რამდენად სწორია პრეზიდენტის გადაწყვეტილება პატიმართა შეწყალებაზე მორატორიუმის გამოცხადებისა და ახალი წესების ჩამოყალიბებისთვის საპარლამენტო ჯგუფის შექმნის ინიცირების თაობაზე? – ამ საკითხებზე ნეტგაზეთის კითხვებს შეწყალების კომისიის ყოფილი ხელმძღვანელი ზვიად ქორიძე პასუხობს.

ბოლოდროინდელი  სკანდალების შემდეგ პრეზიდენტმა, რომელსაც შეწყალების ექსკლუზიური უფლება აქვს, დღეს განაცხადა, რომ პარლამენტში უნდა შეიქმნას გარკვეული სამუშაო ჯგუფი, რომელიც შეწყალების წესებს შეიმუშავებს, თავის მხრივ მმართველი გუნდისგან მოვისმინეთ საპასუხო განცხადება, რომ პრეზიდენტი, მთავრობა და პარლამენტი საერთო სისხლის სამართლის პოლიტიკაზე უნდა შეჯერდნენ და ამ კონტექსტში იყო ნახსენები შეწყალების საკითხიც. თქვენი აზრით, ეს როგორი პროცესია?

შეწყალების მექანიზმს საერთო არაფერი  აქვს სისხლის სამართლის პოლიტიკასთან. სისხლის სამართლის პოლიტიკა არის ან მკაცრი, ან რბილი და ეს დამოკიდებულია იმაზე, თუ რა ტიპის ანგარიშვალდებულება აქვს გამარჯვებულ პოლიტიკურ გუნდს საზოგადოების წინაშე, რას ჰპირდებოდა ის საზოგადოებას: ძალიან რეპრესიულ, მკაცრ სისხლის სამართლის პოლიტიკას, თუ შედარებით ლოიალურს, რომ ამან ხელი შეუწყოს საზოგადოებაში დანაშაულების პრევენციას.

ეს ყველაფერი პოლიტიკურ კლასზეა დამოკიდებული, მაგრამ შეწყალებასთან ამას საერთო არაფერი აქვს. პრეზიდენტი შეწყალების გადაწყვეტილებას იმიტომ არ იღებს, რომ რაიმე ტიპის დანაშაული არ უნდა ისჯებოდეს ან სახელმწიფოს აქვს რაღაც გადამეტებული უფლებები ამ მიმართულებით. პრეზიდენტი იწყალებს მსჯავრდებულებს, დამნაშავეებს. ვინ უნდა განსაზღვროს ეს კრიტერიუმები: ვინ უნდა შეიწყალოს და ვინ არა?! საქართველოს კანონმდებლობა ნებისმიერი მსჯავრდებულს, ნებისმიერი მუხლით გასამართლებულ ადამიანს აძლევს უფლებას, რომ მიმართოს პრეზიდენტს შეწყალების მიზნით. დანარჩენი არის პრეზიდენტის გადასაწყვეტი. მან უნდა აწონ-დაწონოს, რამდენად არის ამა თუ იმ ადამიანისთვის სასჯელის შემსუბუქება შესაძლებელი, მისი გარეთ გამოშვება შეუწყობს თუ არა ამ ადამიანს ხელს საზოგადოებაში მეტ ინტეგრაციაში, შეამცირებს თუ გაზრდის რისკებს დანარჩენი საზოგადოებისთვის და ა.შ. პრეზიდენტი ამას საზღვრავს იმ სამუშაო მექანიზმის ფარგლებში, რომელსაც ის ქმნის.

ტელევიზიით ერთ-ერთი პოლიტიკოსისგან მოვისმინე, თითქოს კანონი უნდა მიიღონ შეწყალებისთვის. ყველაზე მეტად მიკვირს, რომ ეს პოლიტიკოსი ოპოზიციონერი იყო. შეწყალების გამო კანონის მიღება ისეთივე აბსურდია, როგორც ის, რომ შეწყალების მექანიზმი ჩამოართვან პრეზიდენტს, რისი მცდელობაც ადრე რამდენჯერმე ჰქონდათ და მე არ გამოვრიცხავ,  რომ ახლაც ფიქრობენ ამაზე მმართველ გუნდში… შეწყალების მექანიზმის საერთოდ გაუქმება ან მსგავსი იდეა. ასეთი რამ არ ხდება.

შეწყალება – ზოგადად, ეს არის ისეთი პროცედურა, რომელსაც ყოველთვის, ნებისმიერ საზოგადოებაში არაერთგვაროვანი დამოკიდებულება მოჰყვება, არა იმის გამო, რომ შეწყალების მექანიზმი ცუდია, ან მას რომელიმე პრეზიდენტი თუ მონარქი ცუდად იყენებს. არა, უბრალოდ, საზოგადოებაში ერთგვაროვანი დამოკიდებულება არ შეიძლება არსებობდეს, მაგრამ გადაწყვეტილების მიმღები ყველა შესაძლო შედეგს ითვალისწინებს და ისე იღებს გადაწყვეტილებას.

ამ შემთხვევაში კითხვის ნიშანი, რომელიც ბევრმა ადამიანმა გააჩინა, იყო ის, იდგა თუ არა რაიმე ანგარება ამ გადაწყვეტილების უკან. თუ ამის რაიმე კონკრეტული ნიშნები არსებობს, მაშინ, ცხადია, ეს გამოძიების საქმეა. ანგარების სანაცვლოდ შეწყალება არ უნდა გაკეთდეს, მაგრამ თუ არ არის ამის ნიშანი, არც ის შეიძლება ეს ვინმეს დააბრალო და თქვა ეს იმიტომ გააკეთა, რომ ანგარება იყოო. ამას, ცხადია, მეტი დასაბუთება სჭირდება და მეტად სერიოზული გამოძიება უნდა ჩატარდეს. თუ საუბარია, რომ ამ ექსკლუზიურ უფლებას პრეზიდენტი ანგარებისთვის იყენებს, მაშინ ცხადია, რომ აქ დიდი საფუძველია იმპიჩმენტისთვის.

გამოძიების შედეგები ან ფაქტები – ჯერჯერობით არ ყოფილა…

მე არ ვიცი, არ მომისმენია რაიმე ფაქტი, მაგრამ იმის გამო, რომ ჩვენ ვარაუდები გამოვთქვათ, არ შეიძლება, რომ შეწყალების მექანიზმი გავაბაიბუროთ და ვთქვათ, რომ შეწყალების მექანიზმი შესუსტდეს, პრეზიდენტს ჩამოერთვას ან დამატებითი რეგულაციები მოვიფიქროთ.

ხომ აკვირდებით, როგორც საკანონმდებლო, ისე აღმასრულებელ ხელისუფლებას, ეკლესიას – ყველას აქვს განსაკუთრებული ლტოლვა შეწყალების მექანიზმის მიმართ. ყველას უნდა, რომ ეს მექანიზმი მის ხელში იყოს, მაგრამ ხელისუფლების დაყოფის პრინციპი ზუსტად იმას გულისხმობს, რომ ყველას აქვს თავისი ვალდებულება, თავისი ფუნქციები: კანონმდებელმა უნდა დაწეროს კანონი, აღმასრულებელმა აღასრულოს და პრეზიდენტს რჩება ეს განსაკუთრებული უფლება, რომ მან შეიწყალოს ან არ შეიწყალოს ადამიანი.

მიუხედავად იმისა, ეს მოეწონება თუ არა საზოგადოებას, პოლიტიკოსებს?

რა თქმა უნდა, არ არსებობს გადაწყვეტილება, რომელიც მთელ საზოგადოებას შეიძლება მოეწონოს. ვიღაცას მოეწონება, ვიღაცას – არა. ახლა ძალიან დიდი დისკუსიაა საზოგადოებაში. მე როდესაც ვიყავი კომისიაში, მაშინაც ასე იყო: უნდა შეიწყალოს თუ არა პრეზიდენტმა დეკანოზი მამალაძე. თუ არ შეიწყალებს, ამის გამო საზოგადოების ნაწილი გააკრიტიკებს პრეზიდენტს, წინა პრეზიდენტსაც აკრიტიკებდა და დღევანდელსაც, მაგრამ რომ შეიწყალოს, სხვა ადამიანები გამოვლენ და იტყვიან, რატომ შეიწყალაო, გამოდი და დაასაბუთეო.

შეწყალების საჭიროება კონკრეტული გარემოებებითაა განპირობებული. ამაზე პრეზიდენტი მსჯელობს იმ ადამიანებთან ერთად, ვისაც ის შეარჩევს, მისთვის სანდო, პატივსაცემი ადამიანები, ასევე, საზოგადოებაში გარკვეული რენომეს მქონე პირები.

შეწყალების კომისია ამ ფორმით და ამ კონცეფციით თავის დროზე ამიტომ შექმნა პრეზიდენტმა მარგველაშვილმა. იქ ყველა არ იყო თანამოაზრე ყველა საკითხზე, მაგრამ ამ ადამიანებს ჰქონდათ საზოგადოების სხვადასხვა ჯგუფის ნდობა და როდესაც მიდიოდა დისკუსია, ჩვენ ამ საკითხებზე ვბჭობდით.

ახლა პრეზიდენტი მარტო დარჩა ამდენ, ზღვა მასალასთან. იმით, რომ პრეზიდენტი საკითხებს კომისიასთან ვერ იხილავს და მარტო იღებს გადაწყვეტილებას, რა თქმა უნდა, შესაძლო შეცდომის რისკიც შეიძლება გაიზარდოს და ისეთი გადაწყვეტილებისაც, რომლის მიმართაც საზოგადოების გაცილებით დიდ ჯგუფს ექნება პროტესტი, ვიდრე ნაკლებს. მაგრამ კიდევ ერთხელ ვამბობ, პრობლემა დგება მაშინ, თუ დადგინდება, რომ აქ რაიმე ანგარებითი ფაქტორი იყო, თუ ასეთი ანგარების ფაქტორი არ არის, მაშინ ჩვენ ყველა ასეთი  მოსაზრებით არა კონკრეტულად პრეზიდენტ ზურაბიშვილს, ზოგადად, შეწყალების მექანიზმს ვაყენებთ საფრთხის და რისკის ქვეშ.

ახლა ვაკვირდებით, როგორი მონდომებულები აღმოჩნდნენ ჩვენი პოლიტიკოსები, კანონი უნდა მივიღოთ შეწყალების მექანიზმებზეო. ვერანაირ კანონს ვერ მიიღებენ, იმიტომ კი არა, რომ მე მინდა ასე, არ არსებობს დარეგულირების ასეთი  მექანიზმი. გამორიცხულია, რაიმე ნორმატიული ჩანაწერი გააკეთონ კანონში და თქვან, რომ აი, ამ შემთხვევაში შეიძლება შეიწყალონ ადამიანიო, თორემ დებულებით პრეზიდენტმა შეიძლება თქვას, რომ ადამიანი რაღაც რაოდენობის სასჯელს რომ მოიხდის, მერე განვიხილავ განაცხადსო და ა.შ. ეს პრეზიდენტის პირადი პრეროგატივაა, მართლა ასეა, იმიტომ კი არა, რომ ამ შემთხვევაში ვინმეს ვექილობას ვკისრულობ. ერთადერთი საადვოკატო დღეს შეწყალების მექანიზმია. არ შეიძლება ყველას, ვისაც არ ეზარება, ასე აბურთაოს ეს მექანიზმი.  ჩვენ მაქსიმალურად ვცადეთ, რომ ეს პროცესი გამართული ყოფილიყო. არ გამოვრიცხავ, რომ შეიძლება შეცდომა იყო დაშვებული კონკრეტულ გადაწყვეტილებაზე, იმიტომ, რომ როდესაც ამა თუ იმ ადამიანის შეწყალებაზე ვიღებდით გადაწყვეტილებას, იქ იმ ფაქტორებს ვითვალისწინებდით, რამაც გარეთ, საზოგადოებაში ყოფნისას გამოძახილი ვერ ჰპოვა და ერთეული შემთხვევები იყო, როცა შეწყალებულმა მსჯავრდებულმა განმეორებითი ან უფრო მძიმე დანაშაული ჩაიდინა.

ეს არის მუდმივი რისკი, მაგრამ ადამიანი, რომელიც საპატიმრო დაწესებულებაში იმყოფება, ვინც ინანიებს, განიცდის, ძალიან აწუხებს მისი მდგომარეობა ან ავიღოთ ადამიანი, რომლის მიმართაც განსაკუთრებულად რეპრესიულად მოიქცა სახელმწიფო. ამას როგორ ჩაწერს კანონმდებელი კანონში? მაგალითად, შეწყალების კომისიაში ყოფილა შემთხვევა , როცა ჩვენ ვეცნობოდით მასალებს და ვხედავდით, რომ შეწყალების მსურველი მსჯავრდებული წამების მსხვერპლი იყო. მას ჩვენება ჰქონდა მიცემული სასჯელაღსრულების დაწესებულების კონკრეტული თანამშრომლების წინააღმდეგ აღძრულ საქმეებზე და ეს ადამიანი ისევ საპატიმროში იმყოფებოდა. ჩვენ  ამას გარკვეულ ფაქტორად ვითვალისწინებდით.

ამას როგორ ჩაწერს, რომ თუ პენიტენციურ დაწესებულებაში პატიმარს აწამებენ, მაშინ მის მიმართ გამოყენებული იყოს ლოიალური მიდგომა? რა გამოდის, რომ სახელმწიფო აღიარებს წამებას? ამას ვერ ჩაწერ. ეს ძალიან რთული მექანიზმია. როგორ ჩაწერ იმას, რომ ქვეყანაში ნარკოპოლიტიკა მკაცრია? პრეზიდენტ მარგველაშვილის დროს საკმაოდ ლოიალური მიდგომა არსებობდა ნარკოდანაშაულების მიმართ. ეს ჩანდა, ამას საზოგადოება აფასებდა, მსჯელობდა. ვიღაცას აქვს აკვიატება, რომ აი, ბარიგებს იწყალებდა. ჯერ ეს ტერმინი საიდანაა მოტანილი, კანონმდებლობა ასეთ ტერმინს არ იცნობს. მაგრამ ჩვენ ყველა კონკრეტულ საქმეს დეტალურად განვიხილავდით. მსჯავრდებულებსაც აქვთ ხოლმე განცდა, რომ აი, მეც ზუსტად მაგ მუხლით ვარ გასამართლებული, სხვა შეიწყალა და მე არაო… არა, მარტო მუხლი არაა აქ მთავარი, კიდევ სხვა დეტალებია, რომელიც ყველა მსჯავრდებულის საქმეს ახლავს. ამაზე ადამიანების რაღაც ჯგუფში უნდა იყოს კომუნიკაცია, ვისაც აქვთ შინაგანი ვალდებულება აღებული, რომ ეს ჰუმანური მისია იკისრონ და საკუთარი ხედვები პრეზიდენტს გაუზიარონ, რომელთაც თავის მხრივ პრეზიდენტი ენდობა.

პრეზიდენტმა ეს მექანიზმი (შეწყალების კომისია) მოშალა.

ეს იყო შეცდომა?

მე მიმაჩნია, რომ ეს იყო სერიოზული შეცდომა. არავინ ითხოვდა იმას, რომ იგივე კომისია დარჩენილიყო პრეზიდენტ ზურაბიშვილთან, ვინც მარგველაშვილთან მუშაობდა, რადგან პრეზიდენტი კომისიას უნდა ენდოს. თუმცა მე დარწმუნებული ვარ, რომ იმ კომისიაში იქნებოდნენ ის ადამიანები, ვის მიმართაც ზურაბიშვილი ნდობით იქნებოდა განწყობილი. სხვა ადამიანები შემოეყვანა, მეხსიერებაც გროვდება ამ მუშაობის დროს და ესეც მნიშვნელოვანია. ჩვენ ერთი და იგივე ადამიანების საქმე რამდენჯერმე გვაქვს განხილული. ზოგისთვის დადებითი რეკომენდაცია არ გაგვიწევია არასდროს, მაგრამ ზოგს მეორე, მესამე განხილვაზე გავუწიეთ რეკომენდაცია, რადგან იქ რაღაც გარემოებები დაემატა და ახალი ფაქტორები გაჩნდა. მე დარწმუნებული ვარ, რომ პრეზიდენტს ასეთი ცნობები  ექნებოდა საქმეებზე, მაგრამ დააკვირდით, ის იმდენად მარტო აღმოჩნდა…

როგორც ითქვა, 24 მსჯავრდებული შეიწყალა, აქედან  ერთი-ერთი ძებნაში იყო იუსტიციის მინისტრის ცნობით. 23 მსჯავრდებულში რომ 3 უკვე ცნობილი ისტორიაა და საკმაოდ მძიმე მუხლით… ცხადია, თუ დააკვირდებით, ძალიან მაღალი პროცენტული მაჩვენებელია. საზოგადოებას ამიტომ ჰქონდა მძაფრი რეაქცია, რომ ერთბაშად მკვლელობაზე მსჯავრდებული 3 პატიმარი გაათავისუფლა პრეზიდენტმა.

მაგრამ ეს არ ნიშნავს, რომ ზოგადად მკვლელობაში მსჯავრდებული ადამიანის შეწყალება არ შეიძლება, ხომ?

ასეთი რამ არსად წერია. ჩვენი სისხლის სამართლის კოდექსი, თავისი ბუნებით, საკმაოდ რეპრესიულია, ეს არის საბჭოთა გადმონაშთი, რომელსაც ვერ ელევა ჩვენი პოლიტიკური სივრცე. ასეთ სისტემაში, როდესაც ფორმალურად უვადო მსჯავრი იმიტომ გაქვს, რომ სიკვდილით არ სჯი ადამიანს, მაგრამ ქვეცნობიერად ამიტომ უსჯი უვადოს, რომ პრაქტიკულად მისი დახვრეტა გინდა, რა თქმა უნდა, იქ ამ ადამიანს უნდა ჰქონდეს განცდა, რომ შეიძლება დადგეს წუთი, როცა მას შეიწყალებენ.

თუ სახელმწიფო გაიზიარებს სკანდინავიური ქვეყნების პრაქტიკას და დათქვამს კონკრეტულ სასჯელებს და იტყვის, რომ მაქსიმალური სასჯელია, ვთქვათ, 15 წელი, 20 წელი, მაგრამ ასევე დათქვამს, რომ ამ სასჯელზე არ განხორციელდეს შეწყალება, ეს ეცოდინება მსჯავრდებულსაც და შემწყალებელსაც. მაგრამ ამისთვის ძალიან სერიოზული რეფორმა უნდა განხორციელდეს სისხლის სამართლის პოლიტიკაში. ამის ნება საქართველოში ჯერ არ არის. ამაზე არცერთი პოლიტიკური ძალა არ საუბრობს. თუ ასეთ  [ლიბერალურ] სისხლის სამართლის პოლიტიკაზე დაიწყებენ ფიქრს, მაშინ, რა თქმა უნდა, შეწყალების მექანიზმი უფრო ადვილად აღქმადი იქნება, რადგან სასჯელები არ იქნება ასეთი მკაცრი. ყველა ტიპის დანაშაულის გამო არ შეიძლება ადამიანებს ძალიან მძიმე სასჯელები მივუსაჯოთ. ამაზე საუბარი უნდა იყოს. მაგრამ დღეს სხვანაირი სისხლის სამართლის პოლიტიკაა ქვეყანაში, რომლის შედეგებიც ბევრგან გვხვდება მათ შორის პენიტენციურ, საგამოძიებო სისტემაში. ახლა შეწყალების მექანიზმზე გადავტეხოთ ჯოხი?! და შეწყალების მექანიზმი პოლიტიკოსების ნაწილის მოსაზრებით თურმე გასაუქმებელია, ნაწილის აზრით კი, რეგლამნეტირებისთვისაა განწირული, – არა, ასე არ არის.

პრეზიდენტმა განაცხადა, რომ ის შეწყალებებზე აცხადებს მორატორიუმს მანამ, სანამ ახალი წესები შემუშავდება, თქვენ როგორ აფასებთ ამ გადაწყვეტილებას?

მე მიმაჩნია, რომ უსაფუძვლოა. რატომ აცხადებს პრეზიდენტი მორატორიუმს? მორატორიუმის განმავლობაში რა, არ მოხდება? არცერთი მსჯავრდებულის საქმე არ განიხილება?

ახლა ამ მოწვევის პარლამენტის მოქმედების ბოლოა წელია. წინასაარჩევნო წელს პოლიტიკოსი ყოველთვის ცდილობს, რომ მიდგომები უფრო შეარბილოს ამომრჩევლის მიმართ, ამას, როგორც წესი, განსაკუთრებით აკეთებს მმართველი პარტია, მით უმეტეს, ისეთი, რომელსაც სახარბიელო ელექტორალური სიტუაცია არ აქვს. ახლა ამ პოლიტიკის გამკაცრება აბსოლუტურად წარმოუდგენელი მგონია. თუ იმაზე შეჩერდებიან, რომ წინასაარჩევნო წელს შეწყალება არ იყოს, გამოდის, რომ პრეზიდენტი არავის აღარ შეიწყალებს. შემდეგ – ახალი პარლამენტი, სანამ ის გაერკვევა ვითარებაში, ამასაც დრო უნდა, ანუ პრეზიდენტი უარს ამბობს შეწყალების მექანიზმზე. ამაზე უარის თქმა არ შეიძლება. გარდა ჰუმანური მიზნებისა, კიდევ ერთი რამის გამო არის მნიშვნელოვანი ეს მექანიზმი. შენ, როგორც პრეზიდენტი, რომელიც ქვეყნის მთავარი პირი ხარ, არაერთ მნიშვნელოვან ინფორმაციას იღებ იმის თაობაზე, თუ რა ხდება პენიტენციურ სისტემაში, რა გამოწვევების წინაშე დგას სახელმწიფო და თუ ამაზე იტყვი, რომ მე ეს არ მაინტერესებს, ეს ნიშნავს, რომ ადამიანი, როგორც ასეთი, აღარ გაინტერესებს. ეს მე მიმაჩნია, რომ საკმაოდ არასწორი მიდგომაა, ისევე როგორც  ის, რომ პრეზიდენტის შეწყალების უფლების რეგლამენტირებაზე დაიწყოს მუშაობა პარლამენტმა. მე შეგახსენებთ, რომ 2014, 2015, 2016 წლებში ძალიან დიდი კამპანია იყო ქვეყანაში, რომ ხან ადამიანის უფლებათა საპარლამენტო კომიტეტისთვის უნდოდათ ამ ფუნქციის გადაცემა, ხან იუსტიციის მინისტრისთვის, ხან სახალხო დამცველისთვის. ბოლოს იქამდე მივიდნენ, რომ კათოლიკოს-პატრიარქს ჰქონდეს ეს უფლებაო. ყველაფერზე მიდიოდნენ, რომ პრეზიდენტისთვის ეს უფლება წაერთმიათ, ეს არ არის სწორი მიდგომა.

თუ სალომე ზურაბიშვილს არ ესმის ამ ფუნქციის მნიშვნელობა, ის თუ საგანგებოდ ეწევა ამ ფუნქციის  დისკრედიტაციას, რადგან ასე უნდა მის მხარდამჭერ გუნდს, აქ სხვა თემაზეა მაშინ საუბარი და არა იმაზე, რომ შეწყალება არ უნდა იყოს და შეწყალების უფლებით არ ისარგებლონ მსჯავრდებულებმა.

თუ მარგველაშვილის დროს გარკვეული ლოგიკის დანახვა შესაძლებელი იყო, თუ რატომ აკრიტიკებდნენ მას პოლიტიკური ოპონენტები შეწყალების თემაზე, ახლა სიტუაცია განსხვავებულია. ზურაბიშვილი არის “ოცნების” მხარდაჭერილი კანდიდატი, რომელთანაც ბიძინა ივანიშვილი ღია კონფლიქტში არ შესულა. ახლა რით შეიძლება აიხსნებოდეს მისთვის შეწყალების ფუნქციის წართმევის ჩანაფიქრი, თუ ასეთი არსებობს…

სალომე ზურაბიშვილს წაართვან ეს ფუნქციაო, ამას ვერ ვიტყვი იმიტომ, რომ ის თვითონ მიდის პარლამენტში, შემიზღუდეთ ეს უფლებაო. ის, რომ შეიძლება რაღაც სიტუაციაში დღეს მოქმედი პრეზიდენტი ვერ არის კონკრეტული საპრეზიდენტო უფლებამოვალოებების აღმასრულებელი, ეს არ ნიშნავს იმას, რომ ამის გამო პრეზიდენტის უფლებები იყოს გაუქმებული. ვიფიქროთ იმაზე, კონკრეტული ადამიანი რატომ ვერ ასრულებს ამ უფლება-მოვალეობებს, მაგრამ ის, რომ მე გამიჭირდა, ვერ შევასრულე და ამიტომ პარლამენტში გავიქცე, შემიზღუდეთ ეს უფლებებიო, ეს ცოტათი არაადეკვატურია, ასე არ ხდება და არც უნდა ხდებოდეს.

როგორ უნდა მოქცეულიყო პრეზიდენტი, თქვენი აზრით?

არ შეიძლება ეს მნიშვნელოვანი ფუნქცია იყოს დისკრედიტებული მისი მხრიდან. მან ყველაფერი უნდა გააკეთოს, რომ ეს ფუნქცია შეასრულოს პერმანენტულად, სწორად და საზოგადოების წინაშე ანგარიშვალდებულებით. მსჯავრდებულები საზოგადოების წევრები არიან და არ შეიძლება ისინი დატოვო ამ უფლების განხორციელების გარეშე და უთხრა, რომ მე თქვენს სურვილს და შეწყალების კონსტიტუციურ უფლებას საერთოდ არ განვიხილავ. ამის უფლება არ გაქვს. შეიძლება არ შეიწყალო და ჩათვალო, რომ ეს ადამიანი ამ ეტაპზე არ იმსახურებს შეწყალებას, მაგრამ იმის თქმა, მე არ მაინტერესებს, საერთოდ არ წავიკითხავ ამ განცხადებასო, ეს იმას ნიშნავს, რომ საკონსტიტუციო ჩანაწერი გახდება მკვდარი და თუ ეს არის ამოცანა, რომ მოკლან ეს ჩანაწერი, მაშინ ეს უკვე პოლიტიკური გადაწყვეტილებაა და მთელ პოლიტიკურ გუნდს გარკვეული პოლიტიკური პასუხისმგებლობაც უნდა დააკისროს ამომრჩეველმა. ამის უფლება არავის აქვს.

ზოგადად პატიმრებისთვის, მათი ოჯახის წევრებისთვის, რას ნიშნავს შეწყალების უფლება?

ძალიან მძიმე დანაშაულზე მსჯავრდებული ადამიანიც კი შეიძლება აბსოლუტურად სხვანაირად იაზრებს თავის წარსულს, დანაშაულს და ის ფიქრობს, როგორ შეიცვალა მისი ცხოვრება დანაშაულის ჩადენის შემდეგ, სასჯელის მოქმედების დროს. დგება რაღაც წუთი, როცა ის იღებს გადაწყვეტილებას და პრეზიდენტს ეუბნება, რომ თუ შემიწყალებ, მე მზად ვარ, რომ ვიყო მოქალაქე, რომელიც დანაშაულზე არ ვიქნები ორიენტირებული და ეს შეცდომა იყო ჩემს ცხოვრებაში.

არიან მსჯავრდებულები, რომელთათვისაც ეს ჩვეულებრივი სტიქიაა და ყოველ 6 თვეში ერთხელ წერენ განცხადებებს, თუმცა თვითონვე არიან დარწმუნებული, რომ დადებითი გადაწყვეტილების საფუძველი არ არსებობს. მეტიც, ყოფილა შემთხვევა, როცა მსჯავრდებულს განცხადება სასამართლოს განაჩენის გამოტანის დღესაც კი დაუწერია.

ზოგი იმიტომ წერს განცხადებას შეწყალებაზე, რომ მას აქვს უსამართლობის განცდა და ეს მოდის იქიდან, რომ უსამართლობის განცდა დევს სისხლის სამართლის კოდექსში, უსამართლობის განცდას ბადებს სასამართლოს პრაქტიკა და ა.შ. ამიტომაც არიან ისინი მიჩერებულები შეწყალების მექანიზმზე, მათ უჭირთ იმის აღქმა, რომ სასამართლოს რევიზორი არ არის პრეზიდენტი, როცა შეწყალების გადაწყვეტილებას იღებს, მაგრამ მათ აქვთ ეს განცდა შინაგანად. ასეთი ბევრი ფაქტორი მოქმედებს.

დანაშაულიც შეიძლება იყოს დადასტურებული, სასჯელიც- ადეკვატური, მაგრამ შეიძლება არსებობდეს სხვა სოციალური გარემოებები, რომელიც მუხტავს მსჯავრდებულს და შეიძლება ის აღმოჩნდეს გაცილებით მძიმე მდგომარეობაში, ვიდრე თავად სასჯელის აღქმაა. გარეთ ცხოვრობენ მისი ოჯახის წევრები, ახლობლები, რომლებიც მძიმე სოციალურ სიდუხჭირეში არიან და ამაზეც ფიქრობს მსჯავრდებული. შეიძლება იფიქროს სხვა ადამიანებზეც და ამიტომ თქვას, რომ მოდი, ახლა მე მივმართავ პრეზიდენტს, იქნებ შემიწყალოს.

შეწყალება, ერთი მხრივ, ძალიან რთული ამბავია, როცა ადამიანი შინაგანად გადის მონანიების ძალიან დიდ პროცესს და მერე მიმართავს პრეზიდენტს. ეს კარგად ჩანს ხოლმე მათ წერილებში, ქცევაში, დამოკიდებულებაში. ეს არის ის პროცესი, რომელიც უნდა დაინახო და რომლის საფუძველზეც უნდა მიიღო გადაწყვეტილება. თუ გადაწყვეტილებას მექანიკურად იღებ, რომ ან სტატისტიკა შეავსო, ან კონკრეტული მუხლებით ადამიანების რანჟირება მოახდინო, მაშინ, რა თქმა უნდა, ეს პროცესი არ არის ჯანსაღი, ამიტომაც ჩვენ უნდა ვისაუბროთ იმაზე, პრეზიდენტმა ეს პროცესი როგორ გახადოს უფრო პასუხისმგებლიანი და არა იმაზე, რომ კანონებით დავუდგინოთ მას ჩარჩოები და რეგლამენტები.

პოლიტიკოსები უნდა შეეშვან ამ პროცესს, ეს მათი საქმე არ არის. მათი საქმე არის კარგი კანონების მიღება და კარგი პრაქტიკის დანერგვა, რომელიც არ გააჩენს ძალიან დიდ კითხვის ნიშნებს იმ ადამიანებში, რომლებიც შემდეგ ერთადერთ გამოსავალს სწორედ შეწყალების მექანიზმში ხედავენ.

კიდევ ერთი მომენტია, რომ შინაგანად არცერთ ადამიანს არ მიაჩნია თავი დამნაშავედ და იმასაც არ ვითვალისწინებთ ხოლმე, რომ ნებისმიერ ჩვენგანშია იმის რისკი, რომ დამნაშავე მივიღოთ. ჩვენ ამაზეც უნდა ვიფიქროთ ყოველთვის და არა იმაზე, რომ დანაშაულის აღკვეთა არის საუკეთესო პრევენცია, არა, პრევენცია მის ჩადენამდე უნდა ხდებოდეს და სახელმწიფო ამაზე უნდა ფიქრობდეს, მათ შორის ის პოლიტიკოსები, რომლებიც ახლა იწვევენ პრეზიდენტს, რომ გაარჩიონ, შეწყალების მექანიზმი როგორ ჩაწერონ კანონში.