უკრაინის ხელისუფლების მწვავე კრიტიკა დაიმსახურა ადამიანის უფლებათა დაცვის საერთაშორისო ორგანიზაცია Amnesty International-მა მას შემდეგ, რაც ომთან დაკავშირებით უკრაინა ირიბად დაადანაშაულა რუსეთის მხრიდან მშვიდობიანი მოსახლეობის დაბომბვის პროვოცირებაში.
„Amnesty International, სამწუხაროდ, ცდილობს ტერორისტული სახელმწიფოს ამნისტიას და პასუხისმგებლობის აგრესორიდან მსხვერპლზე გადატანას“, — ასე შეაფასა უკრაინის პრეზიდენტმა ვოლოდიმირ ზელენსკიმ ორგანიზაციის ანგარიში, რომელიც 4 აგვისტოს გამოაქვეყნეს.
რას ამბობს Amnesty International
Amnesty International-მა განაცხადა, რომ უკრაინის საბრძოლო ტაქტიკა საფრთხეს უქმნის მშვიდობიან მოსახლეობას. საუბარია უკრაინის მხრიდან სამხედრო ბაზების განთავსებაზე საცხოვრებელ ადგილებში, მათ შორის, სკოლებსა და საავადმყოფოებში, ასევე, სამოქალაქო დასახლებებიდან შეტევის დაწყებაზე, რასაც მოჰყვა რუსეთის დარტყმები აღნიშნულ ობიექტებზე.
„ასეთი ტაქტიკა არღვევს საერთაშორისო ჰუმანიტარულ კანონს და საფრთხეს უქმნის სამოქალაქო პირებს, რადგან ისინი სამოქალაქო ობიექტებს სამხედრო სამიზნედ აქცევს. დასახლებულ რაიონებში რუსეთის შემდგომი დარტყმების შედეგად დაიღუპა მშვიდობიანი მოსახლეობა და განადგურდა სამოქალაქო ინფრასტრუქტურა“, — ნათქვამია ანგარიშში.
თუმცა Amnesty International ასევე აღნიშნავს, რუსეთის ყველა თავდასხმა, რომელიც თავად აღრიცხეს, ზემოაღნიშნული შემთხვევის მსგავსი არ არის. ორგანიზაციის თქმით, რუსული არმიის მიერ დაბომბილ ხარკოვის ზოგ რაიონში მათ ვერ იპოვეს მტკიცებულებები იმისა, რომ იქ დაბომბვამდე უკრაინელი სამხედროები იყვნენ განთავსებული.
როგორც ორგანიზაცია აცხადებს, აპრილიდან ივლისამდე, Amnesty International-ის მკვლევრებმა რამდენიმე კვირა გაატარეს ხარკოვის, დონბასისა და მიკოლაივის რეგიონებში, რათა რუსული დარტყმების შესახებ გამოძიება ჩაეტარებინათ. ორგანიზაციამ დაათვალიერა გაფიცვის ადგილები; გამოკითხა თავდასხმის შედეგად გადარჩენილები, მოწმეები და ნათესავები. მათი გამოძიების თანახმად, უკრაინული ძალები იერიშებს ახორციელებდნენ დასახლებული ტერიტორიებიდან და ასევე თავს იყრიდნენ სამოქალაქო შენობებში 19 ქალაქსა და სოფელში.
Amnesty International ირწმუნება, რომ საცხოვრებელი უბნების უმეტესობა, სადაც უკრაინელი ჯარისკაცები იმყოფებოდნენ, ფრონტის ხაზებიდან კილომეტრებით იყო დაშორებული და არსებობდა ალტერნატივები — სამხედრო ბაზები ან ტყით დაფარული ტერიტორიების მიმდებარედ, — რომლებიც საფრთხეს არ შეუქმნიდა მშვიდობიან მოსახლეობას.
ამავდროულად, ორგანიზაცია ხაზს უსვამს, რომ „ასეთი დარღვევები არანაირად არ ამართლებს რუსეთის განურჩეველ თავდასხმებს, რომლის შედეგადაც დაიღუპა და დაშავდა უამრავი მშვიდობიანი მოქალაქე“.
Amnesty International-ს არ აქვს ცნობები, რომ ორგანიზაციის მიერ აღწერილ შემთხვევებში სამოქალაქო ობიექტებში განლაგებულმა უკრაინელმა სამხედროებმა მშვიდობიან მოქალაქეებს სთხოვეს ან დაეხმარნენ მიმდებარე ტერიტორიიდან ევაკუაციაში.
Amnesty International-მა დააფიქსირა უკრაინული ძალების მიერ საავადმყოფოების დე ფაქტო სამხედრო ბაზებად გამოყენება ხუთ ადგილას.
„ორ ქალაქში ათობით ჯარისკაცი ისვენებდა, ამზადებდა საჭმელს საავადმყოფოებში. სხვა ქალაქში ჯარისკაცები საავადმყოფოს მახლობლად ისროდნენ. 28 აპრილს რუსეთის საჰაერო თავდასხმის შედეგად ხარკოვის გარეუბანში მდებარე სამედიცინო ლაბორატორიის ორი თანამშრომელი დაიღუპა მას შემდეგ, რაც უკრაინულმა ძალებმა კომპლექსში ბაზა მოაწყვეს“, — ამბობს ორგანიზაცია და დასძენს, რომ და თავდაცვის პოზიციაში ყოფნა უკრაინას არ ათავისუფლებს საერთაშორისო ჰუმანიტარული სამართლის პატივისცემისგან, რომლის მიხედვითაც აშკარა დარღვევაა საავადმყოფოების სამხედრო მიზნებისთვის გამოყენება.
Amnesty International-მა 29-დან 22 სკოლაში მიაგნო სამხედრო კვალს და აცხადებს, რომ უკრაინელი სამხედროები რეგულარულად ქმნიან ბაზებს დაკეტილ სკოლებში დონბასსა და მიკოლაივის რაიონში. საერთაშორისო ჰუმანიტარული სამართალი არ კრძალავს კონფლიქტის მონაწილე მხარეებს განლაგებას სკოლებში, რომლებშიც სასწავლო პროცესი არ მიმდინარეობს, თუმცა, Amnesty International-ის განცხადებით, სამხედროებს ეკისრებათ ვალდებულება, თავი აარიდონ სკოლების გამოყენებას, რომლებიც სახლებთან ან მშვიდობიანი მოსახლეებით სავსე კორპუსებთან ახლოსაა, თუ არ არის აუცილებელი სამხედრო საჭიროება.
„თუ ამას გააკეთებენ, უნდა გააფრთხილონ მშვიდობიანი მოსახლეობა და საჭიროების შემთხვევაში დაეხმარონ მათ ევაკუაციაში. როგორც ჩანს, ეს არ მომხდარა Amnesty International-ის მიერ განხილულ საქმეებში“, — ნათქვამია ანგარიშში.
„უკრაინის მთავრობამ დაუყოვნებლივ უნდა უზრუნველყოს, რომ თავისი ძალები განლაგდეს დასახლებული პუნქტებიდან მოშორებით, ან უნდა მოხდეს მშვიდობიანი მოსახლეობის ევაკუაცია იმ ტერიტორიებიდან, სადაც სამხედროები მოქმედებენ. სამხედროებმა არასოდეს არ უნდა გამოიყენონ საავადმყოფოები, ხოლო სკოლები ან სამოქალაქო სახლები გამოიყენონ როგორც უკანასკნელი საშუალება, როდესაც არ არსებობს სიცოცხლისუნარიანი ალტერნატივა“, — თქვა აგნეს კალამარმა, Amnesty International-ის გენერალურმა მდივანმა.
რუსეთის განურჩეველი თავდასხმები
Amnesty International ხაზს უსვამს, რომ უკრაინის მხრიდან ზემოაღნიშნული დარღვევები არანაირად არ ამართლებს რუსეთის განურჩეველ თავდასხმებს, რომლის შედეგადაც დაიღუპა და დაშავდა უამრავი მშვიდობიანი მოქალაქე.
„ბევრი რუსული დარტყმა, რომელიც Amnesty International-მა დააფიქსირა ბოლო თვეებში, განხორციელდა არსებითად განურჩეველი იარაღით, მათ შორის საერთაშორისოდ აკრძალული კასეტური საბრძოლო მასალებით ან ფართო არეალზე მოქმედი სხვა ასაფეთქებელი იარაღით. სხვები იყენებდნენ სხვადასხვა სიზუსტის მართვად იარაღს“, — აცხადებს Amnesty International და დასძენს, რომ განურჩეველი თავდასხმები, რომლებიც კლავენ ან ჭრიან სამოქალაქო პირებს ან აზიანებენ სამოქალაქო ობიექტებს, არის ომის დანაშაული.
Amnesty International-ს გამოქვეყნებული აქვს არაერთი ანგარიში რუსეთ-უკრაინის ომის შესახებ, მათ შორის, მარიუპოლის თეატრზე რუსეთის სამხედრო ძალების დარტყმა შეფასებული აქვს ომის დანაშაულად.
რა გამოხმაურება მოჰყვა Amnesty-ის ანგარიშს
უკრაინის პრეზიდენტ ვოლოდიმირ ზელენსკის შეფასებით, Amnesty International ტერორისტული სახელმწიფოს ამნისტიას ცდილობს.
ასე გამოეხმაურა ზელენსკი ადამიანის უფლებათა დაცვის საერთაშორისო ორგანიზაცია Amnesty International-ის ანგარიშს, რომლის მიხედვითაც, უკრაინის საბრძოლო ტაქტიკა საფრთხეს უქმნის მშვიდობიან მოსახლეობას.
„რუსი ტერორისტების ათასობით დანაშაულთან დაკავშირებით ჩვენ ვერ ვხედავთ მკაფიო და დროულ ინფორმაციას ზოგიერთი საერთაშორისო ორგანიზაციისგან. დღეს ჩვენ ვნახეთ სრულიად განსხვავებული ანგარიში Amnesty International-ისგან, რომელიც, სამწუხაროდ, ცდილობს ტერორისტული სახელმწიფოს ამნისტიას და პასუხისმგებლობის აგრესორიდან მსხვერპლზე გადატანას.
არ არსებობს და არ შეიძლება არსებობდეს თუნდაც ჰიპოთეზური პირობა, რომლითაც რუსეთის ნებისმიერი დარტყმა უკრაინაზე გამართლებული გახდება. ჩვენი სახელმწიფოს წინააღმდეგ აგრესია არის არაპროვოცირებული, მტაცებლური და ღიად ტერორისტული და თუ ვინმე აკეთებს მოხსენებას, რომელშიც მსხვერპლი და აგრესორი თითქოს რაღაცნაირად ერთნაირია, ეს ვერ იქნება მიღებული“, — განაცხადა ზელენსკიმ.
მისი თქმით, ვინც ხელოვნურად ქმნის საინფორმაციო კონტექსტს, რომ თითქოს ზოგიერთი ტერორისტული დარტყმა გამართლებული ან გასაგებია, ვერ ხვდება, რომ ტერორისტებს ეხმარება.
„თუ ასეთი მანიპულაციურია ანგარიშები, მაშინ თქვენ იზიარებთ პასუხისმგებლობას ადამიანების სიკვდილზე“, — აცხადებს ზელენსკი.
Amnesty International-ის ანგარიშს გამოეხმაურა უკრაინი თავდაცვის მინისტრი ოლეგ რეზნიკოვიც და თქვა, რომ ნებისმიერი მცდელობა, კითხვის ნიშნის ქვეშ დააყენონ უკრაინელების უფლება, წინააღმდეგობა გაუწიონ გენოციდს, „არის გარყვნილება“.
„რუსეთის არაპროვოცირებული აგრესიის უკრაინის თავდაცვასთან გაიგივების ნებისმიერი მცდელობა, თუნდაც შემთხვევით, როგორც ეს გაკეთდა Amnesty International-ის ანგარიშში, არის იმის მტკიცებულება, რომ ორგანიზაციამ დაკარგა საღი აზრი და ცდილობს საკუთარი ავტორიტეტი დაანგრიოს. უკრაინა არის კანონიერი სახელმწიფო.
ჩვენ ვაანალიზებთ და ვაფასებთ ომის მოვლენებს ყოვლისმომცველად, მათ შორის სამართლებრივი თვალსაზრისით, როგორც ამას ჩვენი ვალდებულებები მოითხოვს. მაგრამ ჩვენ არავის მივცემთ უფლებას, შეურაცხყოს ჩვენი ჯარი, ჩვენი დამცველები. ამას ვამბობ როგორც ადვოკატი“, — განაცხადა რეზნიკოვმა.
Amnesty International-ის ანგარიში გააკრიტიკა ლატვიის საგარეო საქმეთა მინისტრმა ედგარს რინკევიჩმაც.
„სრულიად არასწორია Amnesty. უკრაინული ძალები არ არის ის, რომლებიც აყენებენ ზიანს მშვიდობიან მოსახლეობას. ეს არის რუსეთი, რომელმაც დაიწყო არაპროვოცირებული აგრესია უკრაინის წინააღმდეგ და რეგულარულად კლავს ათასობით უდანაშაულო უკრაინელს. მოდით, გამოვიძიოთ რუსეთის გენოციდის ქმედებები უკრაინელების წინააღმდეგ“, — წერს რინკევიჩი Twitter-ზე.
Completely wrong, @amnesty, it is not Ukrainian forces that put civilians in the harm’s way, it is #Russia that started unprovoked aggression against #Ukraine and is routinely killing thousands of innocent Ukrainians, let’s investigate acts of Russian genocide against Ukrainians https://t.co/fR0CBFq4wx
— Edgars Rinkēvičs (@edgarsrinkevics) August 4, 2022
ანგარიშის გამოქვეყნების შემდეგ, Amnesty International-ის გენერალურმა მდივანმა დაწერა უკრაინული და რუსული ტროლების თავდასხმასთან დაკავშირებით უფლებადამცველ ორგანზიაციაზე.
„ამას ჰქვია ომის პროპაგანდა, დეზინფორმაცია. ეს არ შეაფერხებს ჩვენს მიუკერძოებლობას და არ შეცვლის ფაქტებს“, — აღნიშნა მან.
Ukrainian and Russian social media mobs and trolls: they are all at it today attacking @amnesty investigations. This is called war propaganda, disinformation, misinformation. This wont dent our impartiality and wont change the facts. https://t.co/YvMy2E3d6p
— Agnes Callamard (@AgnesCallamard) August 4, 2022
უკრაინის საგარეო საქმეთა მინისტრმა დიმიტრი კულებამ საპასუხოდ დაწერა, რომ Amnesty International „ბრბოს“ და „ტროლს“ ეძახის, მაგრამ ეს მას ხელს არ შეუშლის თქვას, რომ ანგარიში ამახინჯებს რეალობას, აყალიბებს ცრუ მორალურ ეკვივალენტობას აგრესორსა და მსხვერპლს შორის და აძლიერებს რუსეთის დეზინფორმაციის მცდელობებს.
„ეს არის ყალბი „ნეიტრალიტეტი“ და არა სიმართლე“, — აცხადებს დიმიტრო კულება.