თამარ, კენიის ტრაგედიის შემდეგ, ფეისბუკში ბევრი ადამიანი გამოხატავდა უკმაყოფილებას იმის გამო, რომ მსოფლიოს წამყვანი მედიებისა თუ პოლიტიკური ლიდერების მხრიდან არ იყო საკმარისი სოლიდარობა გამოხატული, მაშინ როცა საფრანგეთის ტრაგედია ყველამ იგრძნო. როგორ ფიქრობთ, ეს ცივილიზებულ სამყაროს ორმაგი სტანდარტია?

 უნდა ვაღიაროთ, რომ ადამიანის სიცოცხლის მიმართ იმის მიხედვითაა ინტერესი, თუ რომელ გეოგრაფიულ არეალში ცხოვრობენ ეს ადამიანები. მაგალითად, სირიაში 10 ათასობით ადამიანი რომ იღუპება, ეს არ არის მეინსტრიმული მედიის ყოველდღიური წუხილის თემა. ისევე როგორც არ გამხდარა საერთაშორისო პოლიტიკის ფოკუსი, გარდა იმ შემთხვევისა, როდესაც ქიმიურ იარაღს იყენებდნენ.

რამდენად სამართლიანია, თუკი ვუშვებთ, რომ სიცოცხლის ფასს გეოგრაფიული არეალი განსაზღვრავს?

 რა თქმა უნდა, ერთი და იგივე არ არის ადამიანები დაიღუპებიან ახლო აღმოსავლეთში, აფრიკაში თუ დავუშვათ ამერიკის კონტინენტზე ან ევროპაში. დამოკიდებულება სხვადასხვაა, მაგრამ ძალიან გამიჭირდება ამას ორმაგი სტანდარტი ვუწოდო. არა მგონია, ამაზე ვინმე განზრახ მუშაობდეს. ვფიქრობ, რაც უფრო ღარიბია ქვეყანა, მით უფრო ნაკლები ხმა აქვს საერთაშორისო დონეზე. საერთაშორისო პოლიტიკის ნომერ პირველ ამოცანად ეს საკითხი იმიტომ არ ხდება, რომ წარდგენა არასათანადოა, ანუ ამ საკითხს არ ჰყავს სათანადო ადვოკატები სახელმწიფოს მეთაურების ან სხვადასხვა დაინტერესებული ჯგუფის სახით. იგივე ასახულია მედიაშიც. უყურადღებობა და გულგრილობა არის ორივე მხრიდან, მაგრამ მთავარი ფაქტორი მაინც ის არის, რომ ამ ქვეყნებში არსებულ პრობლემებს დიდი ადვოკატები არ ჰყავს.

 არსებობს გაერო, ადამიანის უფლებათა დამცველი ორგანიზაციები, რომლებიც საუბრობენ, რომ არ შეიძლება კანის ფერის, რელიგიის, ეთნიკური წარმომავლობის მიხედვით ადამიანების დახარისხება, რომ სიცოცხლის უფლება ყველაზე დიდი უფლებაა, ამათი აქტიურობაც მედიაზეა დამოკიდებული?

 მედიის აქტიურობა ზოგჯერ სხვების აქტიურობით არის განპირობებული, ზოგჯერ პირიქითაც ხდება. ვეთანხმები, რომ გაერომ თავისი როლი უნდა შეასრულოს, მაგრამ, სამწუხაროდ, გაერო ასეთი ეფექტური არ არის. მე ამ გულგრილობას უფრო იმას მივაწერდი, რომ ქვეყნები, სადაც ტერორიზმი ყოველდღიური მოვლენაა, ყველა შეგუებულია იმას, რომ იქ ადამიანის სიცოცხლე არაფრად ღირს.

ხომ არ არის ეს იმის შედეგიც, რომ ბევრმა წამყვანმა მედიამ დახურა ბიუროები კონფლიქტურ ზონებში და უფრო გართულდა იქედან ინფორმაციის გამოტანა.

 შეიძლება ასეც იყოს. ბევრი ჟურნალისტი, ფოტოგრაფი დაიღუპა ავღანეთში, სირიაში. ბუნებრივია, ესეც უნდა იყოს ფაქტორი უსაფრთოების თვალსაზრისით, მაგრამ კარგად თუ დავაკვირდებით, ისევ ახალი ამბების მომხმარებლამდე მივალთ. ვის მიმართ უჩნდებათ მეტი თანაგრძნობა – მათ მიმართ, ვინც ისედაც ტანჯულია, თუ იმათ მიმართ, ვინც ბედნიერი ცხოვროვრებით ცხოვრობდა და უცებ უბედურება დაატყდა თავს. მგონია, რომ ახალ ამბებს მეორე ამბავი უფრო ქმნის, როცა მოწმენდილ ცაზე მეხი გავარდება. ჰუმანურობის კრიზისიც არის ჩემი აზრით, რადგან აქვე, ახლოს 10 ათასობით ბავშვი რომ დაიღუპა, ბევრი ფიქრობს, რომ ეს, უბრალოდ, შეიარაღებული კონფლიქტის თანმდევი მოვლენაა, მაშინ როცა პრევენციისთვის ცოტა ძალისხმევაა გაწეული.

 გარდა იმისა, რომ ამ ქვეყნების მოქალაქეები სიღარიბით იტანჯებიან, არ ფასობს მათი სიცოცხლეც. ეს დამოკიდებულება რამდენად ჰუმანურია?

ამაზე სხვადასხვა თეორია შეიძლება არსებობდეს, უსაფრთხოების არარსებობისა და ეკონომიკურ სისუსტეების გარდა. ავიღოთ ერაყი, სადაც სირიისგან განსხვავავებით ახლა შეიარაღებული კონფლიქტი არ მიმდინარეობს, მაგრამ ტერორისტული აქტების შედეგად, ყოველთვიურად 4 000 ადამიანი იღუპება. იქ, რა თქმა უნდა, ადამიანის სიცოცხლეს გაცილებით ნაკლები მნიშვნელობა აქვს და სამწუხაროდ, საერთაშორისო მედიაც და პოლიტიკაც შეგუებულია იმას, რომ ადამიანის სიცოცხლე ზოგიერთ ქვეყანაში ნაკლებად ფასობს. იგივე ხდება ახლო აღმოსავლეთის იმ ქვეყნებში, სადაც „ალ-ყაიდა“ და თალიბანის დაჯგუფებებია ძლიერი. აფრიკის კონტინენტზე, სადაც „ალ შაბაბისა“ და „ბოკო ჰარამის“ დაჯგუფებები კლავენ ადამიანებს. სისუსტეში ის კი არ იგულისხმება, რომ ამ ქვეყნებში ეკონომიკური დოვლათი არ არის, დიდი ბუნებრივი რესურსები აქვთ და მდიდარი ხალხიც ცხოვრობს, მაგრამ სისტემა არ არსებობს და ეს დოვლათი რამდენიმე ადამიანს აქვს ხელში.

ბევრჯერ ითქვა, რომ დასავლეთი სწორედ ეკონომიკური მდგომარეობიდან გამომდინარე რეაგირებს ნაკლებად ამ ქვეყნებში მიმდინარე პროცესებზე, არის ბრალდებები რუსეთის მიმართაც, რომ ის აძლიერებს ტერორისტებს აშშ-ის ინტერესების შესასუსტებლად… რამდენად არგუმენტირებულია ეს მოსაზრებები, რომ დომინანტ ქვეყნების გეოპოლიტიკურ ინტერესებს ეწირება ასეულობით ადამიანის სიცოცხლე?

სირიის კონფლიქტში მე ნაკლებად დავადანაშაულებდი დასავლეთს, რადგან ჩვენ ვიცით, რომ სირიის მთავრობას ამ კონფლიქტის წარმოებაში რუსეთი ეხმარება, რუსული იარაღი გამოიყენება მოქალაქეების წინააღმდეგ. თვალი უნდა გავუსწოროთ რეალობას – არიან ქვეყნები, რომლებსაც აწყობთ ტერორიზმი და შიდა კონფლიქტები. სამწუხაროდ, საერთაშორისო ორგანიზაციები უძლურები არიან ამ ქვეყნების წინაშე. იგივე გაეროს სხდომები რომ განვიხილოთ, რუსეთი ყოველთვის ეწინააღმდეგებოდა საერთაშორისო ინტერვენციას სირიის კონფლიქტთან დაკავშირებით.

 ქვეყნების დიდი ნაწილი შეთანხმდა, რომ ტერორიზმი არის ბოროტება და გაერთიანდნენ კიდეც მის წინააღმდეგ, თუმცა, შესუსტების ნაცვლად ეს ჯგუფები ძლიერდებიან, მოზარდებიც კი მიდიან მათ რიგებში. რაშია ამ დაჯგუფებების სიძლიერე?

საერთო ინტერესი ტერორიზმის შესასუსტებლად ნამდვილად არსებობს და რაც არ უნდა ირონიულად ჟღერდეს, ამ ქვეყნებში რუსეთიც არის. თუ ვინმეს აქვს ორმაგი სტანდარტი, პირველ რიგში რუსეთს, რადგან ერთის მხრივ ის აფინანსებს მათ, მეორეს მხრივ კი დეკლალირების დონეზე ეწინააღმდეგება. ფაქტია, რომ დაჩაგრული ადამიანების მიმართ სოლიდარობა მაღალი არ არის, ძლიერის დაჩაგვრის მიმართ ინტერესი უფრო მაღალია. ამით აიხსნება ის, რომ ადამიანები, რომლებიც იტანჯებიან და მასობრივად იღუპებიან, ნაკლები სოლიდარობაა მათ მიმართ.

 საზოგადოებაში არსებობს ასეთი მოსაზრებაც – უფრო მეტი მგრძნობელობა მაქვს საფრანგეთის ტრაგედიის მიმართ, ვიდრე სირიის ან ავღანეთის მიმართ, რადგან ევროპა ჩემი კულტურის ნაწილია. მსგავსი მოსაზრება კულტურული გაუცხოების შედეგია?

 ასე ბევრი რომ ფიქრობდეს, დიდი ტრაგედია იქნებოდა, რადგან ეს ცოტა რასისტული მიდგომაა. სინამდვილეში ჩვენ ერთ რასას ვეკუთვნით, ეს არის ადამიანობა, კაცობრიობა. ადამიანის უფლებების უნივერსალიზმი იმას ნიშნავს, რომ საფრანგეთია თუ აფრიკის კონტინენტი, ადამიანის სიცოცხლე ერთნაირად ღირებულია. მნიშვნელობა არ უნდა ჰქონდეს, სად დაიღუპებიან ადამიანები სიღარიბის, ტერორიზმის თუ ომის გამო. რაც შეეხება სიახლოვეს, სირია შეიძლება კულტურულად არა, მაგრამ გეოგრაფიულად ჩვენთან საკმაოდ ახლოსაა და დიდი ტრაგედია იქნება თუკი ვიფიქრებთ, რომ სირია ნაკლებად უნდა გვადარდებდეს.

 რთულია პროგნოზირება, მაგრამ მაინც მინდა გკითხოთ, ტერორიზმის რა მასშტაბებს უნდა ველოდოთ, თუკი მსოფლიო ასეთი ინერციით შეეწინააღმდეგება მას?

 რა თქმა უნდა, დასავლეთის ძალისხმევა საჭიროა, მაგრამ, პირველ რიგში, მნიშვნელოვანია ადგილობრივი მთავრობების გაძლიერება. უბედურებაა, რომ ტერორისტული ჯგუფები მრავლდებიან. თუკი ადრე „თალიბანი“ და „ალ-ყაიდა“ გვესმოდა, ახლა ალ შაბაბისა და ბოკო ჰარამზე გვესმის, რომლებიც ძალიან გაძლიერდნენ. სომალი ავიღოთ თუნდაც, ფესვგადგმულია ტერორიზმი და სასოწარკვეთილი მდგომარეობაა. ბუნებრივია, ამ კონფლიქტებსაც აქვს თავისი ეკონომიკა და ვიღაც სარგებელს იღებს, მაგრამ მათ წინაამდეგ გაერთიანება საერთაშორისო დონეზე აუცილებელია.