გზა, რომელიც რჩება, როცა ყველა სხვა კარი დაკეტილია“. 

ეს ციტატა პირდაპირ ეხმიანება თბილისის ქუჩებში მიმდინარე მოვლენებს, სადაც მოქალაქეები, მიუხედავად წვიმისა და სირთულეებისა, აგრძელებენ პროტესტს,  რათა დაიცვან თავიანთი ხმა და ქვეყნის დამოუკიდებლობა. „მკითხველ დემონსტრანტის“ მიერ პოლიტკოვსკაიას წიგნის კითხვა მიუთითებს ცხად პარალელზე რუსეთის ავტოკრატიულ მმართველობასა და საქართველოში განვითარებულ მოვლენებს შორის, რაც დემონსტრანტების წინააღმდეგობას კიდევ უფრო მნიშვნელოვანს ხდის. 

„მარო“ 

ფოტო: ზურაბ ცერცვაძე/ნეტგაზეთი

უწყვეტი პროტესტის ერთ-ერთ საღამოს, აქციის გასაშუქებლად მისულმა, შორიდანვე შევნიშნე მებრძოლის მუზარადით სახედაფარული დემონსტრანტი, რომელიც ამ გზით ცდილობდა უსამართლო ჯარიმებისგან თავის დაცვას. აქციის კულმინაციის შემდეგ, როდესაც გადაღება დავასრულე, ეს დემონსტრანტი რუსთაველის გამზირზე, მუზეუმსა და პარლამენტის შენობას შორის წიგნით ხელში შევნიშნე.  წიგნი სალომე ბენიძის „მარო“ აღმოჩნდა. ეს სურათი არა მხოლოდ ვიზუალურად დასამახსოვრებელია, არამედ ჩემთვის ღრმა სიმბოლურ მნიშვნელობას ატარებს.

„მარო“, სალომე ბენიძის მიერ შექმნილი ნაწარმოები, თავისუფლების,  წინააღმდეგობისა და ქალთა როლის თემებს განიხილავს, რაც თანხვდება თანამედროვე ქართული პროტესტის შინაარსს. წიგნის მთავარი გმირი, ისტორიული პერსონაჟი მარო მაყაშვილი, განასახიერებს გამძლეობასა და ბრძოლას უსამართლობის წინააღმდეგ. ამ კონტექსტში, ამ კონკრეტული წიგნის კითხვა აქციაზე არა მხოლოდ პირადი არჩევანია, არამედ კულტურული წინააღმდეგობის აქტია, რომელიც ლიტერატურას პოლიტიკური განცხადების იარაღად აქცევს. 

აქციის ფონზე მდებარე არწივის ქანდაკება, რომელიც ძალასა და თავისუფლებას განასახიერებს, კიდევ უფრო ამძაფრებს ამ სცენის სიმბოლიზმს. მებრძოლის მუზარადი კი მარო მაყაშვილის ხასიათის გამოვლინებაა. ამ ყველაფრის ფონზე,  „მაროს“ კითხვა ხდება ხიდი წარსულს, აწმყოსა და მომავალს შორის. 

ციტატა წიგნიდან: „როცა ყველაფერი დაკარგული ჰგონია, სწორედ მაშინ იწყება ნამდვილი ბრძოლა – არა მხოლოდ სხეულით, არამედ სულითაც“ _ თითქოს რუსთაველის გამზირზე მყოფი დემონსტრანტების განწყობას ასახავს – მაშინ, როცა პოლიტიკური თუ სოციალური იმედგაცრუება ზღვარს აღწევს, სწორედ მაშინ ჩნდება შინაგანი ძალა. ეს ძალა წინააღმდეგობასა და ცვლილებას იწვევს. 

ჩემთვის ეს ფოტო ადასტურებს, რომ ქართული პროტესტი არა მხოლოდ პოლიტიკური, არამედ კულტურული და სულიერი მოვლენაა, სადაც ლიტერატურა და სიმბოლოები ერთიანდება თავისუფლებისთვის ბრძოლაში. 

 „მექანიკური ფორთოხალი“ 

ფოტო: ზურაბ ცერცვაძე/ნეტგაზეთი

თბილისში მიმდინარე უწყვეტი აქციების ფონზე, ერთ-ერთი დემონსტრანტის ხელში ენტონი ბერჯესის „მექანიკური ფორთოხალი“ არა მხოლოდ ლიტერატურული გემოვნების, არამედ ღრმა სიმბოლური მნიშვნელობისაა. წიგნი, რომელიც 1962  წელს გამოიცა, ავტორიტარული ძალაუფლების, თავისუფალი ნებისა და სახელმწიფოს მიერ ინდივიდის კონტროლის თემებს იკვლევს. 

ბერჯესის ნაწარმოები აკრიტიკებს მმართველობის იმ ფორმას, სადაც ხელისუფლება ცდილობს მოქალაქეების „გადაკეთებას“ ან დამორჩილებას, რასაც საქართველოში მიმდინარე მოვლენებთან ახლო კავშირი აქვს, განსაკუთრებით მაშინ, როდესაც საუბარია რუსულ კანონმდებლობაზე და ძალის გადამეტებაზე.

„როდესაც ადამიანს ართმევენ არჩევანის უფლებას, ის აღარ არის ადამიანი, ის მექანიზმი ხდება“, – წერია წიგნში. 

ეს სიტყვები, რომლებიც მთავარი გმირის, ალექსის, ბუნებასა და სახელმწიფოს ჩარევას ეხება, თითქოს პირდაპირ გამოხატავს რუსთაველის გამზირზე მდგომი დემონსტრანტების მოთხოვნას – შეინარჩუნონ თავიანთი ხმა, ნება და იდენტობა ზეწოლისა თუ ჩაგვრის მიუხედავად. 

ამგვარად, „მექანიკური ფორთოხლის“ თბილისის ქუჩებში გამოჩენა არის არა მხოლოდ წიგნის, არამედ იდეის ძალის დასტური _ ისეთი იდეის, რომელიც თავისუფლებისთვის ბრძოლას ასახავს, როგორც უნივერსალურ და მუდმივ მოვლენას. 

  „1984“ 

ფოტო: ზურაბ ცერცვაძე/ნეტგაზეთი

ერთ-ერთმა „მკითხველმა-დემონსტრანტმა“ განსაკუთრებულ ყურადღება მიიპყრო:  ის პოლიციის ორ ავტომობილს შორის იდგა, საქართველოს დროშით ხელში, და ჯორჯ ორუელის დისტოპიურ რომანს „1984“ კითხულობდა. ეს სიმბოლური ჟესტი არა მხოლოდ პროტესტის გამოხატვის ფორმაა, არამედ ღრმა გზავნილს შეიცავს თავისუფლების შეზღუდვის, ზეწოლისა და ძალაუფლების ბოროტად გამოყენების შესახებ. 

„1984“ აღწერს საზოგადოებას, სადაც ავტორიტარული რეჟიმი აკონტროლებს ყველა ასპექტს _ აზრებს, ქცევასა თუ სიმართლეს. „მკითხველი-დემონსტრანტის“ მიერ ამ წიგნის პოლიციის ზედამხედველობის ქვეშ წაკითხვა ჩემთვის მიანიშნებს საქართველოში არსებულ რეალობასთან პარალელზე, სადაც ხელისუფლების მიერ თავისუფლების შეზღუდვა და ძალის გადამეტება რეალობაა. ეს აქტი ხაზს უსვამს წინააღმდეგობას ჩაგვრისადმი და თავისუფალი აზროვნების შენარჩუნების მნიშვნელობას. 

დემონსტრანტის ჟესტი –  „1984“-ით აქციაზე მოსვლა არის სიმბოლური მოწოდება _ არა მხოლოდ წინააღმდეგობის გაწევის, არამედ იმის გაცნობიერებისკენ, რომ თავისუფლება იწყება აზრისა და სიტყვის დაცვით. 

  „როგორ დავამარცხოთ დიქტატურა“

ბათუმის საქალაქო სასამართლოსთან, სადაც უსამართლოდ დაკავებული ჟურნალისტის, მზია ამაღლობელის სასამართლო პროცესი იწყებოდა, მისმა მხარდამჭერებმა პლაკატებთან ერთად ხელში აიღეს ნობელის პრემიის ლაურეატის,  მარია რესას წიგნი „როგორ დავამარცხოთ დიქტატორი“. ეს წიგნი თავად მზია ამაღლობელს ეჭირა ხელში, მისსავე წინასასამართლო პროცესზე. მზია ამაღლობელი, „ბათუმელების“ და „ნეტგაზეთის“ დამფუძნებელი, ბრალდებულია პოლიციელზე თავდასხმაში, რასაც საზოგადოება პოლიტიკურად მოტივრებულ დევნად მიიჩნევს. ამ ფონზე, მარია რესას წიგნი, რომელიც ავტორიტარული რეჟიმების წინააღმდეგ ბრძოლის გამოცდილებას აღწერს, ქართველი აქტივისტებისთვის ბრძოლის ერთ-ერთ მთავარ სიმბოლოდ იქცა. 

წიგნის არჩევა შემთხვევითი არაა. მარია რესა, ფილიპინელი ჟურნალისტი, თავად გახდა რეჟიმის მსხვერპლი, როცა მისი მთავრობის კრიტიკის გამო დააკავეს. მისი ნაშრომი არა მხოლოდ დიქტატურის მექანიზმებს ააშკარავებს, არამედ გვთავაზობს წინააღმდეგობის სტრატეგიებს. საქართველოში, სადაც მოქალაქეები „რუსული კანონის“ და საარჩევნო გაყალბების წინააღმდეგ იბრძვიან, ეს წიგნი თითქოს სარკისებურად ასახავს ადგილობრივ ვითარებას, სადაც ხელისუფლება ჟურნალისტებსა და აქტივისტებს ჩაგრავს. 

მარია რესა წერს: 

„სიმართლის თქმა ძვირი ჯდება, მაგრამ ჩუმად ყოფნა კიდევ უფრო ძვირად დაგვიჯდება – ეს არის ჩვენი თავისუფლების ფასი“.

ეს სიტყვები პირდაპირ უკავშირდება მზია ამაღლობელის პოზიციას, რომელმაც,  მიუხედავად დაკავებისა და შიმშილობისა, უარი თქვა დუმილზე. მისი მხარდამჭერების ხელში აღმართული წიგნი ხაზს უსვამს, რომ ბრძოლა სიმართლისთვის საერთაშორისო მოძრაობის ნაწილია, სადაც თითოეული ხმა მნიშვნელოვანია. 

ლიტერატურა, რომელიც რეჟიმების წინააღმდეგ ბრძოლას აღწერს, არა მხოლოდ ისტორიის გაკვეთილია, არამედ დღევანდელი ქართველებისთვის შთაგონების წყაროა. წინააღმდეგობა ყოველთვის რთულია, მაგრამ აუცილებელი. საქართველოს ქუჩებში მიმდინარე ბრძოლა კი იმის დასტურია, რომ თავისუფლებისკენ გადადგმული ყველა ნაბიჯი გამართლებულია.

მას შემდეგ რამდენიმე თვე გავიდა, რაც საქართველოში უწყვეტი პროტესტი დაიწყო.  2024 წლის 28 ოქტომბერს, საპარლამენტო არჩევნების შედეგების გამოცხადების შემდეგ, რომელმაც „ქართული ოცნება“ თავისი თავი გამარჯვებულად გამოაცხადა,  ქართველმა ხალხმა მოითხოვა სამართლიანობა, გამჭვირვალობა და ევროპული მომავალი. პროტესტი განსაკუთრებით გამწვავდა 28 ნოემბერს, როდესაც მმართველმა პარტიამ განაცხადა, რომ ევროკავშირში გაწევრიანების პროცესი 2028  წლამდე „შეჩერდებოდა“. ამ გადაწყვეტილებამ, რომელიც ეწინააღმდეგება ქართველთა უმრავლესობის ევროპულ მისწრაფებებს და საქართველოს კონსტიტუციას, მასობრივი წინააღმდეგობა გამოიწვია, რაც დღემდე გრძელდება.