„თუკი საქართველოს ხელისუფლება განაგრძობს ამ გზით სიარულს, ამას თავისი ფასი ექნება, მათ შორის, პოტენციურად, სანქციები, რომლებიც მტკივნეული ნაკბენი იქნება. ამერიკამ ჯერ მხოლოდ ახლა დაიწყო სანქციების დაწესება“, – ამბობს ტომ მალინოვსკი, აშშ-ის სახელმწიფო მდივნის ყოფილი მოადგილე და ყოფილი კონგრესმენი.

„ნეტგაზეთი“ მალინოვსკის თბილისში, საერთაშორისო კონფერენციაზე „გარდამტეხი წელი“ ესაუბრა, რომელიც  მერვედ გაიმართა და მას არაერთი უცხოელი ანალიტიკოსი დაესწრო.

მოდით, პირდაპირვე მთავარი კითხვებით დავიწყოთ – საქართველოში უკვე ამოქმედდა რუსული კანონი აგენტების შესახებ, მიმდინარეობს სხვა დისკრიმინაციული კანონმდებლობის მიღებაც, ხოლო დასავლეთთან ურთიერთობები ფუჭდება. რა მოხდება, თუ ეს ურთიერთობები ბოლომდე გაუარესდება, რას დაკარგავენ საქართველო და მისი მოქალაქეები?

მე ვხედავ, რომ ქართველთა უმრავლესობას დემოკრატიაში ცხოვრება სურს, მათ უნდათ დემოკრატიული, დასავლური სამყაროს ნაწილად ყოფნა.

აი, ესაა დასაკარგი.

აქ არაა საუბარი, რისი მიცემა ან წართმევა შეუძლია აშშ-ს. საქმე ისაა, რისი წართმევა შეუძლია საქართველოს მთავრობას, ქართველი ხალხისთვის, რუსეთის სასარგებლოდ. კითხვა კი შემდეგია – რა გავლენა შეიძლება მოახდინოს ამერიკამ, რათა ქართველ ხალხს საშუალება მისცეს, მიიღონ ის, რაც მართლა უნდათ.

რა გავლენაზე გაქვთ საუბარი?

თუკი საქართველოს ხელისუფლება განაგრძობს ამ გზით სიარულს, ამას თავისი ფასი ექნება, მათ შორის, პოტენციურად, სანქციები, რომლებიც მტკივნეული ნაკბენი იქნება.

ამერიკამ ჯერ მხოლოდ დაიწყო სანქციების დაწესება.

არსებობს მოსაზრება, რომ ვაშინგტონმა დააგვიანა…

ასე გეტყვით: აშშ, ხშირად, საკმაოდ ნელა მოქმედებს. მაგრამ, როცა მოქმედებს, ამას საკმაოდ ძლიერად აკეთებს. საერთოდაც, მე თუ მკითხავთ, საქართველოს ხელისუფლება სათანადოდ არ აფასებს მიზნობრივი ეკონომიკური სანქციების პოტენციურ ძალას. ეს სანქციები ვაშინგტონმა შეიძლება დააწესოს, თუ ყველაფერი ასე გაგრძელდება. იმედია, ყველაფერი აქამდე არ მივა.

მაგრამ, მალე არჩევნები იქნება. საკითხავი ისაა, რას იზამს მთავრობა არჩევნების შემდეგ. იმედი მაქვს, მთავრობისთვის ძალიან რთული იქნება, ხალხის ნებას წინააღმდეგობა გაუწიოს. [ასე თუ მოხდა], საკმაოდ ძლიერ ნაბიჯებს გადადგამენ აშშ და საერთაშორისო საზოგადოება.

აშშ-ის მიერ უკვე დაწესებულ პერსონალურ სანქციებზე საკმაოდ ცოტა ვიცით. კი, ისინი დაწესდა, მაგრამ უცნობია, ვის წინააღმდეგ. რამდენად ეფექტიანია ასეთი მიდგომა?

ნახეთ: ჩვენ გვაქვს ორი ტიპის სანქცია. ეკონომიკური და სავიზო. ეკონომიკური და ფინანსური სანქციები ყველაძე ძლიერია და ყველამ იცის, ვის წინააღმდეგაა დაწესებული, ვინაიდან ჩვენმა სახაზინო დეპარტამენტმა უნდა აცნობოს ბანკებს, რომ ამა თუ იმ პირის აქტივები გაყინულია, რომ მას არ აქვს ტრანზაქციების განხორციელების უფლება.

საქმე ცოტა რთულადაა, სავიზო შეზღუდვებთან დაკავშირებით. აშშ-ის სახელმწიფო დეპარტამენტს, კანონმდებლობის თანახმად, აქვს ორი გზა ვიზის გასაუქმებლად. პირველი და უმარტივესი ასეთია: სახელმწიფო მდივანი აუქმებს ვიზას და სულ არაა ვალდებული ახსნას, რატომ. თუმცა, კანონმდებლობის თანახმადვე, მას არ აქვს უფლება, თქვას, ვის შეეხო ეს სანქცია, ვინაიდან ეს პირადი ცხოვრების ხელყოფად ჩაითვლება. მე თუ მკითხავთ, სისულელეა, მაგრამ კანონი ასეთია.

აი მეორე გზა კი შემდეგნაირად გამოიყურება, – სხვათა შორის, ამ პროცედურის შემოღებაში მეც მაქვს წვლილი, – სახელმწიფო დეპარტამენტს შეუძლია საჯაროდ გითხრათ უარი ვიზაზე და დაასახელოს თქვენი ვინაობა, მაგრამ მარტო კორუფციისა და ადამიანის უფლებების ძალიან სერიოზული დარღვევის შემთხვევაში. თანაც, სახდეპმა უნდა წარმოადგინოს შესაბამისი მტკიცებულებები.

მსოფლიოში არავის სჯერა, რომ ამდენად რთული სამართლებრივი პროცედურები გვაქვს ასეთი რაღაცებისთვის. ჰგონიათ, პრეზიდენტს ან ენტონი ბლინკენს ხელის მოსმით ნებისმიერის დასანქცირება შეუძლია.

მე ამით იმედგაცრუებული ვარ, მაგრამ კანონი ასე გვეუბნება. კანონის შეცვლას ვემხრობი, რათა საჯაროდ დასანქცირება გამარტივდეს, მაგრამ ახლა აქ ვართ. საქმე გვაქვს კანონმდებლობასთან, და არა პოლიტიკასთან.

თავად თქვენ საკმაოდ აქტიურად იქნებოდით ჩართული საგარეო პოლიტიკაში, როცა ობამას ადმინისტრაციაში სახდეპის მაღალჩინოსანი იყავით. ხომ არ გახსენებთ საქართველოს ამჟამინდელი ვითარება რამე წარსულ გამოცდილებას, სხვა ქვეყანას?

ვფიქრობ, უნგრეთი, მაგრამ იდეალური შედარება არ არსებობს. იგივე უნგრეთის პრობლემა ისაა, რომ ეს ქვეყანა ნატოს და ევროკავშირის წევრია. ნატოს გაფართოებისას ქვეყნის ალიანსიდან გაძევების ინსტრუმენტი არ გვქონდა. 1998 წელს უნგრეთს არ მივიღებდით, არალიბერალური დემოკრატია რომ ყოფილიყო, როგორც [პრემიერი ვიქტორ] ორბანი ამბობს.

სინამდვილეში კი, მოძრაობა მიდის არა დასავლეთის წინააღმდეგ, არამედ დასავლეთით. საუბარია დასავლეთის და აშშ-ის დაღმავლობაზე, რაც სისულელეა. დასავლური დემოკრატიების საზოგადოება ბოლო 10-15 წელიწადში გაიზარდა და გაძლიერდა.

საქართველო აქ რაღაცნაირად უცნაური შემთხვევაა. ხალხის ხმა მსგავსია იმისა, რაც ევროპაში სხვაგან გვესმის. მაგრამ გყავთ ეს უცნაური მთავრობა, რომელიც ეწინააღმდეგება თავის საზოგადოებას და თავადაც რისკავს, ვინაიდან შეიძლება წააგოს არჩევნები თავისი რადიკალური პოზიციების გამო.

რა მოხდება, თუკი მთავრობა ასეც გააგრძელებს – უნდა ველოდოთ აშშ-ის, როგორც თქვით, უფრო ძლიერ ნაბიჯებს?

დამოკიდებულია იმაზე, რა მოხდება შემდეგ. [რუსული კანონი] შევიდა ძალაში, მაგრამ მას ძალიან ცოტა ორგანიზაცია ემორჩილება. სხვათა შორის, მე „რადიო თავისუფალი ევროპის“ ბორდის წევრი ვარ და კანონს არც ეს ორგანიზაცია დაემორჩილება.

მოკლედ, უნდა შევხედოთ მთავრობის შემდგომ ნაბიჯებს. თანაც, არჩევნებიც ახლოსაა და უნდა ვნახოთ, რას იზამს მთავრობა, თუ ოპოზიციამ მოიგო, სცემენ შედეგებს პატივს? თუ ასე იქნება, აღარაა საჭირო არანაირი დამატებითი სანქციები ან უფრო მკაცრი პოლიტიკა.

თუკი ასე არ მოხდა და ვენესუელას მსგავსი სცენარი განვითარდა, მაშინ კი, რეაგირება საკმაოდ მკაცრი იქნება.

ცოტათი აგენტების თემა რომ განვავრცოთ. მმართველი პარტია ამბობს, რომ მათ მიერ მიღებული კანონი თქვენი, ამერიკული კანონის ანალოგია და მასზე ნაკლებად მკაცრიც კი არის. მართლა ასეა?

ერთადერთი მსგავსება მხოლოდ სახელია. ჩვენი კანონი ეხება მხოლოდ მათ, ვინც რეალურად ხელს აწერს კონტრაქტს, რომ უცხოური აქტორის ინტერესებს წარმოადგენს. მაგალითად, ასეთ კონტრაქტში უნდა ეწეროს: მე, ესა და ეს, ვაპირებ ამა თუ იმ ქვეყნის ხელისუფლების ინტერესების ლობირებას. მაგალითად, მაქვს კონტრაქტი საქართველოს საელჩოსთან, რომ მათ აშშ-ში გარკვეული მიზნების მიღწევაში მივეხმარები.

საინტერესო მაგალითს მოგიყვანთ. როგორც იცით, აშშ-ის ზოგიერთ შტატში მოქმედებს სიკვდილით დასჯა. ევროკავშირი კი სიკვდილით დასჯას ეწინააღმდეგება და ამერიკულ ორგანიზაციებს აძლევს გრანტს, რათა მათ სიკვდილით დასჯის წინააღმდეგ იმუშაონ. ასეთი ორგანიზაციები აგენტებად არ რეგისტრირდებიან.

საქართველოში მიღებული კანონი უფრო რუსეთში მიღებულს ჰგავს. ამერიკაში რეგისტრაცია გიწევს მარტო მაშინ, თუ კონკრეტულად უცხოურ აქტორთან გაქვს კონტრაქტი.

რუსეთთან მსგავსებაზე ისაუბრეთ და, თუკი საქართველო დასავლეთს ჩამოშორდა და რუსეთთან პირისპირ დარჩა. რა მოხდება? შეიძლება [ხელისუფლების მხარდამჭერს] იმის იმედი ჰქონდეს, რომ კრემლს ჩინეთით დააბალანსებენ?

მე ვფიქრობ, რომ მსოფლიოს ამ ნაწილში რუსეთი და ჩინეთი ერთსა და იმავე გუნდში თამაშობენ. იმას არ ვამბობ, რომ მოკავშირეები არიან – რუსეთი ახლა თავის თავს ჩინეთს ჰყიდის, – ასე უწევს, – ჩინეთი კი ბევრად გრძელვადიან თამაშს თამაშობს.

მაგრამ, მოკლევადიან პერსპექტივაში ორივეს ინტერესია დემოკრატიის გავრცელების შეჩერება, საერთაშორისო წესებისა და ნორმების შერყევა. მათ სურთ მსოფლიო, სადაც ძლიერნი აკეთებენ იმას, რაც კი მოესურვებათ და ამიტომ, საქართველოსთან მიმართებაში, ერთ მხარეს არიან. ვერ ვხედავ მიზეზს, რატომ დაიცავს ჩინეთი რუსეთთან საქართველოს.