ბატონო ტარიელ, ვისი ორგანიზებით და როდის დაიგეგმა თქვენი შეხვედრა საპატრიარქოში?
ეს დაიგეგმა დღეს. შეხვედრის მთავარი მიზანი იყო, რომ აღგვედგინა ურთიერთობა. როგორც გავრცელდა ინფორმაცია, შეხვედრა მხოლოდ იმაზე იყო, რომ შევთანხმებულიყავით, უნდა აგებულიყო მინარეთი თუ არა. ჩვენ ავუხსენით, რატომ არის საჭრო მინარეთის აგება. ჩვენ ვცდილობთ, რომ ერთი მხარეც და მეორე მხარეც დავაწყნაროთ და მაქსიმალურად მივყვეთ იმ კანონს, იმ წესებს, რომელიც ქვეყანაში არის აღიარებული. კანონი არის უზენაესი ყველასათვის, მაგრამ მაინც არ მინდა ვთქვა, რომ უკანონოდ იყო ეს მინარეთი მიშენებული, არასწორი იქნება, რადგან ნებისმიერი მინარეთი ასე შენდება და მაშინ ყველა მინარეთი უკანონო გამოდის.
თუკი უკანონობასთან არ იყო საქმე, ამ ფონზე უცნაური ხომ არ არის ის განცხადება, რომელიც თქვენ და საპატრიარქომ ერთობლივად გააკეთეთ?
ჩვენ და საპატრიარქოს ერთობლივად გაკეთებული განცხადების მიზანი ამ შემთხვევაში არის მხოლოდ და მხოლოდ ის, რომ მოსახლეობას ვუთხრათ, რომ ძირითადად სასულიერო პირები ამ თემასთან დაკავშირებით საუბრობდნენ, ეს თემა მოგვარებულია, რომ პრობლემა არ არის და მინარეთშიც და სამრეკლოშიც ნებისმიერი რელიგიის მიმდევარს აქვს უფლება განახორციელოს თუნდაც ლოცვა და თუნდაც საკულტო მშენებლობა. ნებისმიერი შეხვედრა დადებით როლს თამაშობს თუნდაც ამ უმცირესობებში და გაუგებრობაში, რომელიც ზოგადად სახეზე გვაქვს დღეს.
ხულოს მუფთმა განაცხადა, რომ სავარაუდოდ შეხვედრას სახელმწიფო მოხელეების ესწრებოდნენო. რომელი მინისტრები ესწრებოდნენ ამ შეხვედრას?
არც ერთი. მინისტრები არ ესწრებოდნენ. სახელმწიფო მოხელეები არავინ არ ესწრებოდა.
ვინ დაგიკავშირდათ, საპატრიარქოს ინიციატივა იყო ეს შეხვედრა?
ეს იყო ზოგადად ორივე მხარის ინიციატივა.
თქვენ დაურეკეთ საპატრიარქოს?
არა, ორივე მხარის ინიციატივა იყო, რომ შევთანხმებულიყავით, გვესაუბრა ამ თემის ირგვლივ, რომ მრევლისთვის მიგვეწოდებინა ინფორმაცია, რომ დაძაბულობა შეწყდეს.
ეს დაძაბულობა რის გამო მოხდა?
ეს მოხდა იმის გამო, რომ სახელმწიფომ, მე ვთვლი, რომ არასწორად, მოხსნა ეს მინარეთი და დაიწყო მღელვარება ერთი მხრიდან. ახლა დაიწყო მღელვარება იმის გამო, რომ წინააღმდეგობას წევს მართლმადიდებელი მრევლი, რადგან არ უნდათ, რომ დაიდგას მინარეთი. ანუ თავი ამ შემთხვევაში იმის, რომ ეს პროცესები განხორციელდა, ეს არის. ამიტომ, მე ვფიქრობ, ყველაფერი ეს უნდა მოგვარდეს და არ უნდა იყოს შელახული ამ შემთხვევაში უფრო მეტად მუსლიმი მრევლის უფლებები და ზოგადად არც ერთი სხვა რელიგიის მიმდევრების უფლებები.
თქვენ რა, ფიქრობთ, რომ იქ მინარეთის აღმართვა სხვა კონფესიების უფლებებს ლახავს?
არა, მე ამას არ ვფიქრობ, იმიტომ, რომ,ისევე როგორც სარკმელისა და ეკლესიის აგება ვერ ლახავს მუსლიმთა უფლებებს, ასევე ვერ შელახავს ქრისტიანების უფლებას მეჩეთის ან მინარეთის აგება.
მინარეთის დასაწყობება არ არის მუსლიმების რელიგიური გრძნობების შეურაცხყოფა?
დასაწყობებაში არ იგულისხმება ის, რომ ამას დაედება ლუქი და ეს გამოუსადეგარი იქნება. დასაწყობება ნიშნავს, რომ ტექნიკური პროცესებია მოსაგვარებელი და ასე უცებ არ ხდება ეს ყველაფერი. შესაბამისად, გვინდა პრეცედენტი შეიქმნას იმისა, რომ თუნდაც სხვა დროს და სხვა შემთხვევაში არ იყოს მსგავსი პრობლემები კანონის დაცვასთან დაკავშირებით, იმიტომ, რომ ასეთი ნაგებობების მშენებლობასთან დაკავშირებით საკანონმდებლო პრაქტიკაში ზოგადად არ არის ცნობილი რაიმე სახის ნებართვა. ამ შემთხვევაში სახელმწიფოს მივმართავთ და სახელმწიფომ უნდა დაუშვას, რა ფორმით და თუნდაც რა საკანონმდებლო არქიტექტურული აუცილებლობით შეიძლება მინარეთის აშენება. არც მუსლიმი მრევლი არ არის ისეთი მოწოდებით, რომ მაინცდამაინც პრინციპზე გაკეთდეს ყველაფერი. მთავარია, რომ შედეგი გვქონდეს კარგი. ის პრეცედენტი, რაც შეიქმნება, და საკანონმდებო სივრცე უფრო კარგად დარეგულირდება შემდგომისთვის, ასეთ გაუგებრობებს ზოგადად მრევლში არ გამოიწვევს და ასეთი შემთხვევებიც აღარ გვექნება.
რა საკანონმდებლო ცვლილებებზე საუბრობთ? იუსტიციის მინისტრმა თეა წულუკიანმა განაცხადა, რომ მინარეთების მშენებლობის საკითხზე დისკუსია უნდა გაიმართოს და მან ასევე აღნიშნა, რომ ეს ზოგიერთ ქვეყანაში რეფერენდუმის გზით გადაწყდა. თქვენ რეფერენდუმის მომხრე ხართ?
რა თქმა უნდა, არ ვართ, თეა წულუკიანის განცხადება იყო ძალიან არაადეკვატური. ის ამჟღავნებს ამ განცხადებით ამ სიტუაციის, ამ მდგომარეობის არცოდნას. მსგავს საკითხებთან მიმართებაში, როგორც ჩანს, არ ფლობს ინფორმაციას. მე ვფიქრობ, ეს იყო ძალიან ცუდი განცხადება და ზუსტად ამან ააღელვა უფრო მეტად მუსლიმი მოსახლეობა, იმ დამოკიდებულებამ, რა დამოკიდებულებითაც მან გააკეთა ეს განცხადება. არაადეკვატური, არასწორი განცხადება იყო, ჩემი აზრით, და ზოგადად მუსლიმები ასე ვფიქრობთ, რომ საქართველოში ნებისმიერი სახის ნაგებობა, ეს მინარეთი იქნება, თუ რა იქნება, ეს უნდა განსაზღვროს არქიტექტურულმა საკანონმდებლო სიტუაციამ, ამ პრინციპებში უნდა ჩაჯდეს და უნდა მიენიჭოს სახელი, მინარეთის მშენებლობა, საკულტო ნაგებობის მშენებლობა ან მეჩეთის იმიტომ, რომ თვითმმართველობებთან ხშირად გვაქვს განცხადებები. მეჩეთის ჩაწერა დოკუმენტაციაში ჯერ არ აქვთ პრაქტიკაში. ეს პრაქტიკა აუცილებლად დასანერგია. ეს არის მუსლიმების ნება და არა სხვა რომელიმე აღმსარებლობის გადასაწყვეტი.
თუ ფიქრობთ, რომ ეს სხვა აღმსარებლობის გადასაწყვეტი არ არის, მაშინ რატომ ესაუბრებოდით დღეს საპატრიარქოში და რატომ “მიაღწიეთ შეთანხმებას” ?
შეთანხმება არ არის ის, რომ რომელიმე რელიგიის სასულიერო პირებისგან ვითხოვთ რაიმე სახის ნებართვას. შეთანხმება, ეს არის ურთიერთობა, რომ მაქსიმალურად ვითანამშრომლოთ, განსაკუთრებით სასულიერო პირებმა, რომ მსგავს გაუგებრობას, განსაკუთრებით მრევლთან მიმართებაში, არ ჰქონდეს ადგილი. ეს არის მთავარი. ურთიერთობა ყოველთვის გამორიცხავს ბევრ პრობლემას. ჩვენი დღევანდელი შეხვედრა არ გულისხმობდა იმას, რომ ვინმესგან ვითხოვთ ნებართვას, რომ მინარეთი აღვადგინოთ, სულ სხვა მოტივაცია არის აქ.
მაშინ რას გულისხმობდით საკანონმდებლო გარემოს უზრუნველყოფაში, რაზეც საუბარია იმ განცხადებაში, რომელიც თქვენი შეხვედრის შემდეგ გაავრცელა საპატრიარქომ?
საკანონმდებლო გარემოს უზრუნველყოფა, ეს არის ის, რომ ნებისმიერი სახის მსგავსი საკულტო ნაგებობები, რომელიც ეხება ისლამს, საერთოდ საკულტო ნაგებობებს აქვს თავისი წესი, პრინციპი აგების. საკანონმდებლო სიტუაცია არ გულისხმობს იმას, რომ დაამახიჯო ეს წესი. შესაბამისად, ტერმინოლოგიით, იურიდიული ენით უნდა დადასტურდეს, რომ ხდება მეჩეთის აშენება და არა სახლის, რომელიც შემდგომში ხდება მეჩეთი. ეს გარკვეულწილად ქმნის გაუგებრობას. ადამიანს კერძო სახელზე გამოაქვს პროექტი, რომ ააშენოს შენობა–ნაგებობა და შემდეგ შენდება მეჩეთი. ეს იწვევს გაუგებრობას. ამიტომ ერთხელ და სამუდამოდ ამას უნდა დაერქვას სახელი, რომ თუ აშენებს მეჩეთს, ერქვას მეჩეთი.
თქვენი საუბარი მხოლოდ მეჩეთების მშენებლობას ეხებოდა, თუ ეკლესიებისაც?
მე როგორც ვიცი, ეკლესიას თუ აქვს ეს პრობლემა, თუ მათთანაც დგას ეს პრობლემა, შესაბამისად, ეს საკანონმდებლო ბაზა მათთვისაც მნიშვნელოვანი იქნება. მაგრამ, როგორც ვიცი, მათ აქვთ კონკორდატი, რომელიც ამას არეგულირებს.
საპატრიარქოს მხირდან ვინ ესწრებოდა შეხვედრას?
პატრიარქი, მეუფე იაკობი და ახალციხის მეუფე.
