საქართველომ ჩინეთისგან COVID-19-ის საწინააღმდეგო ვაქცინა „სინოფარმის“ 100 000 დოზა შეიძინა. იმავე რაოდენობის “სინოვაკის” ვაქცინას კი ჩინეთის მთავრობა საქართველოს ჩუქნის. რა ვიცით ჩინური წარმოების ვაქცინების შესახებ და რა განსხვავებაა მათ შორის?

ტრადიციული ტექნოლოგიის ვაქცინა

პეკინის ბიოლოგიური პროდუქტების ინსტიტუტის შექმნილმა და ჩინეთის სახელმწიფო კომპანია “სინოფარმის” წარმოებულმა კორნავირუსის ვაქცინამ, სახელწოდებით BBIBP-CorV, ჩინეთში ავტორიზაცია 2020 წლის დეკემბერში მიიღო. ეს არის ინაქტივირებული ვაქცინა, რაც ნიშნავს, რომ შეიცავს დაავადების გამომწვევ დახოცილ მიკრობებს.

ინოვაციური მ-რნმ (“ფაიზერი”, “მოდერნა”) და ვექტორული (სპუტნიკ 5) ვაქცინებისგან განსხვავებით, კორნავირუსის ინაქტივირებული ვაქცინა, — მსგავსად A ჰეპატიტის, გრიპის, ცოფისა და პოლიომიელიტის ვაქცინებისა, — შექმნილია ძველი და ტრადიციული მეთოდით. ეს გულისხმობს ვაქცინების დასუსტებული/ინაქტივირებული ვირუსით დამზადებას. ინაქტივირებული ვაქცინები, როგორც წესი, არ უზრუნველყოფენ ისეთივე ძლიერ იმუნიტეტს, როგორც ცოცხალი ვაქცინები. ამიტომ, დროთა განმავლობაში შეიძლება დაგჭირდეთ დამატებითი დოზა (ე.წ. booster shots).

ინაქტივირებულ ვაქცინებს განეკუთვნება ჩინური კერძო ფარმაცევტული კომპანია “სინოვაკის” ვაქცინაც.

ორივე ვაქცინისთვის საჭიროა 2 დოზა, 21-28 დღის ინტერვალით. ვაქცინის შენახვის პირობები 2-დან 8 გრადუსამდეა, რაც მის ტრანსპორტირებასა და ლოჯისტიკას ბევრად მოსახერხებელს ხდის, არ საჭიროებს მაღალი გამყინვარების მაცივრებს.

ჩინეთის ცნობით, “სინოფარმისა” და “სინოვაკის” ვაქცინებს სერიოზული გვერდითი ეფექტები არ ახასიათებთ. გვერდით ეფექტებს შორის ყველაზე ხშირად ნანემსრის გაწითლება, ქავილი და სიცხე გამოვლინდა. ეგვიპტის ჯანდაცვის სამინისტრომ “სინოფარმის” პოტენციურ გვერდით ეფექტებს შორის დაასახელა: ნანემსრის ტკივილი და ქავილი, ტემპერატურის მატება და თავის ტკივილი, გულისრევა, დიარეა და ალერგია, სახსრების და კუნთების ტკივილი და ძილიანობა. უწყების ცნობით, ეს სიმპტომები ძირითადად თავისით გაივლის და მკურნალობას არ საჭიროებს.

ეფექტიანობა

“სინოფარმის” ვაქცინის ეფექტიანობის შესახებ დეტალური მონაცემები არ გამოქვეყნებულა, მაგრამ ვაქცინის შემქმნელი პეკინის ბიოლოგიური პროდუქტების ინსტიტუტი და “სინოფარმის” შვილობილი კომპანაია China National Biotec Group (CNBG) შუალედურ მონაცემებზე დაყრდნობით აცხადებენ, რომ ვაქცინა 79.34%-ით ეფექტიანია კოვიდ-19-ის პრევენციისთვის.

გაერთიანებულ არაბთა საამიროებში, რომელმაც აგრესიული ვაქცინაციის პროგრამა სწორედ “სინოფარმით” დაიწყო და შემდეგ გააფართოვა “ფაიზერის”, “ასტრაზენეკასა” და “სპუტნიკ V-ის” ვაქცინებით, “სინოფარმით” აცრილი ადამიანების მცირე ჯგუფი მესამე, ე.წ. ბუსტერი დოზის გასაკეთებლად მიიწვიეს მას შემდეგ, რაც ანტისხეულების ტესტმა საკმარისი იმუნური პასუხის გამომუშავება არ აჩვენა.

რაც შეეხება “სინოვაკის” ვაქცინას, მან პრაქტიკაში სხვადასხვა ეფექტიანობა — 50.65%-დან 83.5%-მდე — აჩვენა ბრაზილიაში, თურქეთსა და ინდონეზიაში.

ავტორიზაციის გარეშე

“სინოფარმის” ვაქცინით მსოფლიოში ამ დროისთვის უკვე აცრილია 40 მილიონამდე ადამიანი. ჩინეთის გარდა, „სინოფარმი” გამოიყენება არაბთა გაერთიანებული საამიროებში, სერბეთში, უნგრეთში, ბაჰრეინში, პაკისტანში, ეგვიპტეში, სინგაპურში, ინდონეზიაში, ტაილანდსა და სამხრეთ ამერიკის ქვეყნებში.

ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაცია ამ დროისთვის როგორც „სინოფარმის“, ისე „სინოვაკის“ ვაქცინების შეფასების ეტაპზეა და ვაქცინის მწარმოებლებს პასუხს აპრილის მეორე ნახევარში გასცემს.

მანამდე ჯანმოს სტრატეგიული საკონსულტაციო ექსპერტთა ჯგუფის (SAGE) თავმჯდომარემ, ალეხანდრო კრავიოტომ განაცხადა, რომ “სინოფარმისა” და “სინოვაკის” მიერ მათთვის წარდგენილი მონაცემები აღნიშნული ვაქცინების ეფექტიანობასთან დაკავშირებით ჯანმოს მოთხოვნებთან თანხვედრაზე მიუთითებენ.

“ინფორმაცია, რომელიც კომპანიებმა საჯაროდ გაგვიზიარეს SAGE-ის შეხვედრაზე გასულ კვირას, მიუთითებს, რომ მათ აქვთ ეფექტურობის დონე, რომელიც თავსებადი იქნებოდა ჯანმოს დადგენილ მოთხოვნებთან. ეს ნიშნავს მინიმუმ 50%-ს და უკეთეს შემთხვევაში, 70%-თან მიახლოებულ ან მეტ ეფექტურობას. მათ აქვთ ყველა მონაცემები უსაფრთხოების შესახებ, რომელიც აჩვენებს, რომ ეს ვაქცინები ზიანს არ მიაყენებს ადამიანების ჯანმრთელობას”, — აღნიშნა ალეხანდრო კრავიოტომ.

ორივე ვაქცინა წარდგენილია ჯანმრთელობის მსოფლიო ორგანიზაციის ავტორიზაციაზე, რომელსაც, დიდი ალბათობით, აპრილის შუა რიცხვებში მიიღებენ.

აშშ-ში მცხოვრები ექიმ-კარდიოლოგ ნანა გეგეჭკორს, რომელიც ლოჯისტიკის და შედეგების თვალსაზრისით საქართველოსთვის იდეალურად მიიჩნევს Johnson & Johnson-ის ვაქცინას, საქართველოს მიერ შეძენილი ჩინური ვაქცინის შეფასება უჭირს.

“ჩინურ ვაქცინაზე არ მაქვს აზრი, რადგან არსად არაფერი დაუბეჭდავთ. შეიძლება არაჩვეულებრივია, ან პირიქით, მაგრამ ეს აზრი რომ მქონდეს, კვლევა უნდა მქონდეს ნანახი. გამოყენებით ისეთ ქვეყნებში გამოიყენეს, რომლებსაც მედიცინა და მეცნიერება დიდად არ უბრწყინავთ, ამიტომ რეალური მონაცემების ნახვის გარეშე ვერც მათ შედეგებზე ვიქონიებ წარმოდგენას. ყველგან, სადაც ჩინურ ვაქცინაზეა საუბარი, შეხვდებით ფრაზას “self-reported efficacy”, რაც ქართულად თვითგამოცხადებულ ეფექტურობას ნიშნავს. მე რეალური მონაცემები მჭირდება წარმოდგენის შესაქმენალად, self-reported-ს ამერიკულსაც კი ვერ ვენდობი უპირობოდ”, — წერს იგი.

ვაქცინაციის ეროვნული გეგმის თანახმად, 2021 წლის საორიენტაციო სამიზნეა საქართველოს მოზრდილი მოსახლეობის დაახლოებით 60%-ის აცრა. ამ მიზნის მისაღწევად 2021 წელს ქვეყანას დასჭირდება დაახლოებით 3 979 300 დოზა (იმუნიზაციისთვის დადგენილი დანაკარგების გათვალისწინებით) ვაქცინა.

დღეის მდგომარეობით, საქართველომ “კოვაქსის” პლატფორმიდან 2021 წლისთვის 1 484 400 ვაქცინის დოზა უნდა მიიღოს, რაც მოზრდილი (18+) მოსახლეობის 20%-ის ორჯერადი აცრისთვის არის საკმარისი.

შესაბამისად, ქვეყანამ დარჩენილი 2 494 927 დოზა ალტერნატიული წყაროებით უნდა მოიპოვოს. კანონმდებლობით, იმპორტისთვის სავალდებულო კრიტერიუმია:

• ვაქცინა იყოს აღიარებული ჯანმო-ს მიერ და შეყვანილი გადაუდებელი გამოყენების სიაში ან გავლილი ჰქონდეს პრეკვალიფიკაცია;
• ვაქცინას უნდა ჰქონდეს გადაუდებელი გამოყენების ნებართვა ან ეროვნული რეგისტრაცია მაღალი სანდოობის მქონე ეროვნული მარეგულირებლისგან, როგორიცაა FDA (აშშ), EMA (ევროგაერთიანება), გაერთიანებული სამეფო, იაპონია, ავსტრალია და ა.შ. (სულ 37 ქვეყნის მარეგულირებელი).

გეგმა ითვალისწინებს მხოლოდ იმ ვაქცინების გამოყენებას, რომლებიც ამ კრიტერიუმებს აკმაყოფილებენ. ჯანმოს ავტორიზაციამდე ჩინური წარმოების “სინოფარმის” ვაქცინის შემოტანას ჯანდაცვის სამინისტრო WHO-ს ავტორიზაციაზე პოზიტიური მოლოდინით და უნგრეთის მარეგულირებლის მხრიდან აღიარებით ხსნის. ამასთან, ცალსახა არაა, დაიწყება თუ არა “სინოფარმის” გამოყენება იმ შემთხვევაში, თუ ის ვერ მიიღებს ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაციის ავტორიზაციას. ჯანდაცვის მინისტრის მოადგილე თამარ გაბუნია ამბობს, რომ ჯანმოს დადებითი გადაწყვეტილების შესახებ “წინასწარ ცნობილია”.

“დღეს უკვე გვაქვს სამართლებრივი საფუძველი, რომ “სინოფარმის” გამოყენება დავიწყოთ. თუმცა მეტი ნდობისთვის წინასწარი გადაწყვეტილება იყო, რომ დაველოდოთ ჯანმრთელობის მსოფლიო ორგანიზაციის განცხადებას. ყველაფერი დამოკიდებული იქნება ისევ და ისევ ეპიდემიოლოგიურ მდგომარეობაზე. საბჭო იმსჯელებს, ამ სიტუაციაში, როდესაც ეპიდემიოლოგიური მდგომარეობა უარესდება, უნდა დავიცადოთ და დაველოდოთ [ჯანმოს] საბოლოო გადაწყვეტილებას, რაც წინასწარ ისედაც ცნობილია, რომ დადებითი იქნება, თუ შეგვიძლია უფრო ადრევე დავიწყოთ ვაქცინაცია. 7 მარტს კიდევ იქნება საბჭოზე მსჯელობა და შეიძლება უფრო კონკრეტული პასუხი გვქონდეს”, — განაცხადა თამარ გაბუნიამ.

“სინოფარმის” ვაქცინისგან განსხვავებით, გაბუნიას თქმით, საქართველოს ჯერჯერობით არ აქვს “სინოვაკის” გამოყენების სამართლებრივი საფუძველი, რადგან ვაქცინას, რომლითაც აქტიურად იცრებიან საქართველოს სამეზობლოში — თურქეთსა და აზერბაიჯანში — ჯერჯერობით არცერთი მკაცრი მარეგულირებლის ავტორიზაცია არ გააჩნია.

“სინოფარმი” არის ჩინეთის სახელმწიფო საწარმოს მიერ წარმოებული ვაქცინა, “სინოვაკი” კი — ჩინური კერძო კომპანიის. გამომდინარე აქედან, ჩვენ დღეს “სინოვაკის” გამოყენების სამართლებრივი საფუძველი არ გვაქვს. ამდენად, უნდა დაველოდოთ ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაციის ავტორიზაციას. რაც შეეხება საჩუქარს, ეს საჩუქარი არის კეთილი ნება ქვეყნის და მათი მეგობრობის და მხარდაჭერის გამოხატულება. მცირე რაოდენობაა, რომელიც დონაციის სახით უნდა მივიღოთ და ამ დოზებს ვიღებთ იმ დათქმით, რომ გამოყენება მოხდება მხოლოდ მას შემდეგ, რაც ვაქცინა ჯანმოს ავტორიზაციას მიიღებს. შესაძლოა, მანამდე რომელიმე მკაცრი მარეგულირებლის ავტორიზაცია მიიღოს, ესეც იქნება ჩვენთვის [გამოყენების] საფუძველი”, — ამბობს თამარ გაბუნია.

ღირებულება

დაავადებათა კონტროლისა და საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის ეროვნული ცენტრის ხელმძღვანელის, ამირან გამყრელიძის განცხადებით, სახელმწიფომ ჩინური წარმოების “სინოფარმის” ვაქცინის თითო დოზაში იმაზე მეტი გადაიხადა, ვიდრე „ასტრაზენეკასა“ და „ფაიზერის“ ვაქცინებში.

გამყრელიძის თქმით, სახელმწიფოს „სინოფარმის“ ერთი ვაქცინა 18-20 დოლარის ფარგლებში უჯდება.

„ვაქცინების ფასები სხვადასხვა ქვეყნებისთვის სხვადასხვაა. ჩვენ „ასტრაზენეკა“ „კოვაქსის“ საშუალებით, თუ არ ვცდები, 4-5 დოლარის ფარგლებში ვიყიდეთ. „ფაიზერი“ ვიყიდეთ 11-12 დოლარის ფარგლებში და ჩინური ვაქცინა „სინოფარმი“ უფრო ძვირია და სადღაც 18-20 დოლარის ფარგლებში გვიჯდება. ზოგადად, მსოფლიო ბაზარზე ვაქცინების ძალიან დიდი დეფიციტია და ადვილი არ არის, რომ ფასის მიხედვით აარჩიო”, — განაცხადა გამყრელიძემ.

ჯერჯერობით საქართველოს მოსახლეობას მხოლოდ “ფაიზერისა” და “ასტრაზენეკას” ვაქცინებით აცრა შეუძლია, ისიც, მხოლოდ 55+ მოქალაქეებს. ასაცრელთა წრე პერიოდულად გაფართოვდება.

როგორ დავრეგისტრირდეთ კორონავირუსის ვაქცინაზე — დეტალური ინსტრუქცია