საქართველოში დიაბეტი ტიპი 1-ის, იგივე „ინსულინდამოკიდებული“ დიაბეტის მქონე ბავშვებისთვის სასიცოცხლოდ აუცილებელი მედიკამენტი ინსულინი დეფიციტურია.
მშობლები ჯანდაცვის სამინისტროზე დაყრდნობით ამბობენ, რომ ტენდერი გვიან გამოცხადდა, რაც ნიშნავს, რომ 1500-მდე ბავშვი ახლა ინსულინის ვერ მიღების რისკის ქვეშ დგას. დიაბეტი ტიპი 1-ის დიაგნოზის დროს კი ეს შესაძლოა, ფატალურიც კი იყოს.
დღეს, 2 თებერვალს. ჯანდაცვის სამინისტროსთან მშობლები საპროტესტო აქციით მივიდნენ. აქციის მონაწილეებს სრული შემადგენლობით თავდაპირველად შენობაში არ უშვებდნენ, ფიზიკური შეხლა-შემოხლის შემდეგ მშობლები უწყებაში შევიდნენ და იქ გამაგრდნენ.
საბოლოოდ, შეხვედრა ჯანდაცვის სამინისტროს წარმომადგენლებთან გამართეს. მათ დაჰპირდნენ, რომ ინსულინი შაბათს, 4 თებერვალს იქნება, თუმცა სხვა პრობლემურ საკითხებზე კონკრეტული ვერაფერი უთხრეს.
„ინსულინი ჟანგბადივით გვჭირდება“
სიტუაცია ჯანდაცვის სამინისტროში 2 თებერვალს რამდენიმე საათით დაიძაბა. მშობლები ამბობდნენ, რომ სხვა გამოსავალი, უბრალოდ, არ აქვთ და შვილების სიცოცხლის გამო არ დათმობენ.
მათ სამი ძირითადი მოთხოვნა აქვთ:
- ინსულინის დეფიციტის აღმოფხვრა;
- ინსულინის გასაკეთებელი კალმისთვის ნემსის თავების სრულფასოვან უზრუნველყოფა;
- ხარისხიანი სენსორულ გლუკომეტრებით უზრუნველყოფა;
სამივე ეს მოთხოვნა ბავშვების კეთილდღეობისთვის, ხშირად კი, სიცოცხლისთვის გადაუდებელი აუცილებლობისაა. სწორედ იმის გამო, რომ თამასა ასეთი მაღალია, მშობლები აცხადებენ, რომ არ დანებდებიან. მშობლებს, პოლიციელებსა და სამინისტროს თანამშრომლებს შორის სამინისტროში ყოფნისას სიტყვიერი დაპირისპირება არაერთხელ მოხდა .
ჯანდაცვის სამინისტროში მობილიზებული პოლიცია. ფოტო: ნინო ბიძინაშვილი/ნეტგაზეთი
თამარ ლაფაჩი ერთ-ერთია იმ აქტიურ მშობლებს შორის, ვინც დღეს ჯანდაცვის სამინისტროში მივიდა. ლაფაჩი დიაბეტიანი ბავშვების უფლებებისთვის ამ აქციამდეც იბრძოდა.
„თვეებია, ინსულინის დეფიციტის პრობლემა დგას ქვეყანაში. ეს პრობლემა დადგა იმიტომ, რომ როგორც აგვიხსნეს, ინსულინზე ტენდერის გამოცხადება დაგვიანდა. თვეების განმავლობაში, როდესაც მივდიოდით შესაბამის ობიექტში წამლის წამოსაღებად, უკვე არასრულად გვაძლევდნენ. როგორც წესი, სამი თვის სამყოფს ერთდროულად უნდა ვიღებდეთ, მაგრამ მოხდა ისე, რომ ჯერ გვაძლევდნენ ერთი თვის მარაგს, შემდეგ- ორი კვირის, უკანასკნელ დღეებში კი, როდესაც მშობლები მივიდნენ, საერთოდ ინსულინის გარეშე გამოუშვეს და უთხრეს, არ არის ქვეყანაშიო.
დაუშვებელია, ქვეყანაში ინსულინის დეფიციტი იყოს მაშინ, როდესაც დაახლოებით 1300 ბავშვს ყოველდღიურად, ყოველი ჭამის წინ სჭირდება ინსულინი იმისთვის, რომ მართოს დიაბეტი. ბავშვი ინსულინის გარეშე ერთი დღის განმავლობაშიც კი ვერ ძლებს. შესაბამისად, რომელ 2 კვირაზე და რომელ თვეებზეა საუბარი, როდესაც გვეუბნებიან, რომ შეივსება მარაგი, შეივსება მარაგიო, გაუგებარია“, — ამბობს ის ნეტგაზეთთან ინტერვიუში.
ლაფაჩი განმარტავს, რომ ჯანდაცვის სამინისტრომ მშობლებს ბავშვების მიერ გამოყენებული და ექიმის მიერ დანიშნული პრეპარატ „ნოვორაპიდის“ შეცვლა სხვა, ალტერნატიული „აპიდრათი“ შესთავაზა. თუმცა დიაბეტი ტიპი 1-ის მქონე ბავშვებისთვის ერთი წამლიდან მეორე წამალზე გადასვლა ასე მარტივი არ არის. ამისთვის აუცილებელია, რომ ბავშვმა სპეციალური გამოკვლევები ჩაიტაროს. მშობლები ამბობენ, რომ ეს გულისხმობს, მათ შორის, საავადმყოფოშიც დაწოლასაც.
პრეპარატის თვითნებურად შეცვლამ კი შესაძლოა, გამოუსწორებელი ზიანი მიაყენოს ბავშვის ორგანიზმს. მშობლები ასევე განმარტავენ, რომ „აპინდრას“ ასაკობრივი ლიმიტიც აქვს და მისი მიღება 6 წლამდე ასაკის ბავშვებისთვის რეკომენდებული არ არის მაშინ, როდესაც „ნოვორაპიდს“ თვეების ბავშვებსაც უნიშნავენ.
„მე მყავს 5 წლის შვილი. მე მარაგი 14 თებერვალს მეწურება. ნოემბერში მივედი, ავიღე ჩემი კუთვნილი ინსულინი. სხვათა შორის, უკვე დეფიციტში იყო. სამი თვის შემდეგ უნდა მივაკითხო. ჩემ ირგვლივ მშობლები ამბობენ, რომ აღარ გვაძლევენო. პანიკაში ჩავვარდით იმიტომ, რომ წარმოვიდგინე, 2 კვირის შემდეგ, როდესაც ჩემს ბავშვს ინსულინის 1 ამპულაც აღარ ექნება, მივალ და ასე ხელცარიელი გამომიშვებენ…. აფთიაქშიც კი არ იყიდება. შეიძლება, ვინმეს სადმე აქვს შემორჩენილი. შენახვის პირობებია აუცილებლად დასაცავი, აუცილებლად მაცივარში უნდა იყოს და ა.შ. ყოფილა ფაქტები, არ ინახავენ სწორად, არც მაცივარში უდევთ, ეს ინსულინი აღარ არის მოქმედი. ამიტომ ვერ ვენდობით გადამყიდველებისგან შეძენილს. რაც შეეხება ე.წ. გამოწერას, არც ასე ხდება. თუკი საზღვარგარეთ ვიღაცას, ვიღაც ჰყავს და ჩამოუტანს, ეგ შეიძლება.
გამოსავალი არის მხოლოდ ის, რომ ჯანდაცვის სამინისტროს ჯეროვანი რეაგირება ჰქონდეს და გასცეს ბავშვებისთვის კუთვნილი ინსულინი“, — ამბობს თამარ ლაფაჩი ნეტგაზეთთან.
თამარ ლაფაჩი. ფოტო: ნინო ბიძინაშვილი/ნეტგაზეთი
კიდევ ერთი მშობელი, რომელიც შვილის ჯანმრთელობისთვის იბრძვის, მაცაცო ასათიანია. ის ნეტგაზეთს უყვება, რომ გარდა ინსულინისა, სახელმწიფო დიაბეტის პროგრამა არასრულფასოვნად ფარავს ნემსის თავებსაც. საქმე ის არის, რომ დიაბეტისას ინსულინის მიღება სპეციალური „კალმების“ მეშვეობით ხდება. კალამში თავსდება ამპულა და მასზე ფიქსირდება სპეციალური ნემსის თავი. ინსულინის ყოველი მიღების დროს, ანუ საშუალოდ 4-5-ჯერ დღეში, ნემსის თავი იცვლება.
მშობლები გვიყვებიან, რომ თავდაპირველი დაპირება ნემსის თავების 4 კოლოფი იყო, მაგრამ ამჯერად სამსაც ვერ იღებენ. საბაზრო ღირებულება ამ თავებისა, მათი თქმით, დაახლოებით 35 ლარია.
„შეგვპირდნენ, რომ დაემატებოდა მეოთხე კოლოფი, თუმცა, მეოთხე კი არა, ის სამიც ვერ ავიღეთ სრულად. 100 ცალი თავია და დღეში 5-6-ჯერ ვიყენებთ, ეს რიცხვი შეიძლება, 10-მდე ავიდეს რიგ შემთხვევაში. ნემსის თავი ყოველ ჯერზე უნდა შეიცვალოს, რადგან ეს არის ერთჯერადი, ვინმე იკეთებს რაიმე ნემსს მრავალჯერადად?! წესით, ამ ბავშვებს 4 და მეტი კოლოფიც სჭირდებათ, მაგრამ 4-ს კი არა, სამ ცალსაც ვერ ვიღებთ.
ჩემი მაგალითი რომ გითხრათ, ჩემს შვილს ოთხჯერადი კვება აქვს, პლუს, ინსულინს ვუკეთებთ ღამით. ეს არის აუცილებელი მინიმუმი. ამას გარდა, თუ მაღალი აქვს ან პირიქით – დაბალი, გადასამოწმებლად შეიძლება კიდევ რამდენიმე დასჭირდეს. გაუგებარია, ნუთუ რა გაუხდა სახელმწიფოს 1 500 ბავშვის სრულად უზრუნველყოფა? ეს ხომ ძალიან მცირე რაოდენობაა, რატომ ვერ ხერხდება 1500 ბავშვის ინსულინით, სენსორებითა და ნემსის თავებით უზრუნველყოფა?!“, – აცხადებს ნეტგაზეთთან მაცაცო ასათიანი.
მაცაცო ასათიანი. ფოტო: ნინო ბიძინაშვილი/ნეტგაზეთი
ინსულინისა და ნემსის თავების გარდა, დიაბეტის მართვის ერთ-ერთ მთავარ გამოწვევად მშობლები ასახელებენ გლუკოზის უწყვეტ მონიტორინგს, ასევე ცნობილს, როგორც CMG-ს [„სიემჯი].
მშობლების თანახმად, „ლიბრეს“ ხარისხიანი სენსორების ნაცვლად, სახელმწიფომ მათ გამოუწერა „მეტრონიკის“ ტიპის გლუკომეტრები. მშობლები გვიხსნიან, რომ „მეტრონიკის“ სისტემა კვირაში ერთხელ უნდა გამოიცვალოს, ამასთანავე, საჭიროებს რამდენჯერმე კალიბრირებას – სისხლით გადამოწმებას. ეს ნიშნავს, რომ მშობლებმა ბავშვებს მაინც უნდა უჩხვლიტონ რამდენჯერმე: „რაში გვჭირდება სენსორი, რომლის მონაცემებსაც ვერ დაეყრდნობი?! და თუ გადავამოწმეთ დღეში რამდენჯერმე, ამ ფუნქციას ის ძველი ჩხირებიც ასრულებდა.“
გარდა ამისა, არსებულ „სიემჯი“ სისტემას მშობლები აკრიტიკებენ იმიტომაც, რომ მას არ აქვს ე.წ. რიდერი და „შაქრის“ ორგანიზმში შესამოწმებლად საჭიროა ტელეფონში სპეციალური პროგრამის დაყენება. ეს პროგრამა კი დაბალბიუჯეტური ტელეფონისთვის არაა გათვლილი – „ვისაც 2-2 შვილი ჰყავს, მან რა ქნას? ჩვენი მოთხოვნაა, რომ აპარატს ჰქონოდა რიდერი“.
მშობლები სპეციალური გლუკომეტრით გვაჩვენებენ გლუკოზის დონეს იქ მყოფი ბავშვების სისხლში. ამბობენ, რომ ნერვიულობის გამო ეს დონე გაზრდილია. ფოტო: ნინო ბიძინაშვილი/ნეტგაზეთი
„აქ მოვედი ჩემი და სხვისი შვილის დასაცავად“, – გვეუბნება ანა დარჩიაშვილი.
ჩვენთან ინტერვიუში ანა ნახევრად ხუმრობით ამბობს, რომ ინსულინი „ანალგინი“ არ არის და სხვა მსუბუქი ტკივილგამაყუჩებელივით მას ვერ შეცვლი. ქალი იბრძვის, რომ მის 12 წლის შვილს ინსულინის მიღების პრობლემა არ ჰქონდეს.
„ძალიან რთულია დიაბეტის მართვა, მით უმეტეს, ამ პირობებში, როდესაც არის ასეთი „სიჯიემ“ სისტემა, არ არის ჩხირები, ნემსის თავები, არ გვაქვს სრულად ინსულინი – შეუძლებელია დიაბეტის მართვა. ცუდად მართული დიაბეტის დროს კი უამრავი გართულება შეიძლება წარმოიშვას.
ჩემი შვილი დღეში 5-ჯერ მაინც მოიხმარს „ნოვორაპიდს“, არის მოზარდი, შესაბამისად, უფრო იზრდება, წონა ემატება, ასაკი ემატება, სჭირდება მეტი და მეტი დოზა. ახლა კი მაქვს დარჩენილი 1 ამპულა, რომელიც მაქსიმუმ ორკვირა-ნახევარი გვეყოს და კიდევ, ალბათ, თვე-ნახევარი ვეღარ ავიღებ ინსულინს.
იყო შემოთავაზება „აპიდრა“, კვების ინსულინია, რომელიც შეგიძლიათ შეცვალოთო, მაგრამ შეცვლა ასე მარტივად არ ხდება, უნდა დაწვე კლინიკაში, ექიმმა უნდა შეგირჩიოს და პლუს ამას, ჩემი შვილის მაგალითზე გეტყვით, რომ ჩემი შვილის დოზირება ხდება ინსულინის 0.5-ით, „აპიდრა“ კი გადადის 1 ერთეულით. ანუ ჩვენს შემთხვევაში ჩამიგდებს კომაში, მოკლედ რომ ვთქვა, დოზა რომ გადავწიო 1 ერთეული“ ,— ამბობს ანა დარჩიაშვილი.
ანა დარჩიაშვილი. ფოტო: ნინო ბიძინაშვილი/ნეტგაზეთი
დაპირება სახელმწიფოსგან
პროტესტის დაწყებიდან დაახლოებით 1 საათში, მშობლების დაჟინებული მოთხოვნის შემდეგ, რამდენიმე მათგანი ავიდა ჯანდაცვის სამინისტროს წარმომადგენელთან შეხვედრაზე.
შეხვედრის ნაწილი მშობლებმა ფეისბუკზე ე.წ. ლაივის მეშვეობით პირდაპირი ეთერით გაუშვეს. ამ ნაწყვეტებში ჩანს ცხარე კამათი, ასევე ისიც, რომ მშობლები ჯანდაცვის სამინისტროს ჯანდაცვის დეპარტამენტის პროგრამების სამმართველოს უფროსს, ეკა ადამიას ხვდებიან.
შეხვედრის შემდეგ მშობლები ფოიეში ჩამოვიდნენ. მათ შორის იყო ჩვენი რესპონდენტი მაცაცო ასათიანიც. ის ამბობს, რომ სამინისტრომ დაპირება გასცა, რომ შაბათს თვითმფრინავი ქვეყანაში საჭირო ინსულინს შემოიტანს, დანარჩენ საკითხებს კი უწყება შეისწავლის. მათ შორის, ნემსების თავების.
მშობლები ამბობენ, რომ არ დაიშლებიან მანამ, სანამ მათი მოთხოვნები არ დაკმაყოფილდება. ინსულინის არშემოტანის შემთხვევაში კი არ გამორიცხავენ შიმშილობის დაწყებას.
„ადრე ინსულინის რეგულირება ხდებოდა შიმშილობით. თუ მე ბავშვი ვაშიმშილე ამისთვის, თავად როგორ გადამივა ლუკმა პირში? მე სხვა გამოსავალი უბრალოდ არ მაქვს“, — ამბობს მაცაცო ასათიანი.
ნეტგაზეთი ელოდება კომენტარს ჯანდაცვის სამინისტროსგან. მათგან ოფიციალური პასუხის მიღების შემთხვევაში სტატია განახლდება.
„ბატონო მინისტრო, შენ რას იზამდი შენს შვილს, რომ დიაბეტი ჰქონოდა?“
ნეტგაზეთი გირჩევთ ასევე წაიკითხოთ ჩვენი სტატია არქივიდან:
