რა მოხდება, თუ კი პარლამენტი დაამტკიცებს კანონპროექტს რელიგიური გრძნობების შესახებ? როგორ შეიძლება ეს კანონი აისახოს კულტურაზე და ვის ინტერესებში შეიძლება იყოს ამ თემაზე დისკუსია წინასაარჩევნოდ საქართველოში? „ბათუმელების“ შეკითხვებს პოეტმა პაატა შამუგიამ უპასუხა.

იმ შემთხვევაში, თუ საქართველოს პარლამენტი მიიღებს კანონს რელიგიური გრძნობების შეურაცხყოფის შესახებ, თქვენი აზრით, რა შეიძლება მოჰყვეს ამას, როგორ აისახება ეს კანონი საზოგადოებაზე, კულტურულ პროცესებზე?

რაც შეეხება კულტურულ პროცესებს, დაზუსტებით ვიცი, რაც მოხდება – გაცილებით უფრო რადიკალური ტექსტები დაიწერება, დაიხატება და ითქმება. ასეთი იქნება რეაქცია სახელოვნებო წრეებიდან. ეჭვი მაქვს, ამ კანონპროექტის მიმართ არც საზოგადოების სხვა ფენები არიან დიდად კეთილგანწყობილნი.

ამ დღეებში პალესტინელ პალესტინელ პოეტს, აშრაფ ფაიადს მსგავსი კანონის დარღვევისთვის მიუსაჯეს რვა წელი და რვაასი როზგი, რაც სასიკვდილო იქნება ალბათ, თუ ერთბაშად დაარტყამენ. დაახლოებით მსგავსი რამ მოხდება აქაც, თუ ეს კანონპროექტი გავიდა. უბრალოდ, დარწმუნებული ვარ, რომ არ გაუვათ. თუ გაუვათ, დროა აქედანვე გავამზადოთ პოეტური ტრაკები როზგების ასატანად.

თუ კი გავა, შესაძლებლად მიგაჩნიათ, რომ მსგავსმა კანონმა იმუშაოს საქართველოში?

მე იურისტი არ ვარ, მაგრამ ვიცი, რომ არსებობს კანონი, რომელიც შეურაცხყოფას საკმაოდ მკაცრად უდგება. რა საჭიროა „რელიგიურის“ დამატება, თუ არ გვინდა, რომ უზარმაზარი ძალაუფლების მქონე ინსტიტუტს, საქართველოს საპატრიარქოს, დამატებითი კომფორტის ზონა შევუქმნათ, რომ მისი გაკრიტიკებაც არ შეიძლებოდეს. კანონი შეურაცხყოფის შესახებ ისედაც არსებობდა, მაგრამ ამ კანონმა ვერავინ დაიცვა, მაგალითად, 17 მაისს და მეტიც, გაათავისუფლეს ის ადამიანები, ვინც ეს კანონი დაარღვია, მათ შორის მღვდლები, რომლებიც „ტაბურეტკებით“ დატანტალებდნენ. ასე რომ, ასეთი კანონი იქნება ისევ და ისევ მცირეთა და უძალოთა დაჩაგვრის ინსტრუმენტი და მეტი არაფერი.

თქვენი აზრით, ვისთვის არის მომგებიანი თემა მსგავს კანონპროექტზე საუბარი, ვის აძლევს ეს ხელს?

მე ვიცი „რესპუბლიკელების“ და „თავისუფალი დემოკრატების“ ძალიან ხისტი პოზიცია ამ თემაზე, მაგრამ ჩვენ ვიცით ასევე, რომ „ქართული ოცნება“ არის ძალიან, რბილად რომ ვთქვათ, ეკლექტური. საერთოდ ვერ წარმომიდგენია, როგორ შეიძლება სადმე გვერდიგვერდ იყოს ლევან ბერძენიშვილი და სოსო ჯაჭვლიანი, სრული ნონსენსია. პარლამენტში არის თითო-ოროლა ადამიანი, რომელიც ადამიანურად აზროვნებს და არიან ისეთებიც, რომლებიც აზროვნებენ ჯაჭვლიანივით. კონკრეტული კონსერვატორებისთვის ეს კანონპროექტი, რა თქმა უნდა, ძალიან ხელსაყრელია, მათ ეგოს კარგად დაანაყრებს სიძულვილის ცეცხლი. როგორც გავიგე, კანონპროექტის შემომტანი არის ლევან ვასაძის ჯგუფიდან და ლევან ვასაძე ვიცით, რასაც წარმოადგენს. ამ ადამიანისგან ნორმალური იდეა არავის გაუგია, ასე რომ, დიდი სიურპრიზი არც ეს ყოფილა.

საბოლოო ჯამში, საზოგადოებაში დაძაბულობის ამპლიტუდა აიწია და ვიღაცას რომ ეს ძალიან უნდა, ფაქტია. შეიძლება ეს ვიღაც სულაც არ იყოს საქართველოში. შეთქმულების თეორიებს არ მივყვები, მაგრამ ვიცით, რომ არის რამდენიმე პრორუსული ძალა, რომელიც გამოირჩევა ასეთი იდეებით.

ხშირად არგუმენტად დასავლეთი მოჰყავთ და ამბობენ, რომ იქაც არის მსგავსი კანონები. დეზინფორმაციაა, ამერიკაში არ არის მსგავსი კანონი, ასევე არ არის ევროპის ძალიან ბევრ ქვეყანაში და სადაც არის, იქ მხოლოდ სიმბოლურადაა. ვინმეს გვინახავს ლონდონში იმის გამო დაესაჯოთ ვიღაც, რომ დაწერა ტექსტი, რომელიც რელიგიურ გრძნობებს შეურაცხჰყოფდა? ან გერმანიაში, სადაც, ბოლოსდაბოლოს, გიუნტერ გრასი ჰყავდათ, რომელმაც აღწერა ეკლესიაში ქრისტეს ქანდაკებასთან როგორ მასტურბირებს ოსკარი, მისი „თუნუქის დოლის“ პერსონაჟი. გერმანიაში არის კანონი რელიგიური გრძნობების შეურაცხყოფის შესახებ, მაგრამ ეს ფორმალური ხასიათისაა, ისევე, როგორც ბევრი სხვა კანონი. იქ, ცხადია არავინ დასჯის მწერალს რელიგიური გრძნობების შეურაცხყოფის გამო, იქ სხვა სამოქალაქო კულტურაა. ჩვენთან კი ასეთი კანონი სახიფათოა. ჩვენ ვართ ჯერ კიდევ განვითარებად საფეხურზე, ძალიან ბევრი შიდა ბრძოლა, ბევრი იდეოლოგიური შემოტევა გვაქვს, ჯერ კიდევ ჩამოყალიბების პროცესში ვართ და აქ ასეთი კანონი იქნება აბსოლუტური კატასტროფა. ევროპამ განვითარების სპეციფიკური გზა განვლო, მათ ძალიან მკვეთრად აქვს ჩამოყალიბებული, თუ რა უნდათ, ჩვენ კი, როგორც სახელმწიფოს, ეს ჯერ არ ჩამოგვიყალიბებია.

როგორ ფიქრობ, რატომ დაიწყო ახლა ამ თემაზე საუბარი, ეს შემთხვევითია?

არ არის შემთხვევითი. წინასარჩევნოდ აქტიურდება ხოლმე ასეთი თემები. ფაქტია, რომ მმართველ ძალაში ბევრია ისეთი ადამიანი, რომელიც ამ კანონპროექტს უჭერს მხარს. ამავე დროს, არიან უკიდურესად შავბნელი ორგანიზაციები, პრესა, რომელიც ააქტიურებს ასეთ თემებს, არჩევნების წინ ასეთი იდეების გამარჯვების უფრო მეტი შანსია – პოპულისტური საკენკია ბოლოსდაბოლოს. გაჭირვება, ეკონომიკური კრიზისი და სხვა სასიცოცხლო თემები იფარება და ყველას იძულებულს გვხდიან ვისაუბროთ იმაზე, რაც არსებითად უმნიშვნელოა.