23-24 ივნისს ევროკავშირმა საქართველოსთვის კანდიდატობის სტატუსის მინიჭება/არმინიჭებასთან დაკავშირებით საბოლოო გადაწყვეტილება უნდა მიიღოს. რამდენიმე დღის წინ ევროკომისიამ რეკომენდაცია გასცა, საქართველოს არ მიენიჭოს კანდიდატის სტატუსი მანამ, სანამ გარკვეულ პირობებს არ შეასრულებს. დღეს, 20 ივნისს, საქართველოსა და ევროპის სხვადასხვა ქალაქში ევროინტეგრაციის მხარდამჭერი აქცია უნდა გაიმართოს, მათ შორის ყველაზე მასშტაბური თბილისში, პარლამენტთან იგეგმება.

ევროინტეგრაციის მხარდამჭერ აქციას – “შინ ევროპისკენ” საზოგადოებისთვის ცნობილი სახეებიც უერთდებიან, მათ შორის არის ფიზიკოსი გია დვალი, რომელიც “ნეტგაზეთთან” ინტერვიუში საუბრობს ევროინტეგრაციისა და ამ მხრივ საზოგადოების აქტიურობის მნიშვნელობის შესახებ.

გამარჯობა, ბატონო გია, მადლობა, რომ დრო გამონახეთ ჩვენთან ინტერვიუსთვის. პირველ რიგში, მინდა გკითხოთ, თქვენთვის, როგორც რიგითი მოქალაქისთვის, რას ნიშნავს საქართველოსთვის ევროკავშირის წევრობა და რა იქნება მის გარეშე?

შეგვიძლია კითხვა დავსვათ ასე, რატომ ევროკავშირი? ამისთვის სამი ფუნდამენტური მიზეზი არსებობს:

პირველი მიზეზია, რომ ჩვენ ვართ უძველესი ევროპელები. ჩვენი უძველესი იდენტობა არის ევროპული. ნებისმიერი განმარტებით ჩვენ ვართ უძველესი ევროპა.

ასევე, ჩვენ ვართ უძველესი ქრისტიანული ქვეყანა. ჩვენ ყოველთვის ვიცავდით ამ ქრისტიანულ ფასეულობებს არა მარტო ხმლით და იარაღით, არამედ ეს ღირებულებები ჩვენს მოაზროვნეებს უმაღლეს რანგში აჰყავდათ.

დღევანდელი ულტრათანამედროვე ფასეულობა, რაც ზოგადსაკაცობრიოდ ევროპულია, ვეფხისტყაოსანში ნახავთ ამ ყველაფერს და მეტსაც.

ამიტომ, აქ ორი აზრი არ არსებობს, რომ ჩვენი იდენტობა, ჩვენი ფილოსოფია, ჩვენი აზროვნება არის ევროპული. ჩვენ ვართ ევროპელები.

პარადოქსია, რომ ჩვენ ვართ ყველაზე ძველი ევროპული ქვეყანა, რომელსაც ევროპაში უნდა და არ არის. კანდიდატის სტატუსიც კი არ გვაქვს.

მეორე მიზეზია, რომ ევროპულ ჩარჩოში ყოფნის გარეშე ჩვენ ვერ განვვითარდებით და ვერ გვექნება დემოკრატია, და რადგან ვერ გვექნება დემოკრატია, ვერ გვექნება ვერც დოვლათი, ვერც განათლებას განვავითარებთ კარგად, ვერც მეცნიერებას, არ გვექნება არც პრესის თავისუფლება, არც აკადემიური თავისუფლება და ა.შ.

ჩვენს უახლეს ისტორიაში არ ყოფილა შემთხვევა, როცა დამოუკიდებლად რაღაც დემოკრატიული ნაბიჯის გადადგმა მოვახერხეთ. ეს ყოველთვის გარე დახმარებით ხდებოდა.

არჩევნების გზით ხელისუფლების ცვლილებაც კი, რომელიც ძალიან გვეამაყება, გარედან უდიდესი დახმარების ხარჯზე მოხდა.

ასე რომ, მთელი ჩვენი ისტორია ამტკიცებს, რომ ჩვენი დემოკრატიული ინსტიტუციები არ არის გაძლიერებული ისე, რომ დამოუკიდებლად ფუნქციონირება შეეძლოთ.

სხვა არანაირი სტრუქტურა და ალტერნატივა არ ჩანს. აი, მაგალითად, ხომ შეიძლება ვთქვათ, არა ევროპა და რაიმე სხვა გვინდა. არანაირი ალტერნატივა, რომელიც რაიმე შესადარს გვთავაზობს, არ არსებობს.

მესამე მიზეზია უსაფრთხოება. ევროკავშირი არ არის სამხედრო ალიანსი, მაგრამ დაცვა არ არის მარტო იარაღის ჟღარუნი, პირიქით, გაცილებით მნიშვნელოვანია ეკონომიკური, ინტელექტუალური, ფინანსური და მორალური თანადგომა. ის, რომ ჩვენ ამ ქოლგის ნაწილი ვიქნებით, ეს ძალიან დიდი დაცულობაა ჩვენთვის.

აი, ერთი წამით წარმოვიდგინოთ, რომ ამოვვარდით ევროკავშირის ამ ჩარჩოდან, რა არის ჩვენი პერსპექტივა?

ძალიან სწრაფად დავკარგავთ იმ დემოკრატიულ ნიშნებსაც კი, რაც გვაქვს და გავხდებით რაღაც ფეოდალური ტერიტორია, რომელსაც საკმაოდ სწრაფად შეისრუტავს უფრო დიდი ფეოდალური სახელმწიფო. ეს იქნება ჩვენი მომავალი. ასე რომ, ევროკავშირის გარდა ალტერნატივა არ დევს მაგიდაზე.

ევროკავშირმა, უკრაინისა და მოლდოვისგან განსხვავებით, საქართველოსთვის კანდიდატობის სტატუსის მიცემაზე დადებითი რეკომენდაცია არ გასცა. რა საფრთხეებს ხედავთ ამ ფონზე? რა პრობლემები შეიძლება შეექმნას საქართველოს?

საკმაოდ დრამატული და პრობლემურია აღნიშნული ევროკომისიის დასკვნა, რადგან ნაწილობრივ ამოვვარდით ჩარჩოდან.

კიდევ ვიქონიოთ იმედი, რომ საბოლოოდ ევროკავშირი სხვა გადაწყვეტილებას მიიღებს და კანდიდატობის სტატუსს დათქმებით მაინც მოგვცემს.

ევროპის ჩარჩოში ყოფნა უმნიშვნელოვანესია დემოკრატიის თვალსაზრისით. ჩვენი ქვეყანა, ისევე როგორც ნებისმიერი სხვა, დემოკრატიის გარეშე ვერ განვითარდება. ავტორიტარული ქვეყნები არსაით მიდიან, მით უმეტეს, პატარა ქვეყნები.

ჩვენთვის დემოკრატია სასიცოცხლოდ მნიშვნელოვანია, რომ როგორც ღირსეულმა ქვეყანამ და საზოგადოებამ ვიარსებოთ საერთოდ.

როგორც უკვე აღვნიშნე, დადასტურებული ფაქტია, რომ დამოუკიდებლობის 30-წლიანი ისტორიის მანძილზე არცერთი ნაბიჯი არ გადაგვიდგამს დემოკრატიისკენ დასავლელი მეგობრების დახმარების გარეშე და ამ გზაზე გადადგმული თითოეული ნაბიჯიც გადაიდგა იმიტომ, რომ რაღაც ვალდებულებები გვქონდა და რაღაც ჩარჩოში ვიყავით მოქცეული.

ამ 30 წლის განმავლობაში დემოკრატიული სახელმწიფო ვერ ავაშენეთ. ახლა ჩვენ ვართ ქვეყანა დემოკრატიის ნიშნებით, მაგრამ მისკენ სიარული სასიცოცხლოდ მნიშვნელოვანია და ევროპული ჩარჩოდან ამოვარდნა ძალიან დიდი დარტყმა იქნება ჩვენთვის.

თუ საქართველომ კანდიდატის სტატუსი ამ ეტაპზე ვერ მიიღო, რამდენად რეალურად გესახებათ იმ რეკომენდაციების შესრულება, რაც ევროკომისიის დასკვნაშია მოცემული?

თუ საბოლოოდ კანდიდატის სტატუსი ვერ მივიღეთ, ამ რეკომენდაციების შესრულება ბევრად უფრო გაუჭირდება საქართველოს, ვიდრე იმ შემთხვევაში, თუ კანდიდატობის სტატუსს მოგვცემენ.

ახლა მთლად არ ვართ ამოვარდნილი, კარი ღიაა, მაგრამ სულ სხვაა, როდესაც რაღაც ლიანდაგზე დგახარ.

ამ რეკომენდაციებში არ გვაქვს კანდიდატის სტატუსი, პირობები უნდა შევასრულოთ, მაგრამ ამის გაკეთება მოგვიწევს ჩარჩოში ყოფნის გარეშე, ანუ ვალდებულებების აღების გარეშე, და გაცილებით რთულია ასეთ სიტუაციაში ამ ყველაფრის გაკეთება.

მონდომებული მთავრობა რომ გვყავდეს, იმათთვის იქნებოდა ძნელი და ამ მთავრობის იძულება, რომელსაც რაიმეს გამოსწორების არანაირი სურვილი არ აქვს, ასმაგად რთულია.

მე კიდევ მინდა იმედი დავიტოვო, რომ საბოლოო დასკვნა სხვანაირი იქნება. ჩვენ ახლა ხელები არ უნდა ჩამოვყაროთ და პირიქით უნდა ვიმუშაოთ ყველანაირად… ჯერ გადაწყვეტილების მიღებამდე უნდა ვეცადოთ, რომ საბოლოო შედეგი არ იყოს ასეთი, როგორიც დასკვნაა, და მოგვცენ კანდიდატის სტატუსი, თუნდაც პირობითი, მაგრამ მოგვცენ.

თუ ისე მოხდა, რომ კანდიდატის სტატუსი არ მოგვცეს, ეს ყველაფერი გაცილებით უფრო კომპლექსური ხდება და გაცილებით მეტი ძალისხმევა დასჭირდება ჩვენს საზოგადოებას იმისთვის, რომ ეს კონტროლზე აიყვანოს. რამდენად მოახერხებს ჩვენი პოლიტიკური სპექტრი და საზოგადოება ამას, ეს ისევ ჩვენზეა დამოკიდებული. ანუ რამდენად მოახერხებენ, რომ შესაბამისი ზეწოლა განახორციელოს მთავრობაზე, რომ მერე მთავრობამ ეს რეფორმები განახორციელოს.

რაღაც “ვოჩდოგი” (მაკონტროლებელი) სისტემა უნდა შეიქმნას, რომ გავაკონტროლოთ, რას ვაკეთებთ და რას არა.

23-24 ივნისს ევროკავშირის საბოლოო დასკვნას ველით. როგორ ფიქრობთ, დარჩენილ დროში რა უნდა გაკეთდეს იმისთვის, რომ ევროკავშირის “დარწმუნება” შეძლოს საქართველომ და EU-ს კანდიდატობის სტატუსი მოიპოვოს?

დარჩენილ დღეებშიც ძალიან დიდი შანსია, რომ ევროკავშირის საბოლოო დასკვნა [ევროკომისიის] რეკომენდაციისგან განსხვავდებოდეს. მაგრამ ეს შანსი არის მაშინ, თუ ჩვენი საზოგადოება, პოლიტიკური სპექტრი, საგარეო სტრუქტურები, საელჩოები, რომლებიც, რა თავისუფლების ხარისხიც აქვთ დარჩენილი მთავრობის მიუხედავად, ამ შანსს გამოიყენებენ და იმას გააკეთებენ, რაც გასაკეთებელია.

შანსი ნამდვილად არის, მაგრამ აქ კითხვაა, რამდენად გამოვიყენებთ ამ შანსებს, რაც კითხვის ნიშნის ქვეშაა.

საზოგადოების აქტიურობა სასიცოცხლოდ მნიშვნელოვანია. 20 ივნისის დემონსტრაციას შეუძლია მნიშვნელოვანი გავლენა იქონიოს ამ ყველაფერზე, თუ ბევრნი ვიქნებით.

აქციები ევროპის მასშტაბითაცაა დაგეგმილი, რაც ძალიან კარგია, თუმცა ყველაზე დიდი მნიშვნელობა აქვს, რომ თბილისში რაც შეიძლება მეტი ადამიანი შეიკრიბოს. ეს იმდენად ხალხმრავალი უნდა იყოს, რომ ევროპამ შეგვამჩნიოს.

ვფიქრობ, მსგავსი დიდი აქციები აქამდეც უნდა ჩატარებულიყო. უფრო მეტი აქტივობა ევროპას დაანახვებდა, რომ საზოგადოება უაღრესად მოტივირებულია, მეორე მხრივ, მთავრობის საქციელზე იქონიებდა გავლენას. ბევრი ადამიანის ქუჩაში გამოსვლას ყოველთვის აქვს შედეგი.

ევროკავშირი საქველმოქმედო ორგანიზაცია არაა. როდესაც ევროკავშირი მის წევრობაზე განიხილავს ქვეყანას, ეს გარკვეული ტიპის ინვესტიციაა. ის უნდა ხედავდეს, რატომ არის კონკრეტული ქვეყნის მის რიგებში მიღება უკეთესი, ვიდრე არმიღება.

ინვესტიცია რომ გააკეთო, დარწმუნებული უნდა იყო, რომ ეს ქვეყანა “გაქაჩავს”, რაც სხვადასხვა ფაქტორებისგან შედგება.

ხალხი, ვინც საქართველოს იხილავს ევროპაში, ამ საკითხს უაღრესად სერიოზულად სწავლობს. სხვა ფაქტორებთან ერთად საუბარია, რამდენად არის დაცული ადამიანის უფლებები, დემოკრატიული ინსტიტუციები და რამდენად რეაგირებს საზოგადოება ამ უფლებების დარღვევაზე. რამდენად ადეკვატურია პოლიტიკური კლასი, ოპოზიცია, რამდენად ქმედითია ქართული საზოგადოება. დასკვნის გაკეთება ამ ყველაფრის საფუძველზე ხდება. ამიტომ, რა თქმა უნდა, უაღრესად მნიშვნელოვანია, რომ ჩვენმა საზოგადოებამ აჩვენოს აქტიურობა და გაიაზროს, რას ნიშნავს ჩვენთვის ეს მომავალი.

ანუ ჩემთვის ეს იმდენად მნიშვნელოვანია, რომ შემიძლია ავდგე და ქუჩაში გავიდე. ამიტომ უმნიშვნელოვანესია, რომ 20 ივნისის აქციაზე ძალიან ბევრი ხალხი გავიდეს და მესიჯი იყოს მკაფიო, რომ ჩვენ ვერ დავუშვებთ კომპრომისს ჩვენს ევროპულ მომავალზე.

ეს მესიჯი უნდა იყოს როგორც ევროკავშირის, ასევე მთავრობის მიმართულებითაც.

ძალიან მნიშვნელოვანია, რომ საზოგადოება ერთი მიზნის გარშემო გაერთიანდეს, რასაც ჩვენი ქვეყნის ევროპული მომავალი ჰქვია.

გაერთიანება არ ნიშნავს უპირობო სიყვარულს და უპირობო ნდობის გამოხატვას ერთმანეთის მიმართ. ეს არსად ხდება. უბრალოდ საზოგადოება უნდა გაერთიანდეს იდეების და არა პიროვნებების გარშემო.

ვინც იძახის, რომ ევროპული მომავალი არ უნდა, გააზრებული არ აქვს, უბრალოდ, რას ნიშნავს ეს. დარწმუნებული ვარ, “ოცნების” პარტიულ მუშაკებსაც უნდათ, როგორ შეიძლება არ გინდოდეს კარგი შენი შვილების მომავლისთვის. უბრალოდ, ადამიანები შეზღუდულები არიან რაღაც ვალდებულებებით და ვერ გამოხატავენ ამას. ბევრი, უბრალოდ, ინერტულია, უნდა, მაგრამ შებოჭილია, ფიქრობს, ვერ დადგება კონკრეტული ადამიანების გვერდით და ეს გასაგებია.

იდეის გარშემო ერთად დგომა არ ნიშნავს, რომ ყველამ ყველას ყველაფერი აპატია. ჩვენი ქვეყნის ისტორიაში უამრავი რაღაც მოხდა, როდესაც ადამიანების ცხოვრება დაინგრა. რა თქმა უნდა, ასეთ ადამიანს უთხრა,  დაივიწყოს, რომ მისი ცხოვრება დაინგრა, აბსურდულია. ამას ვერასდროს დაივიწყებს.

თუმცა აქ საუბარია ერთი მიზნისთვის გაერთიანებაზე. სწორედ ეს მიზანი მოგვიხსნის ყველა იმ პრობლემას, რომლის გამოც უამრავი ჩვენი თანამოქალაქე დღეს ტრავმირებული და დაზარალებულია.

თქვენი შეფასებით, ვის ეკისრება ყველაზე დიდი პასუხისმგებლობა?

ფორმალური პასუხისმგებლობა ყოველთვის მმართველ ძალაზეა. კონკრეტულ შემთხვევაში კი, ცალსახად მმართველი ძალაა [“ქართული ოცნება”] პასუხისმგებელი. ყველაფერი ჩვენ თვალწინ მოხდა, რამაც ამ შედეგამდე მიგვიყვანა. სამი თვე ჩვენ თვალწინ მიმდინარეობდა ყველაფერი. თუნდაც უკრაინის მიმართულებით… თუნდაც, სხვა მხრივ რა განცხადებებიც კეთდებოდა… რომ გაჩუმებულიყვნენ, შეიძლება გაცილებით უკეთესი შედეგი ყოფილიყო.

იმაზე აღარაფერს ვამბობ, ნიკა გვარამია რომ დაიჭირეს ასეთ დროს.

როგორ შეიძლება, რომ ეს გაუაზრებელი იყოს?! ასეთი დამთხვევები ხომ შეუძლებელია. მთავრობა შემთხვევითი სტრუქტურა ხომ არაა. როგორ შეიძლება ვთქვათ, რომ ეს ვიღაცის ინფანტილური გადაწყვეტილების ბრალია.

ძალიან გულუბრყვილობა იქნებოდა იმის ფიქრი, რომ ეს ყველაფერი გააზრებულად არ გაკეთდა. თან ყველაფერი მაგიდაზე დევს. მე რა საკითხებიც არ ვიცი, იმას არ ვიხილავ, ვაფასებ მხოლოდ იმას, რაც საჯაროდ გაკეთდა. ეს იყო ყველანაირი ჩარჩოდან გასული დესტრუქციული ნაბიჯები.

ახლა ლაპარაკი იმის შესახებაა, რამდენად შეუძლია საზოგადოებას გავლენის მოხდენა [მთავრობის ნაბიჯებზე] და კი, საზოგადოებას ყოველთვის შეუძლია გავლენის მოხდენა.

არ არსებობს მსოფლიოში არცერთი მთავრობა, რომელიც საზოგადოებრივ პროტესტს, თუ ეს პროტესტი მასობრივია, ყურადღებას არ აქცევს.

ტოტალიტარულ სახელმწიფოებშიც კი, რომ დავაკვირდეთ, ცდილობენ, რომ პროტესტი საერთოდ არ იყოს. ცდილობენ წარმოაჩინონ, რომ თითქოს პროტესტი არ არის. თორემ პროტესტი რომ დაიწყოს, მილიონი ადამიანი რომ გამოვიდეს მოსკოვში, ამას შედეგი ექნება. უბრალოდ იქ მთელი მუშაობა იქითკენ მიდის, რომ არავინ გამოვიდეს.

ქვეყანაში თავისუფლების ეს ხარისხი ჯერჯერობით გაგვაჩნია. მოქალაქეებს პროტესტის დაფიქსირება შეუძლიათ. ამ დონის დემოკრატია გვაქვს და, შესაბამისად, თუ ეს იქნება მასობრივი, მთავრობა ანგარიშს გაუწევს.