ქვეყანაში 31 მარტიდან საყოველთაო კარანტინი გამოცხადდა, შეიზღუდა გარეთ მოძრაობა, აიკრძალა საზოგადოებრივი ტრანსპორტი და არაერთმა უწყებამ ფუნქციონირება შეწყვიტა.

მართალია, თვითიზოლაცია ვირუსის გავრცელების შესამცირებლად ერთ-ერთი ყველაზე ეფექტური მეთოდია, თუმცა ის პრობლემას ქმნის სპეციალური საჭიროების მქონე ბავშვებისთვის, ვინაიდან მათ საჭირო სერვისზე წვდომა ეზღუდებათ.

რა ხდება?

ნეტგაზეთი ესაუბრა მშობლებს, რომლებიც აუტისტური სპექტრის მქონე ბავშვების უფლებებს იცავენ. ისინი განმარტავენ, რომ მიუხედავად კარანტინისა თუ სხვა საგანგებო მდგომარეობისა, სახელმწიფომ ბავშვებისა და მშობლების მხარდაჭერა არ უნდა შეწყვიტოს.

მათი თქმით, ასეთი პრეცედენტი ბათუმში უკვე არსებობს – აქტივისტები განმარტავენ, რომ ბათუმის მთავრობამ აუტისტური სპექტრის პროგრამაზე გამოყოფილი თანხები სხვა მიზნობრივი ჯგუფების დასახმარებლად გადადო. შესაბამისად, ათობით ბავშვი, ოჯახი და თერაპევტი თანხისა და დახმარების გარეშე დარჩა.

ბათუმის მერიაში ნეტგაზეთს უთხრეს, რომ დაფინანსება დროებით შეუჩერდათ, თუმცა თუ შემდეგ თვეებში ცენტრები აანაზღაურებენ განაცდურს, თანხები ჩაერიცხებათ. ამასთან, რისკ-ჯგუფებს მედიკამენტებითა და საკვებით ეხმარებიან.

სიტუაციის ცუდი სცენარით განვითარების ეშინიათ თბილისშიც. მშობლები ყვებიან, რომ არაერთ ოჯახში, კორონავირუსის გავრცელების პარალელურად, ადამიანები სამსახურს კარგავენ და სპეციალური საჭიროების მქონე ბავშვები მხარდაჭერის გარეშე რჩებიან.

მხარდაჭერა კი ამ ოჯახებს არა მოხლოდ მორალური, არამედ ფინანსურიც სჭირდებათ. აქტივისტები ხაზს უსვამენ, რომ უმეტესობამ კარანტინის პირობებში შემოსავლის წყარო დაკარგა, ამის პარალელურად კი, სახლებში გამოკეტილ ბავშვებს მოთხოვნილებები დაემატათ.

ერთ-ერთი ასეთი მოთხოვნილებაა თუნდაც სათამაშო, რაზეც სპეციალური საჭიროების ბავშვები კარანტინის პერიოდში ყურადღების გადატანას შეძლებენ. შესაბამისად, მათთვის ეს პერიოდი უფრო მარტივად გადასატანი იქნება.

მშობლები გვიყვებიან, რომ მიუხედავად ამ მწვავე საჭიროებისა, მთავრობასთან და მუნიციპალიტეტთან კომუნიკაცია ჯერ არ შემდგარა.

აქტივისტები არსებული პრობლემის გადაჭრისთვის მინიმუმ ორ გამოსავალს ხედავენ, ესენია:

ბავშვისთვის გამოყოფილი ვაუჩერის ნაწილი მოხმარდეს თერაპევტს, ნაწილი კი, ბავშვის ოჯახს – ინიციატივა

მარი კორკოტაძე და ლია ტაბატაძე იმ აქტივისტებს შორის არიან, ვინც მიიჩნევენ, რომ საკარანტინო პერიოდში , ერთი მხრივ, მშობლების მხარდაჭერის, მეორე მხრივ კი, სერვისის შენარჩუნებისთვის გზა არსებობს.

ეს გზა კი ბავშვისთვის სახელმწიფოს მიერ გამოყოფილი ვაუჩერის თანხის ორად გაყოფაა – ამ შემთხვევაში თანხის ერთი ნაწილი წავიდოდა ოჯახში, ხოლო მეორე ნაწილი სერვისის გამცემთან, ე.წ. პროვაიდერთან, რათა მან თერაპევტების ანაზღაურება და, შესაბამისად, სერვისის შენარჩუნება შეძლოს.

მარი კორკოტაძე, ორგანიზაციის „ოჯახები დისკრიმინაციის წინააღმდეგ“ წარმომადგენელი, გვიყვება, რომ დღესდღეობით ქვეყანა ამგვარი პროგრამების შეჩერების საშიშროების წინაშე დგას, რაც სამომავლოდ დაანგრევს სპეციალური საჭიროების მქონე ბავშვებზე ზრუნვის სისტემას.

სწორედ ამიტომ, მისი თქმით, შეიქმნა მიმართვა, რომლის ადრესატიც საქართველოს მთავრობაა. ამ მიმართვაში აქტივისტები სთავაზობენ სახელმწიფოს, რომ ვაუჩერისთვის გამოყოფილი თანხა ოჯახსაც გადაეცეს და პროვაიდერსაც.

„ჩვენ მიერ პოზიტიურად შეფასდა თბილისის მუნიციპალიტეტის მერიის ინიციატივა – არ შეწყვეტოდათ დაფინანსება აუტისტური სპექტრის მქონე ბენეფიციართა სპეციალისტებს იმ პირობით, რომ მომავალში ისინი აღადგენენ გაცდენილი თერაპიის კურსებს.

ჩვენთვის ასევე ცნობილი გახდა, რომ დღის ცენტრების, ადრეული განვითარებისა და რეაბილიტაცია/აბილიტაციის ქვეპროგრამის მომსახურების მიმწოდებელი ორგანიზაციები მიიღებენ გარკვეულ დაფინანსებას მიმდინარე კრიზისულ პერიოდში, რაც ასევე მნიშვნელოვან პოზიტიურ ნაბიჯად შეიძლება ჩაითვალოს მომსახურების მიმწოდებელ ორგანიზაციებში დასაქმებული სპეციალისტების სოციალური მხარდაჭერის კუთხით და სერვისის მდგრადობისთვის“, – ნათქვამია განცხადებაში.

თუმცა აქვე აღნიშნულია, რომ მშობლებისთვის სხვა გარემოებაა შემაშფოთებელი, კერძოდ კი ის, რომ ამ პირობებში მხარდაჭერის მიღმა თავად შშმ პირები დარჩნენ.

ამ პროგრამით კი ათასობით ბავშვი სარგებლობს: 1800 – მდე ბავშვი ადრეული განვითარების, 1400-მდე შშმ ბავშვი რეაბილიტაცია-აბილიტაციის, 1100 შშმ ბავშვი და 800 შშმ პირი დღის ცენტრების ქვეპროგრამებშია გადანაწილებული. ამასთანავე, თბილისის მერიის აუტიზმის პროგრამის მოსარგებლე 1230 ბავშვია.

კორკოტაძე ამბობს, რომ მიმართვა იმის შემდეგ შეიქმნა, რაც მშობლებმა და აქტივისტებმა ყველა რისკი გაითვალისწინეს, თუმცა „სახელმწიფო სავარაუდოდ უარს იტყვის“.

„ეს ბავშვები ახლა გამოკეტილები არიან სახლში. ზოგს იმის საშუალებაც კი არ აქვს, რომ ბავშვს სათამაშო უყიდოს და როგორმე გააძლებინოს სახლში ყოფნა. წარმოიდგინეთ, მათ არც თერაპია აქვთ და არც სხვა დამხმარე საშუალებები.

ამიტომ იქნებოდა სამართლიანი, რომ ამ თანხის ნაწილი წასულიყო ბავშვებთანაც, ნაწილი კი-პროვაიდერთან, რათა მათ თერაპევტების ანაზღაურება და შენარჩუნება შეძლონ“, – ამბობს ნეტგაზეთთან მარი კორკოტაძე.

ლია ტაბატაძე შვილთან ერთად

 საქართველოს დაუნის სინდრომის ასოციაციის თავმჯდომარე და სოციალური საწარმო „ბაბალეს“ ფუძემდებელი – ლია ტაბატაძე ნეტგაზეთთან ამბობს, რომ სხვა პრობლემებთან ერთად, სახელმწიფოს დამოკიდებულება ხარვეზიანია იმიტომაც, რომ მას მშობლებთან კომუნიკაცია არ აქვს.

ტაბატაძე გვიყვება, რომ მთავრობამ უპირველეს ყოვლისა მჭიდრო კომუნიკაცია უნდა დაამყაროს ორგანიზაციებთან და მშობლებთან, რომლებიც შშმ პირებისა და ბავშვების უფლებებზე მუშაობენ, ვინაიდან სწორედ ამ ხალხს აქვს ის ძირითადი ინფორმაცია, რომელიც არსებულ პრობლემას დეტალურად აღწერს. თუმცა, იმ პირობებში, როდესაც ზუსტი სტატისტიკა არ არსებობს და ბევრი შშმ ბავშვი საერთოდ სერვისს მიღმა რჩება – მისი კიდევ უფრო შეზღუდვა სისტემას ჩამოანგრევს.

„შშმ ბავშებს უფრო მეტი მხარდაჭერა სჭირდებათ, ვიდრე ტიპური განვითარების ოჯახში. პირობითად, მათთვის უფრო რთული ასახსნელია, თუ რატომ უნდა დარჩეს ის ახლა სახლში, ამან კი თავის მხრივ შესაძლოა ქცევის სირთულეები გამოიწვიოს – ამიტომ, ბავშვებს, როგორც მინიმუმ ,სჭირდებათ განახლებული მასალები – იქნება ეს სათამაშო თუ საკანცელარიო ნივთი.

ის მომსახურება, რაც დღეს არის, ისედაც მწირია და ყველა ბენეფიციარს ვერ ფარავს, მაგრამ მათ მიღმა კიდევ უფრო დიდი რიცხვია იმ ბავშვების, ვინც მხარდაჭერას საერთოდ ვერ იღებს,“ – ამბობს ლია ტაბატაძე.

ვაუჩერის თანხის გაყოფასთან ერთად, ტაბატაძე ამბობს, რომ კრიზისულ დროს შესაძლებელია დისტანციურადაც ჩატარდეს თერაპიული სესიების ნაწილი. მისი განმარტებით, ზოგიერთი ბავშვისთვის, თუნდაც დისტანციური თერაპია ეფექტური იქნება, თერაპევტს კი ერთდროულად 15 ბავშვთანაც შეეძლება მუშაობა.

მისი თქმით, მნიშვნლოვანია, რომ ახლა, როდესაც ბავშვების ტრანსპორტირებაზე და კვებაზე თანხები არ იხარჯება, დარჩენილი ფული თუნდაც დისტანციურ სწავლებასა ან/და ოჯახების ფინანსურ მხარდაჭერას მოხმარდეს.

დისტანციური დახმარება მშობლებს – მშობელთა მხარდაჭერის კიდევ ერთი გზა

სხვა მეთოდზე საუბრობენ ააიპ „საქართველოს მომავლის სპექტრში“, რომელმაც თბილისის მერიას წერილით მიმართა. ორგანიზაცია მერიისთვის განკუთვნილ განცხადებაში მშობლებისთვის დისტანციური დახმარების ინიციატივის შესახებ საუბრობს.

როგორც განცხადებიდან ჩანს, ეს დახმარება ძირითადად ოჯახებისთვის ერთგვარი კონსულტაციებისა და გაკვეთილების სახით იქნება – „ვინაიდან რთულია, აუტიზმის დიაგნოზის მქონე ბავშვმა თვალყური ადევნოს თერაპევტის ონლაინ-ინსტრუქციას და შეასრულოს მითითებები. ვფიქრობთ, ამ შემთხვევაში ონლაინ-თერაპიის პროცესში ჩაერთოს მშობელი/ოჯახის წევრი“.

„აუტისტური სპექტრის მქონე ბავშვებს და მათი ოჯახის წევრებს ყველაზე მეტად ახლა სჭირდებათ გაძლიერება და მორალური მხარდაჭერა“, – ნათქვამია განცხადებაში.

დისტანციური დახმარება, მიმართვის ავტორების თქმით, შემდეგ პუნქტებს უნდა ითვალისწინებდეს:

• ბენეფიციარებთან მომუშავე ქცევის თერაპევტებმა (სუპერვიზორებთან შეთანხმებით) შეადგინონ ზოგადი კითხვარი მშობლებისთვის, სადაც იქნება ასახული ბავშვის დღის რუტინა/დღის რეჟიმი, ქცევის სირთულეები.
• კითხვარის მიხედვით მოხდეს რეკომენდაციების მიცემა წერილობით და თუ შესაძლებელია, ინტერნეტ-ჩართვით.
• განსაკუთრებულად რთული ქცევის შემთხვევაში მოხდეს თერაპევტის მხრიდან ბევშვებზე დაკვირვება ინტერნეტ-საშუალებებით და რეკომენდაციების მიღება.
• საჭიროებების გათვალისწინებით მოხდეს ინდივიდუალური გეგმის შედგენა, რომელიც მოიცავს სახლის პირობებში ბავშვთან მშობლის თუ ოჯახის წევრის ჩართულობას.
• შეიქმნას ვიდეოგაკვეთილები მშობლებისთვის /ოჯახის წევრებისთვის საჭირო რეკომენდაციებით და რჩევებით , ჩაერთონ ოკუპაციური, სენსორული, ხელოვნების მეტყველების და ფიზიოთერაპევტები.
• მოძიებულ იქნას რესურსი აქტივობების შესასრულებლად. ქცევის თერაპევტებს დაევალოს მოიძიონ ვიდეოინსტრუქციები, როგორ დაამზადონ შინ ესა თუ ის სათამაშო, არსებული რესურსისგან (ან მივმართოთ სათამაშოების მაღაზიებს, მოსახლეობას გადასცენ სათამაშო, წიგნი, ველოსიპედი, ვისაც რა შეუძლია, რადგან ბევრი მოკლებულია ამას)
• ერთი ვიდეორუბრიკა დაეთმოს მშობლის ფსიქოლოგიურ გაძლიერებას. ჩაერთოს ფსიქოლოგი, ფსიქიატრი, ვისაც მიმართავენ მშობლები და მიიღებენ რჩევებს და რეკომენდაციებს არსებული პრობლემის დაძლევისთვის. კვირაში ერთხელ მაინც.

რას ამბობს მერია?

ნეტგაზეთი დაუკავშირდა თბილისის მერიასაც, სადაც გვითხრეს, რომ ამ ეტაპზე მათ მხოლოდ სერვისის პროვაიდერის ფინანსური მხარდაჭერა შეუძლიათ, დამატებითი ღონისძიებები კი უკვე უშუალოდ სერვისისი მიმწოდებელი ცენტრების მუშაობის სფეროა.

ჩვენს კითხვაზე, ხომ არ არსებობს დაფინანსების შეწყვეტის საჭიროება – მერიაში გვეუბნებიან, რომ დღესდღეობით დაფინანსების შეწყვეტის გადაწყვეტილება მიღებული არ არის.

ნახეთ ასევე:

ინსტრუქციები უსინათლო და აუტისტური სპექტრის მქონე ადამიანებისთვის Covid- 19-სგან თავის დასაცავად

როცა შშმ ბავშვების საჭიროებებს დღის ცენტრები ვეღარ ფარავენ