„ლიბერთი ბანკმა“ წლების წინ აღებული სესხის გამო პენსია დაუკავა მოქალაქეს, რომელიც პენსიონერი იანვარში გახდა. საქართველოს ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაციამ აღნიშნული გაასაჩივრა, რის გამოც ბანკმა უკან წაიღო თავისი გადაწყვეტილება.
ამ და სხვა საკითხებზე, რომლებიც ქვეყანაში ხანდაზმულთა უფლებრივ მდგომარეობას ეხება, არასამთავრობო ორგანიზაციამ 2022 წლის ანგარიში გამოაქვეყნა.
ანგარიშის თანახმად, საქართველოში არ არსებობს სპეციალური კანონმდებლობა უშუალოდ ხანდაზმული ადამიანების უფლებების შესახებ, რომელიც მათი დაცვისა და სახელმწიფოს პოზიტიური ვალდებულებების ფარგლებს დაადგენდა. თუმცა, ორგანიზაციის ცნობით, ამასთან დაკავშირებულ გარკვეულ დებულებებს შეიცავს სხვადასხვა საკანონმდებლო და კანონქვემდებარე აქტი, რომლებიც ფრაგმენტულად არეგულირებს ხანდაზმულთა უფლებებთან დაკავშირებულ ცალკეულ საკითხებს.
ანგარიში 2021 წლის სექტემბრიდან 2022 წლის სექტემბრამდე პერიოდს მოიცავს. საიას განცხადებით, პროგრამის “ხანდაზმულთა უფლებების დაცვა და ხელშეწყობის” ფარგლებში ორგანიზაციამ 60 წელს გადაცილებულ 1 200-ზე მეტ პირს გაუწია სამართლებრივი დახმარება.
საიას განცხადებით, ხანდაზმულების შეკითხვები შეეხებოდა სამეზობლო სამართალთან დაკავშირებულ თემებს, სახელშეკრულებო დავებს, საოჯახო სამართლის საკითხებს, მემკვიდრეობითი სამართლის საკითხებს, სამოქალაქო საპროცესო სამართალთან დაკავშირებულ თემებს, სოციალურ დახმარებას, მხარდაჭერის მიმღებად ცნობის საკითხებს და სხვა.
ერთ-ერთი დავა შეეხებოდა ხანდაზმული პირებისთვის სახელმწიფო პენსიის დაკავებას. კერძოდ, საიას ინფორმაციით, „ლიბერთი ბანკის“ ერთ-ერთ ფილიალში პენსიის მიღებაზე უარი განუცხადეს პირს, რომელსაც საპენსიო ასაკი 2022 წლის იანვარში შეუსრულდა. ამის მიზეზად კი ბანკის წარმომადგენელმა წლების წინ აღებული სასესხო ვალდებულება დაუსახელეს.
აღნიშნულთან დაკავშირებით პენსიონერმა საიას მიმართა. ორგანიზაციამ კი საჩივრით მიმართა ბანკს, რომლითაც მოითხოვა სასამართლო გადაწყვეტილების გარეშე დაკავებული პენსიის პენსიონერისთვის გადაცემა და წერილობითი განმარტების მიღება თანხის დაკავების საფუძველთან დაკავშირებით. საბოლოოდ ბანკმა გაითვალისწინა აღნიშნული საჩივარში წარდგენილი არგუმენტაცია, კერძოდ კი, კანონმდებლობის შესაბამისად, პენსიის დაკავების საფუძველი შეიძლება იყოს სასამართლოს ან შესაბამისი ორგანოს გადაწყვეტილება. სასამართლო გადაწყვეტილებით, შესაძლებელია პენსიის მაქსიმუმ 50%-ის დაკავება.
“ბოლო პერიოდში საიას ამ ტიპის პრობლემასთან დაკავშირებით სხვა მოქალაქეებმაც მომართეს. შესაბამისად, ამ საქმეზე დადგენილი პრაქტიკა, შესაძლოა, სხვა პენსიონერებისთვისაც სასარგებლო იყოს”, – განმარტავს საია.
გარდა ამისა, ორგანიზაციის ცნობით, „ხანდაზმულთა უფლებების დაცვისა და ხელშეწყობის“ პროექტის ფარგლებში არაერთი პრობლემა გამოავლინეს, რომელთა გადაჭრაც, საიას შეფასებით, ხანდაზმულ პირთა უფლებრივ მდგომარეობას მნიშვნელოვნად გააუმჯობესებს და ხელს შეუწყობს ქვეყანაში მათ ღირსეულ, თანასწორ თანაცხოვრებას.
“ორგანიზაციის მიერ იდენტიფიცირებული შემთხვევები და წარმოდგენილი რეკომენდაციებიც ძირითადად სწორედ ამ საკითხებს შეეხება. შესაბამისად, ანგარიშს არ აქვს საყოველთაობის პრეტენზია და არ მოიცავს იმ სამართლებრივი პრობლემების ამომწურავ ანალიზს, რომლებიც შეიძლება ხანდაზმულ პირებს გააჩნდეთ”, – აღნიშნავს საია.
ორგანიზაცია გამოკვეთილი პრობლემებისა და საჭიროებების საფუძველზე სხვადასხვა უწყებას მიმართავს შემდეგი რეკომენდაციებით:
საქართველოს პარლამენტს:
საქართველოს მთავრობას:
ჯანდაცვის სამინისტროს და სსიპ – სახელმწიფო ზრუნვისა და ტრეფიკინგის მსხვერპლთა, დაზარალებულთა დახმარების სააგენტოს:
ადგილობრივი თვითმმართველობის ორგანოებს:
მზღვეველს ან/და დაზღვევის შუამავლებს:
პენსიის გაცემაზე პასუხისმგებელ ბანკს: