მოხის მუსლიმი თემი სადავო შენობის წარმომავლობის დამდგენი კომისიის გაუქმებას მოითხოვს
სოფელ მოხის მოსახლეობა პრემიერ-მინისტრს მიმართავს და მოხის კომისიის სასწრაფოდ გაუქმებას, სადავო ნაგებობის ბედის გარკვევის პროცესში რელიგიის სააგენტოს როლის გამორიცხვას და ისტორიული საკულტო ნაგებობების სამართლებრივი ბედის სამართლიან გადაწყვეტას ითხოვენ.
მათ დღეს, 25 ნოემბერს, ისტორიული ნაგებობის შენობასთან პარასკევის ტრადიციული ლოცვა ღია ცის ქვეშ წაიკითხეს და, ამავდროულად, საჯარო განცხადება გააკეთეს.
ამ საჯარო განცხადებაში მათ აღნიშნეს, რომ შეცდომა დაუშვეს, როცა დათანხმდნენ მოხის კომისიის ჩამოყალიბებას. მათვე განცხადებით, კომისიის წვრებად უნდა შერჩეულიყვნენ მოხის მუსლიმი თემის და მეზობელი ქრისტიანების ოთხ-ოთხი წარმომადგენელი, ასევე, სახალხო დამცველისა და არასამთავრობოების წარმომადგენლებიც. მათივე თქმით, რელიგიის საკითხთა სააგენტოს თავმჯდომარემ, ზაზა ვაშაყმაძემ კომისია დააკომპლექტა არა შეთანხმების შესაბამისად, არამედ ისე, როგორც მისთვის იყო სასურველი.
“ამ პოლიტიკით რელიგიის საკითხთა სახელმწიფო სააგენტოს თემის და სამუფთო სამმართველოს გაუცხოებას უწყობს ხელს და უფსკრულს აჩენს ჩვენს შორის. ამ ფონზე შექმნილი კომისია შეუდგა საქმეს და ორი წლის ლოდინის შემდეგ არანაირი შედეგი არ ჩანს,”- აღნიშნულია განცხადებაში.
მათივე განცხადებით, ვალდებული არიან, დაიცვან საკუთარი აღმსარებლობითი უფლებებიც და აქედან გამომდინარეობს ის ფაქტიც, რომ მოხეში ღია ცის ქვეშ ლოცულობენ. მუსლიმი თემი ითხოვს, გადასცენ მოხის სადავო შენობა, სადაც რელიგიური რიტუალების განხორციელებას შეძლებენ.
“კატეგორიულად მოვითხოვთ აღნიშნული კომისიის გაუქმებას. ასევე, კატეგორიულად მოვითხოვთ ამ პროცესში რელიგიის სააგენტოს რაიმე ფორმით მონაწილეობის გამორიცხვას.
ხაზი კიდევ ერთხელ უნდა გაესვას იმას, რომ მოხეში მიმდინარე პროცესი არსებითად არ უკავშირდება ლოცვის უფლებას და ჩვენს მიერ რელიგიის თავისუფლების სარგებლობას. ჩვენ, ადგილობრივი მუსლიმი თემი ვითხოვთ ისტორიული საკულტო ნაგებობების სამართლებრივი ბედის სამართლიან გადაწყვეტას და მის დაბრუნებას, რესტიტუციას ისტორიული მესაკუთრისთვის.
ჩვენ გვესმის, რომ ისტორიული საკულტო ნაგებობების რესტიტუციის პრობლემა მუსლიმი თემის გარდა სხვა რელიგიურ ორგანიზაციებსაც უდგათ, მათ შორის, ჩვენს კათოლიკე, სომეხ ძმებს ამიტომ მოხის მეჩეთისთვის ბრძოლა ზოგადად სამართლიანობისთვის ბრძოლაა და მხოლოდ ჩვენი ინტერესებითვის და ღირსებისთვის ბრძოლას ცდება.
შესაბამსიად, მივმართავთ საქართველოს მთავრობასა და პრემიერ-მინისტრს:
სანამ სისტემურად ისტორიული შენობების რესტიტუციის პრობლემის მოწესრიგებას მოახდენს, თავად აიღოს პასუხისმგებლობა მოხის მეჩეთის ისტორიული მესაკუთრისთვის დაბრუნების პროცესზე. ჩვენ მოვითხოვთ მთავრობისაგან აღნიშნულ საკითხზე უმოკლეს ვადებში სამართლიანი გადაწყვეტილების მიღებას. გამოიჩინოს კეთილი ნება. გაუსწოროს თვალი სიმართლეს და არსებული ხელოვნურად შექმნილი პრობლემა დროულად და სამართლიანად მოაგვაროს.
ჩვენ გვჯერა, რომ ჩვენი მოძმე მართლმადიდებლები, შენობის ისტორიული მესაკუთრის განსაზღვრის სამართლიან და ობიექტურ პროცესს, როვორც შექმნილი დავის გადაწყვეტის ერთადერთ სამართლიან გზას აღიარებენ და მხარს დაუჭერენ. სწორედ სამართლიანობის და მშვიდობის გზით შეიძლება მოხდეს კონფლიქტების მოგვარება და არა პრობლემის გადაფარვის და იგნორირების გზით,”- აღნიშნულია მუსლიმი თემის განცხადებაში.
[checklist]
- ადიგენის რაიონის სოფელ მოხეში ამჟამინდელი მკვიდრი მუსლიმი მოსახლეობა 1975-80 წლებში დასახლდა. შენობაზე, რომლის დაბრუნებასაც მუსლიმები ითხოვენ, ამბობენ, რომ მეჩეთი სოფელ მოხეში 1927-34 წლებში მესხმა მუსლიმებმა ააშენეს. 1957 წლიდან შენობას კლუბის სტატუსი აქვს. საბჭოთა კავშირის დროს ის დიდი ხნის განმავლობაში საწყობად, ბიბლიოთეკად და სოფლის კლუბად გამოიყენებოდა. 2007 წლიდან დღემდე კი შენობა ადიგენის მუნიციპალიტეტის ბალანსზე ირიცხება.
- მუსლიმმა თემმა ყოფილი მეჩეთის შენობის კონსერვაციის ან რესტავრაციის თხოვნით, 90-იანი წლებიდან მოყოლებული, ხელისუფლებას რამდენჯერმე მიმართა, თუმცა მათ თხოვნას რაიმე კონკრეტული შედეგი არ მოჰყოლია.
- ვითარება მოხეში 2014 წელს დაიძაბა: 27 მაისს სოფელ მოხეს მოსახლეობამ ადგილობრივ ხელისუფლებას შენობის სამუფთო სამმართველოსთვის გადაცემის თხოვნით მიმართა. 8 ივლისს კი მუსლიმმა თემმა ადიგენის მუნიციპალიტეტის გამგებლის, ზაქარია ენდელაძისგან მიიღო წერილი (#1019), სადაც იგი აღნიშნავს, რომ სადავო ქონება ადგილობრივი თვითმართველობის ორგანომ მხოლოდ საჯარო ფუნქციებისა და უფლებამოსილების განხორციელების მიზნით შეიძლება გამოიყენოს.
- 2014 წლის 18 ოქტომბერს სოფელში ტენდერში გამარჯვებული კომპანიის თანამშრომლები მივიდნენ და შენობის დემონტაჟი დაიწყეს, რაც ადგილობრივმა მუსლიმებმა გააპროტესტეს. მშენებლებმა სოფელი მაშინვე დატოვეს, რასაც ქრისტიანი მოსახლეობის პროტესტი მოჰყვა. სოფლის ცენტრში შეკრებილი ქრისტიანები ამბობდნენ, რომ შენობის მუსლიმთა სამმართველოსთვის გადაცემასა და ამ ადგილას მუსლიმური საკულტო ნაგებობის აშენებას არ დაუშვებდნენ.
- სადავო შენობაზე პრეტენზიას საქართველოს საპატრიარქოც აცხადებს. ამის შესახებ ახალციხის, ტაო-კლარჯეთისა და ლაზეთის ეპარქიის მთავარეპისკოპოსის, მეუფე თეოდორეს განცხადებით, XVI საუკუნეში აღნიშნულ ადგილას ქრისტიანული ტაძარი იყო, 1920-იან წლებში ეკლესიების ნგრევისა და მეჩეთების მშენებლობის შემდეგ კი, სადავო შენობის ადგილას მეჩეთის მშენებლობა დაიწყო.
- 2014 წლის 22 ოქტომბერს სოფელ მოხეში მშენებლებმა მეჩეთის დემონტაჟი განაახლეს. მუსლიმების წინააღმდეგ, რომლებიც ხელისუფლების მოულოდნელ და რეპრესიულ გადაწყვეტილებას აპროტესტებდნენ, არასამთავრობო ორგანიზაციების შეფასებით, ხელისუფლებამ არაპროპორციული ძალა გამოიყენა და უხეშად დაარღვია მუსლიმთა უფლებები.
- ინციდენტის დროს სოფელ მოხეში პოლიციამ 14 პირი დააკავა: 11 მათგანი ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის 166-ე (წვრილმანი ხულიგნობა) და 173-ე მუხლებით (სამართალდამცავი ორგანოს თანამშრომლის კანონიერი განკარგულებისადმი ან მოთხოვნისადმი დაუმორჩილებლობა) გათვალისწინებული ქმედებებისთვის, ხოლო სამი პირი – სისხლის სამართლის კოდექსის 353-ე მუხლის მეორე ნაწილით გათვალისწინებული საზოგადოებრივი წესრიგის დამცველის, ან ხელისუფლების სხვა წარმომადგენლის მიმართ ჯგუფურად წინააღმდეგობის გაწევისთვის. 23 ოქტომბერს სასამართლომ სამი მუსლიმი – თეიმურაზ მიქელაზე, ოთარ მიქელაძე და მალხაზ ბერიძე ბრალის წარდგენის გარეშე გაათავისუფლა (თუმცა გამოძიება გრძელდება),[10] ხოლო 11 დაკავებული სასამართლომ ადმინისტრაციულ სამართალდამრღვევად ცნო და თითოეულს 250 ლარი ჯარიმის გადახდა დააკისრა.
- 2014 წელს რელიგიის სააგენტოსთან შეიქმნა კომისია, რომელსაც სადავო შენობის საკითხი უნდა შეესწავლა.
- 2016 წლის ნოემბერში კომისიამ გადაწყვიტა, რომ სადავო შენომა არც მუსლიმებისა და არც მართლმადიებლების საკუთრებაში არ გადავიდოდა და ნაგებობა კულუტურული მემკვიდრეობის დაცვის ეროვნული სააგენტოს მეთვალყურეობის ქვეშ გადავიდოდა.
[/checklist]