„გლოვოს“ კურიერები არაფორმალურ გაფიცვას აგრძელებენ და ცდილობენ, კიდევ უფრო მეტი დასაქმებული შეუერთდეს პროტესტს. კომპანია აცხადებს, რომ მზადაა მოთხოვნების გათვალისწინებისთვის, თუმცა 10 თებერვლამდე კონკრეტულ წინადადებებს ვერ შესთავაზებს.

ეს კურიერებისთვის დიდი დროა: ისინი ამბობენ, რომ მსგავსი დაპირებები ადრეც მიუღიათ, რაც არ შესრულებულა და ცვლილებებს ახლავე მოითხოვენ. კურიერების მონათხრობის მიხედვით, მათზე მინიმალურად ვრცელდება შრომის უფლებები.

მოთხოვნები

29 იანვარს საბურთალოზე, ცინცაძის ქუჩაზე, კომპანიის ოფისთან საპროტესტო აქციაზე „გლოვოს“ დაახლოებით 100-ზე მეტი კურიერი შეიკრიბა.

როგორც ამბობენ, აქცია სპონტანურად დაიგეგმა, თორემ იქ კიდევ უფრო მეტი კურიერი მივიდოდა. აქციის მიზეზი კი გახდა დროთა განმავლობაში დაუკმაყოფილებელი მოთხოვნების დაგროვება.

ამჟამად მათ სამი ძირითადი მოთხოვნა აქვთ:

1. შემცირდეს რესტორნებთან/ობიექტებზე შეკვეთის ლოდინის დრო;
2. გაიზარდოს ანაზღაურების ტარიფი;
3. შეიცვალოს ბონუსების სისტემა.

„ჩვენი მთავარი მოთხოვნა ისაა, რომ თითოეული კურიერის შრომა დაფასდეს. ყველამ იცის, რომ რთული პერიოდია, ქვეყანა დაკეტილია და მუშაობს მარტო მიტანის სერვისი. ამიტომ მე უნდა მიღირდეს რაღაცის მიტანა და ჩემი შრომა უნდა ფასდებოდეს“, – უთხრა „ნეტგაზეთს“ ერთ-ერთმა კურიერმა, ვანომ.

ლოდინის დრო

როგორც „ნეტგაზეთმა“ რამდენიმე დასაქმებულთან ინტერვიუებით გაარკვია, სამუშაო პრაქტიკა ასეთია:

როდესაც გლოვოს კურიერები გამოძახებაზე მიდიან რომელიმე რესტორანში, დიდხანს უწევთ ლოდინი, — მაშინ, როცა კონკურენტი კომპანიის კურიერებს ლოდინის დრო მინიმუმამდე აქვთ დაყვანილი.

„გვინდა, რომ ობიექტებზე არ ველოდოთ დიდხანს შეკვეთას. ან თუ შეგვეძლება, რომ შეკვეთები გადავაბათ“, – ამბობს ერთ-ერთი კურიერი, ლადო, „ნეტგაზეთთან“ საუბრისას.

ლოდინის ხანგრძლივი დრო მათთვის პრობლემური, სულ მცირე, ორი მიზეზის გამოა:

1. ნაკლები შეკვეთის მიტანას ასწრებენ, რაც ნაკლებ ანაზღაურებას ნიშნავს;
2. ლოდინის დიდი დროის კომპენსაციისთვის სწრაფად გადაადგილდებიან, რაც საგზაო უსაფრთხოების მხრივ რისკებსაც წარმოშობს.

„რომ ვჩქარობთ, ბევრს ეგ ხულიგნობა ჰგონია. კი, „ვხულიგნობთ“, ეგრე დავდივართ, სწრაფად. მომენტში შეიძლება მოძრაობის წესებიც დავარღვიოთ, მაგრამ ამ სიჩქარის მიზეზი ის არის, რომ ობიექტებზე დიდხანს ველოდებით და დროს ვკარგავთ, რომ მოვასწროთ ორი კაპიკის შეგროვება. სხვა კომპანია თუ გამზადებულზე მიდის, რატომ არ შეიძლება ჩვენთანაც გამოსწორდეს ეს საკითხი“.

ანაზღაურების სქემა

„გლოვოს“ საიტის თანახმად, „თითოეული შეკვეთიდან შემოსავალი დამოკიდებულია გამოცდილებაზე და რეიტინგზე“. ანაზღაურების დეტალებზე კომპანია საჯაროდ არ საუბრობს. როგორც „ნეტგაზეთს“ დასაქმებულები უამბობენ, კურიერების ანაზღაურების/მუშაობის სქემა ამჟამად ასეთია:

• ყოველ გამოძახებაზე ფიქსირებულად ეკუთვნით საბაზისო 2 ლარი;
• ყოველ კილომეტრზე ემატებათ 20 თეთრი, — როდესაც ადრე, პანდემიის დაწყებამდე, ეს ტარიფი ორჯერ მეტი იყო;
• ეკუთვნით ცუდი ამინდის ბონუსები, თუმცა ამბობენ, რომ ხშირად ეს არ ერიცხებათ;
• დღეში გამოძახებების რაოდენობა დამოკიდებულია ტერიტორიაზე: ცენტრალურ უბნებში დღეში, საშუალოდ, 30 გამოძახებაა ხოლმე, ცენტრისგან მოშორებით, სადაც ნაკლები ობიექტია, უფრო ნაკლები;
• საწვავის ხარჯს თავად იხდიან.

„მოვითხოვთ, რომ ძველი ტარიფი აღდგეს – 50 თეთრი ერთ კმ-ზე. ეგ დაბრუნდეს. ხელზე გრჩებოდა 40 თეთრი. ეგრე იყო პანდემიამდე, ჩვეულებრივ დროს, და ახლა პანდემიაა და ასეა შემცირებული“, – ამბობს კიდევ ერთი კურიერი.

„12 სთ რომ გემუშავა, თანხა გამოგივიდოდა დღეში საშუალოდ 60-დან 80 ლარამდე. მაგრამ საწვავის და სხვა ხარჯი შენია. ნორმალურად, 8 საათი რომ იმუშაო, აიღებ სასაცილო ტარიფს, როცა საკვებიც შენს ხარჯზეა და საწვავიც. 40-50 ლარი გამოდის და მანდედან 25-30 მიგდის ხარჯში, ანუ 15-20 ლარისთვის მუშაობ დღეში“…

„ბონუსის“ სისტემა

მესამე მოთხოვნა „საბონუსე“ სისტემის ცვლილებაა. დასაქმებულების თანახმად, „საბონუსე“ სისტემა გულისხმობს კვირაში 180 შეკვეთის გატანის შემთხვევაში ბონუსად 350 ლარს.

კურიერები ითხოვენ, რომ დაბრუნდეს ძველი სისტემა, სადაც ბონუსს 130 შეკვეთის მიტანის შემთხვევაში უხდიდნენ.

„ესეც რთულია, მაგრამ მივდივართ კომპრომისზე. ბონუსი რომ მიიღო, დღეში უნდა გააკეთო 30 შეკვეთა. ფიზიკურად შეუძლებელია ხოლმე“, – ამბობს ვანო, ერთ-ერთი კურიერი.

„მაგ 180 შეკვეთაზე კი იღებ 350 ლარს, მაგრამ არარეალურია მაგდენი შეკვეთის მიტანა. ზომბი უნდა იყო, არავინ უნდა ნახო, სხვა არაფერი აკეთო. თან 12 საათი შეგიძლია იმუშაო მაქსიმუმ. მეტი არა. 6 დღე თუ მუშაობ 12 საათი, დღეში უნდა დატოვო 30 შეკვეთა. ეგ არაა რეალური, თან მოცდის ამ დროებით. ბონუსზე მე პირადად არ გავსულვარ, მაგრამ ვიცი ბიჭები, თავი აქვთ გადადებული… მაგრამ ჯანმრთელობასაც რისკავ ეგრე“, – ამბობს ლადო, კიდევ ერთი კურიერი.

სხვა პრობლემები

„ნეტგაზეთთან“ საუბარში დასაქმებულები სხვა, მათი თქმით, უფრო მცირე მასშტაბის პრობლემებზეც საუბრობენ, რასაც სამსახურეობრივი მოვალეობის შესრულებისას აწყდებიან. მაგალითად:

• „როცა მომხმარებელი შეკვეთას აუქმებს, მაშინ ფაქტობრივად უფასოდ გვატარებენ. ეგეთი შემთხვევა კიდევ არ არის ცოტა“;
• „ჩაის [დამატებითი გასამრჯელო, ე.წ „თიფი“] ფულს არ გვაძლევენ ხოლმე, ეგ მაინც ხომ ჩვენია პირადად“;
• „როცა მენეჯმენტთან გვინდა ლაპარაკი, ცუდად გვესაუბრებიან. დამოკიდებულებაა- „თუ არ გინდა, წადი“. სარგებლობენ იმით, რომ ვიღაცა მინიმუმს კმაყოფილდება“;
• „მოპედებს და მანქანებს ერთნაირად გვიხდიან“…

კომპანია 10 თებერვლამდე ითხოვს ვადას

აქციის პარალელურად „გლოვოს“ ადმინისტრაციასთან შეხვედრაზე რამდენიმე კურიერი შევიდა. მათ ასეთი შეტყობინება გამოიტანეს: ადმინისტრაცია 10 თებერვლამდე ითხოვს დროს, რომ მაღალი რგოლის მენეჯმენტთან, საზღვარგარეთ, მოილაპარაკონ და გაარკვიონ, რისი შეცვლა შეუძლიათ.

ამ ინფორმაციას აქციაზე უკმაყოფილება და შეძახილები მოჰყვა: „რამდენჯერ უნდა მივცეთ ორი კვირა“? „გამოვიდნენ თვითონ და პირდაპირ გვითხრან, რაც სათქმელი აქვთ“…

ამის შემდეგ ოფისიდან „გლოვოს“ ოპერაციების მენეჯერი გამოვიდა, რომელმაც ჟურნალისტების თანდასწრებით განაცხადა:

„მართალია, ყველასთან ვერ მოხერხდა შეხვედრა, მაგრამ ჩვენ ვილაპარაკეთ და ვთქვით, რომ ვიმუშავებთ, თუ რა შეიძლება გაკეთდეს იმისთვის, რომ დაგროვილი პრობლემები მოგვარდეს. 10 თებერვალს ჩავნიშნეთ შეხვედრა აქ ისევ, გლოვოს კურიერებს, ვისაც ექნება რაიმე სახის პრობლემა და ამ თემაზე ვისაუბრებთ“.

„სამოქმედო გეგმას კონკრეტულ თარიღებში გავწერთ, რა უნდა გაკეთდეს და როდის გაკეთდება. ძალიან მალე, დაჩქარებული წესით. ყველა პრობლემის მოგვარების გზებს გავწერთ“, – განაცხადა მან.

ერთ-ერთი კურიერის შეძახილზე, თუ რატომ იქნება ახლანდელი დაპირება განსხვავებული წინებისგან და რატომ უნდა ენდონ, უპასუხა:

„მაშინ სხვა ტიპის პრობლემები იყო, რასაც ვაგვარებით პერიოდულად. ვერ გეტყვით, რომ მოვაგვარეთ აბსოლუტურად, კიდევ მოგვდევს, ვაგვარებთ პერიოდულად“…

მან ასევე განაცხადა, რომ „გლოვოს“ „არანაირი ცვლილება ანაზღაურების სტრუქტურაში არ ჰქონია“. თუმცა „ნეტგაზეთის“ კითხვაზე, ახლა რამდენია ერთ კმ-ზე ტარიფი და რამდენს შეიძლება კურიერებს დაჰპირდნენ, უპასუხა, რომ „ეს არის შიდა ინფორმაცია“. მან ასევე უარყო, რომ კურიერებს „ჩაის ფული“ არ ერიცხებათ.

„გლოვოს“ განცხადება: „სუპერგმირები“

პროტესტი გაგრძელდა. კომპანიის წარმომადგენლისგან არადამაკმაყოფილებელი პასუხის მიღების შემდეგ, აქციის მონაწილეებმა სპორტის სასახლესთან გადაინაცვლეს და იქიდან დაიწყეს სხვა „გლოვერების“ [როგორც კომპანია უწოდებს კურიერებს] მობილიზაცია. დღის განმავლობაში გარკვეული პერიოდით გლოვოს აპლიკაცია გაითიშა.

მოგვიანებით კომპანიის მარკეტინგის ჯგუფმა გაავრცელა განცხადება, სადაც წერია: „შედგა შეხვედრა გლოვერებთან, დასვეს კონკრეტული მოთხოვნებიც, რომლებსაც გლოვო აუცილებლად გაითვალისწინებს და მომდევნო შეხვედრისთვის, რომელიც უკვე დაგეგმილია 10 თებერვალს, შესაბამისი ზომები იქნება მიღებული“.

კომპანიის თანახმად, მათი მთავარი ამოცანაა, რომ მომხმარებელმა ნებისმიერი შეკვეთა საათზე ნაკლებ დროში მიიღოს:

„შესაბამისად, მოთხოვნის ზრდასთან ერთად, ვზრდით კურიერების რაოდენობასაც და ვახდენთ საბონუსე სისტემის ადაპტირებას, რაც სტანდარტული პროცესია და დრო სჭირდება“.

„გლოვერები, რომლებიც Covid19-ის გავრცელების პერიოდში ნამდვილ სუპერგმირებად იქცნენ ჩვეულებრივი მოსახლეობისთვის, Glovo-ს მთავარ მამოძრავებელ ძალას წარმოადგენენ და ჩვენ ყოველთვის ვცდილობთ გავითვალისწინოთ მათი მოთხოვნები“, – წერია განცხადებაში.

„კონტრაქტორი“ თუ თანამშრომელი?

კიდევ ერთ საკითხი, რაც აქციაზე გამოიკვეთა, კომპანიასა და კურიერებს შორის შრომითი ურთიერთობის სახეა. კომპანია კურიერებს „პარტნიორებად“ მოიხსენიებს. ასე წერია განცხადებაშიც და ასე უწოდა მათ კომპანიის ოპერაციების მენეჯერმა შეხვედრაზე:

„ესენი არიან პარტნიორი კურიერები, შესაბამისად, ეს არის მათი ანაზღაურება და არა ხელფასი“.

კურიერები ინდივიდუალურ მეწარმეებად არიან დარეგისტრირებული და თვითდასაქმებულებად ითვლებიან. მათ კომპანია შტატში არ იყვანს, მათ შორის დადებულია არა შრომითი, არამედ მომსახურების ხელშეკრულება.

ეს ნიშნავს, რომ შრომის კოდექსის გათვალისწინებული პირობები მათზე არ ვრცელდება, როგორიცაა 8-საათიანი სამუშაო დღე და ამის შემდეგ ზეგანაკვეთური სამუშაოს გაზრდილი ტარიფით ანაზღურება, ანაზღაურებადი შვებულება და ა.შ.

ეს გავრცელებული პრაქტიკაა, რასაც არაერთი კომპანია იყენებს მსოფლიოშიც და საქართველოშიც, მაგალითად, ტაქსების კომპანიები, Uber, Bolt და სხვები.

ეს პრაქტიკა, მართალია, უცხო არ არის ატიპური შრომით დაკავებული ადამიანებისთვის [Gig-worker-ებისთვის] და არც უკანონოა, თუმცა, როგორც დამოუკიდებელი პროფკავშირის, „სოლიდრობის ქსელის“ იურისტი, დავით ომსარაშვილი ამბობს, „ზოგჯერ მომსახურების ხელშეკრულებას იმიტომ დებენ, რომ თავი აარიდონ იმ ვალდებულებებს, რაც შრომის კოდექსით ეკისრებათ“.

ამ საკითხზე მსოფლიოში სხვადასხვა დამოკიდებულებაა: აშშ-ში, მაგალითად, აშშ-ის შრომის სააგენტომ 2019 წელს მიიჩნია, რომ Uber-ის მძღოლები „კონტრაქტორები“ არიან და არა დასაქმებულები. თუმცა 2020 წელს აშშ-შივე, კალიფორნიაში, მოსამართლემ მიიჩნია, რომ Uber-მა თავისი მძღოლები დასაქმებულებად უნდა ჩათვალონ;

მსგავსი პოზიცია აქვს ესპანეთის უზენაეს სასამართლოს, რომელსაც 2020 წელს მიღებული აქვს გადაწყვეტილება, რომლის თანახმადაც საკვების მიტანის სერვისის მიმწოდებლები დასაქმებულები არიან და არა თვითდასაქმებულები.

ეს გადაწყვეტილება სასამართლომ სწორედ „გლოვოს“ ყოფილი თანამშრომლის სარჩელის საფუძველზე გამოიტანა. „გლოვო“ ესპანური კომპანიაა, რომელიც 2015 წელს დაარსდა და რომლის ცენტრალური ოფისი ბარსელონაში მდებარეობს. როგორც „როიტერსი“ წერდა დეკემბერში „გლოვო“ წინა წელთან შედარებით შემოსავლების გაორმაგებას ელოდა.