ევროპის ქვეყნებში ლეიკემიით დაავადებული ბავშვის მკურნალობა დაახლოებით 200 ათასი ევრო ღირს. საქართველოში კი სახელმწიფო პროგრამით ამისთვის დაახლოებით 30 ათასი ლარი იხარჯება ერთ ბავშვზე, რადგან მთლიანობაში 1 200 000 ათასი ლარია გამოყოფილი, რაც 40-მდე ბავშვის მკურნალობაზე ნაწილდება.

იაშვილის სახელობის ბავშვთა ცენტრალური საავადმყოფოს ონკო-ჰემატოლოგიური დეპარტამენტი ერთადერთი სამედიცინო დაწესებულებაა საქართველოში, სადაც 0-დან 18 წლამდე ასაკის პაციენტებისთვის მწვავე ლეიკემიისა და ავთვისებიანი ლიმფომების მკურნალობა ხორციელდება.

“პაციენტთა დიაგნოსტიკა და მკურნალობა დღეისათვის მთლიანად სახელმწიფო პროგრამით ფინანსდება,”- წერია იაშვილის კლინიკის ოფიციალურ ვებ-გვერდზე.

სტაციონარში ინტენსიური მკურნალობის რამდენიმეთვიანი კურსი, დიაგნოსტიკა და ქიმიოთერაპიისთვის საჭირო ძირითადი პრეპარატები, ეს არის სტანდარტული პაკეტი, რომელსაც სახელმწიფო ლეიკემიით დაავადებული ბავშვებისთვის ახორციელებს.

არასტანდარტული შემთხვევების, მათ შორის ერთი კონკრეტული ტიპის ლეიკემიისა და სხვადასხვა გართულების დროს, პაციენტის მშობელს თავად უხდება ხარჯების დაფარვა.

“სხვადასხვა ქვეყნიდან ჩამოაქვთ პაციენტებს ქიმია, რომელიც აქ არ იშოვება. ჩვენ უკრაინიდან გამოგვიგზავნეს ახლობლებმა. ქიმიის ერთი კურსი დაახლოებით 1000 დოლარი გვიჯდება,” – უთხრა “ნეტგაზეთს” ერთ-ერთი პაციენტის მამამ, რომლის შვილსაც მიელოიდური ლეიკოზის ფორმა დაუდგინეს.

“რაც ჩვენს შვილს მიელოიდური (ლეიკემიით დაავადებულ ბავშვთა დაახლოებით 25%–ს  ეს ტიპი აქვს) ლეიკოზი დაუდგინეს, უკვე იმდენი დაგვეხარჯა მკურნალობაში, გასაყიდი აღარაფერი დაგვრჩა. ბინა გავყიდეთ, მანქანა, ყველანაირი ძვირფასეულობა. მაინც ვალები დაგვედო. ყოველდღე ბანკიდან რეკავენ, რომ სესხი დავფაროთ,” – ამბობს 17 წლის პაციენტის მშობელი, რომელიც იაშვილის კლინიკასთან ახლოს, “მშობელთა სახლში” სხვა პაციენტებთან და მათ მშობლებთან ერთად ცხოვრობს.

17 წლის პაციენტი სამკურნალოდ გერმანიაში დიტო ცინცაძის ფონდის მხარდაჭერით წავიდა, თუმცა დღეს უკვე საქართველოშია და დაცვით თერაპიას აგრძელებს. მკურნალობისთვის აუცილებელ, ნაწილი პრეპარატების ხარჯებს ოჯახი თავად ფარავს.

დაცვით თერაპიაზე (12–18 თვე გრძელდება) მყოფ ბავშვებს (ამჟამად დაახლოებით 40–42 ბავშვი გადის დაცვითი თერაპიის კურსს), რომელთაც ამ ტიპის (მიელოიდური) ლეიკემია აქვთ, ძვირადღირებული პრეპარატი “თიოგუანინი” სჭირდებათ. ეს მედიკამენტი საქართველოში რეგისტირებული არ არის, შესაბამისად, სახელმწიფო პროგრამის ფარგლებში ის არ ფინანსდება. თუმცა, პროტოკოლით, ასეთი ტიპის ლეიკემიის მკურნალობის დროს მისი მიღება აუცილებელია.

„პროტოკოლით მკურნალობა საკმაოდ ამბიციურია ჩვენთვის. ის თანამედროვე კვლევებს, ტექნოლოგიებს და მედიკამენტებს მოიაზრებს, რაც, ბუნებრივია, დიდ დანახარჯებთან არის დაკავშირებული,“ – ამბობს იაშვილის სახელობის ბავშვთა ცენტრალური საავადმყოფოს ონკო-ჰემატოლოგიური დეპარტამენტის ამბულატორიის ხელმძღვანელი თამარ ჯავახაძე.

ამ პრეპარატის (თიოგუანინის) საქართველოში რეგისტირებული ანალოგი “6–მერკანტოპურინია”. თუმცა, სპეციალისტების თქმით,  მიელოიდური ლეიკემიის შემთხვევაში მნიშვნელოვანია, რომ პაციენტმა სწორედ “თიოგუანინი” მიიღოს. განსხვავება არის ფასშიც. თუ საქართველოში რეგისტირებული პრეპარატის კონკრეტული დოზა, რომელსაც სახელმწიფო ყიდულობს, დაახლოებით 50 ევრო ღირს, “თიოგუანინის” ფასი თითქმის 200 ევროს აღწევს.

“თუ საჭიროება არსებობს, პაციენტის მშობელს ვაწვდით ინფორმაციას, რომ ჩვენთან არსებული შემცვლელი პრეპარატის პარალელურად არსებობს სხვაც, უკეთესი ხარისხის,“ – ამბობს იაშვილის სახელობის ბავშვთა ცენტრალური საავადმყოფოს ონკო-ჰემატოლოგიური დეპარტამენტის ხელმძღვანელი ასმათ შენგელაია.

გარდა ამისა, ბოლო რამდენიმე თვის განმავლობაში დაცვით თერაპიაზე მყოფ ყველა ბავშვს საქართველოში დარეგისტირებული პრეპარატის “6–მერკანტოპურინის” უფასოდ მიღებაზეც შეექმნა პრობლემა. მისი დასახელების შეცვლის გამო ის საქართველოში აღარ შემოდის. შესაბამისად, რამდენიმე თვის განმავლობაში პაციენტების ოჯახებს თავად უწევდათ მისი ყიდვა.

ამჟამად იაშვილის კლინიკის ონკო–ჰემატოლოგიურმა დეპარტამენტმა ინდივიდუალურად დაიწყო პაციენტებისთვის პრეპარატის გამოწერა და როგორც დეპარტამენტის ხელმძღვანელი ამბობს, ამ ეტაპზე პრობლემა აღარ არის.

პაციენტის დანახარჯები სხვადასხვა გართულების დროსაც იზრდება.

„არსებობს შემთხვევები, როდესაც პაციენტს გართულების, მაგალითად, ფილტვის სოკოვანი დაავადების დროს (რომლის აფეთქებაც გვქონდა ცოტა ხნის წინ), ბოლო თაობის ანტიბიოტიკი ესაჭიროება. ან შესაძლოა, ისეთი პრეპარატი დასჭირდეს, რომელიც საქართველოში რეგისტირებული არ არის. ასეთ შემთხვევებში ვცდილობთ, დონორი ორგანიზაციების მხარდაჭერით, ჩვენ თვითონვე შევუძინოთ პაციენტს პრეპარატი,”- ამბობს შენგელაია.

აღნიშნული ანტიბოტიკების ხარჯებს სახელმწიფო ვერ ფარავს. როგორც მშობელი ამბობს, ერთი კონკრეტული ანტიბიოტიკის ერთი ფლაკონი 61 ლარი ღირს.  

მარიამ ჯაში, ჯანდაცვის მინისტრის მოადგილე, “ნეტგაზეთთან” საუბარში ამბობს, რომ “ლეიკემიით დაავადებული ბავშვების მკურნალობისთვის გათვალისწინებული მედიკამენტების ნუსხა კანონმდებლობითაა დადგენილი, რომელსაც ჩვენ გვერდს ვერ ავუვლით.”

თუმცა, მინისტრის მოადგილის განმარტებით, ამ მხრივ ცვლილებები იგეგმება. ჯაშის თქმით, უკვე შექმნილია უწყებათაშორისი ჯგუფი, რომელიც ჯანდაცვის არსებულ პროგრამებს შეაფასებს და რეფორმას დაგეგმავს.

მშობლების დანახარჯები მხოლოდ ქიმიისთვის საჭირო პრეპარატებზე და სხვა სამკურნალო მედიკამენტებზე დანახარჯებით არ შემოიფარგლება. იაშვილის ბავშვთა საავადმყოფოს მიმდებარე ტერიტორიაზე სასტუმროს ტიპის „მშობელთა სახლი“ არსებობს, რომელიც ხანგრძლივი მკურნალობის ქვეშ მყოფი რეგიონებიდან ჩამოსული პაციენტებისა და მათი ოჯახის წევრებისთვისაა განკუთვნილი.

ამჟამად ამ სახლში 7 პაციენტი და მათი ოჯახის წევრები ცხოვრობენ. ყველა მათგანი ახლა დაცვით მკურნალობას გადის და “მშობელთა სახლში” დასარჩენად გარკვეულ თანხას (5-10 ლარი) იხდის. შვილების მკურნალობაში დახარჯული ისედაც დიდი თანხების პარალელურად, მშობლების ნაწილი ხშირად ამ ფასსაც ვერ იხდის, რის გამოც იძულებულები არიან რეგიონში დაბრუნდნენ და რამდენიმე კვირაში ისევ თბილისში ჩამოვიდნენ.

გარდა ამისა, ზოგიერთი პაციენტის მშობლის თქმით, წლების განმავლობაში ლეიკემიით დაავადებული ბავშვების მშობლები, სტაციონარში ყოფნის ყველა ეტაპის შემდეგ, სამედიცინო პერსონალს საჩუქრის სახით გარკვეულ თანხას უხდიან.

“მაგალითად, ექიმს 100 ლარი უნდა მისცე, ზოგიერთ მშობელს მეტიც მიუცია. ამ ფულის გადახდას არავინ გვაიძულებს, უბრალოდ, ალბათ ოდესღაც ერთმა მშობელმა გადაიხადა და ამით ტრადიცია დაამკვიდრა. არიან ექიმები, რომლებიც არ იღებენ ამ ფულს და ეუბნებიან მშობელს, შენს ბავშვს მოახმარე ეგ თანხაო. ნებისმიერ შემთხვევაში, უხერხულად ვიგრძნობ თავს, თუ ვერ გადავუხდი. არ მინდა, რომ უკან მობრუნებისას რომელიმე ექიმი ჩემს შვილს ცუდად მოექცეს, ან სათანადო ყურადღება არ მიაქციოს,”– ამბობს პაციენტის მშობელი, რომელმაც ანონიმურად დარჩენა ისურვა.

იაშვილის სახელობის ბავშვთა ცენტრალური საავადმყოფოს ონკო-ჰემატოლოგიური დეპარტამენტში ამ ინფორმაციას უარყოფენ. დეპარტამენტის ხელმძღვანელის, ასმათ შენგელაიას თქმით, სამედიცინო პერსონალი ხშირად, პირიქით, ეხმარება იმ პაციენტებს, რომლებსაც ფინანსური პრობლემები აქვთ.