„ჩვენ გვინდოდა გვეთქვა, რომ კულტურა ძალადობს ადამიანზე და ეს კულტურა უნდა შეიცვალოს ფილმებით, სტატიებით, გადაცემებით“, – ამბობს რეჟისორი  ლია ჯაყელი, რომელმაც გადაიღო დოკუმენტური ფილმი  „მედ ყოფნის ფასი“. ფილმში საქართველოში მცხოვრები ჰომოსექსუალის ცხოვრებაა ნაამბობი, რმელსაც დღეს, 17 მაისს, ჰომოფობიასთან ბრძოლის საერთაშორისო დღეს, ფრონტლაინ კლუბში პირველად აჩვენებენ.

მთხრობელი, რომელიც ფილმში გმირის ისტორიას ყვება, ეკრანზე არ ჩანს. არ ჩანს არც  საზოგადოება,  რადგან როგორც რეჟისორი ამბობს, კულტურა ადამიანზე ძალადობს, საზოგადოება კი მის წევრებს მალავს.

ლია ჯაყელი: საქართველოში უკვირთ, როდესაც ლგბტ ჯგუფის წევრებს ესარჩლებიან, თუმცა არ უკვირთ, როცა სხვა ტიპის უსამართლობა ხდება და მას ესარჩლება საზოგადოება.  ადამიანს სამართლიანობის გრძნობა თუ აქვს, უსამართლობის მიმართ მგრძნობელობაც უნდა გააჩნდეს. ამ ჯგუფის მიმართ კი რაღაც განსაკუთრებული შიში და სიძულვილია ჩვენს საზოგადოებაში. მართლაც, ყველაზე მოწყვლადი ჯგუფია. ეს იქიდანაც ჩანს, რომ ამ ადამიანებს უჭირთ საკუთარი სახელით ილაპარაკონ. ვიღაცამ ხომ უნდა ამოიღოს ხმა, პირდაპირ ვიტყვი, მათ ნაცვლად.

ჩანან, განა არ ჩანან, მაგრამ ერთეულები არიან. ტელემედიებში კი  ლგბტ ჯგუფის წევრებს ისე წარმოაჩენენ, როგორც ეგზოტიკურ ფრინველებს და უფრო ამყარებენ სტერეოტიპებს, რომ ლგბტ თემის წევრები სხვანაირნი არიან, თანაც ისეთი, როგორიც არ მოგვეწონება. უკეთეს შემთხვევაში, მედია ამ ადამიანების ეგზოტიზაციას ახდენს. რადგან ტელემედია ყველაზე მძლავრი საშუალებაა და ყველაზე პოპულარული, რაღაც ხომ  უნდა დაპირისპირებოდა მას.

ნეტგაზეთი: საზოგადოების ნაწილი ამბობს, რომ საქართველო არ არის ჰომოფობური ქვეყანა, რის  მაგალითადაც მოყავთ ის ფაქტი, რომ საქართველოში არ არის დაფიქსირებული ლგბტ თემის წევრების მკვლელობა, მათზე ძალადობა გენდერული იდენტობის ნიშნით

ლია ჯაყელი: რაც არ უნდა თქვან, ფაქტი ისაა, რომ ლგბტ თემის წევრები გარეთ ვერ გამოდიან, “ქამინგ აუთს” რასაც უწოდებენ, ანუ ღიად გამოსვლას ვერ ახერხებენ. როგორ ფიქრობთ, მათ არ სურთ სრულფასოვანი ცხოვრება?

ნეტგაზეთი: თქვენი აზრით, რაში ვლინდება ჰომოფობია საქართველოში?

ლია ჯაყელი: ვლინდება აბსოლუტურად ყველაფერში. ჯერ ერთი, რიტორიკაში. ვიცით, როგორ იყენებენ პოლიტიკოსები ამ თემას. ჯერ როდიდან მოყოლებული, რევოლუციის დროსაც კი, ასევე, მის წინა  და მომდევნო პერიოდში, როგორც კი პოლიტიკოსს ე.წ. შავ პიარს აუგორებდნენ, მაშინვე ფერებზე იწყებდნენ ლაპარაკს, ცისფერი და ა.შ.

ფაქტია, იგი დაცინვის, ადამიანის შეურაცხყოფის უკიდურეს ფორმად ითვლება, ყველაზე მწვავედ რაც შეიძლება მიიღოს ადამიანმა. ჩემთვის ეს ჩამონათვალიც  არ არის საჭირო. როდესაც ადამიანს არ შეუძლია, ღიად თავისი იდენტობის შესახებ განაცხადოს, თუ მას ამის სურვილი აქვს, ეს უკვე არის ნიშანი, რომ საზოგადოებაში ჰომოფობური გარემოა.

სამსახურში არმიღების ან გაშვების, ან სამეგობროს დაკარგვის ფარული მიზეზი, შესაძლოა, გაცხადებული არა, მაგრამ ხშირად ადამიანის სექსუალური ორიენტაციაა. ჩვენი ფილმის გმირიც „ჩვეულებრივად„ ცხოვრობს. ვინც არ იცის, რომ  სექსუალური უმცირესობის წარმომადგენელია, მისთვის  არის „ჩვეულებრივი“, „ნორმალური” ადამიანი. სიტყვა “ნორმალური” ვიხმარე, იმიტომ, რომ საზოგადოება ასე ყოფს ადამიანებს. “ნორმალურად” მაშინ მიიჩნევენ ფილმის გმირს,  რომელიც არ ჩანს, სხვათა შორის, როდესაც არ ამხელს თავის სექსუალურ იდენტობას, როცა  თავს აჩვენებს, ატყუებს ამ საზოგადოებას, რომ მე თქვენნაირი ვარო. მრავალფეროვნებას, სხვანაირობას ვერ იტანს ეს საზოგაოება. ეს კი ყველაზე მიუღებელი სხვანაირობაა აქ.

ნეტგაზეთი: როგორ ფიქრობთ, რა მიზეზით არ არის საზოგადოება მიმღებლურად განწყობილი ლგბტ ჯგუფის წარმომადგენლების მიმართ?

ლია ჯაყელი: ძირითადი მიზეზი  ის არის, რომ არ არის ინფორმაცია. საზოგადოება, რომელსაც არ აქვს სამოქალაქო განათლება,  ადამიანის უფლებების შესახებ არ აქვს განათლება მიღებული, მას მხოლოდ ნაცნობი და მსგავსი მოსწონს.  მიმღებლობისთვის განათლება არის საჭირო. მაგრამ ელემენტარული სამართლიანობის გრძნობაც ხომ არსებობს, არა? მარტო მე ხომ არ ვარ ადამიანი. თითოეული ადამინი არის უმაღლესი ღირებულება. ერთადერთი სიცოცხლე გვაქვს ყველას და რატომ უნდა გამიმწაროს ცხოვრება ვიღაცის შეხედულებებმა, მოვწონვარ თუ არ მოვწონვარ მას.

თავისი ცხოვრებით ვერ ცხოვრობენ, და ცხოვრობენ ისე, როგორც დაუსახა მას საზოგადოებამ. ფაქტიურად საზოგადოება და კულტურა ძალადობს მასზე, როცა აიძულებს, რომ იცხოვრობს ისე, როგორც საზოგადოებას მოსწონს.

ნეტგაზეთი: როდესაც ფილმზე მუშაობდით,  გმირის სურვილი იყო, რომ ფილმში მისი სახე არ გამოჩენილიყო?

ლია ჯაყელი: რასაკვირველია. მიუხედავად იმისა, რომ მას თავად ძალიან უნდოდა, რომ გამოჩენილიყო, კარგად ესმოდა, რომ ეს მას  ბევრ პრობლემას შეუქმნიდა.

საერთოდ, ძალიან ბევრი ვიწვალეთ ამ ფილმის გადაღების დროს. დავიწყეთ ერთხელ, მერე თავი გავანებეთ, იმიტომ, რომ საქმე საქმეზე რომ მიდგებოდა, ყველაზე გაბედულებიც კი დგებოდნენ იმის წინაშე, რომ მინიმუმ ოჯახის წევრებთან გაუფუჭდებოდათ ურთიერთობა და თუ არ გაუფუჭდებოდათ, ოჯახს გაუფუჭდებოდა – გარემოსთან.  ეს ადამიანები ძალიან უფრთხილდებიან გარემოს, რომელშიც ცხოვრობენ, უფრთხილდებიან თავიანთ ახლობლებს. ესმით, რომ სოციუმი ჯერჯერობით ასეა მოწყობილი. ესმით, რომ ეს მხოლოდ მათ არ ეხებათ.

როცა შენ თავზე იღებ რისკს, გაცილებით ადვილია. როცა თუნდაც  ირიბი დარტყმის ქვეშ აყენებ შენს ახლობლებს, ეს უკვე  ძალიან ძნელია.

ნეტგაზეთი: თქვენ თქვით, რომ რამდენჯერმე დაიწყეთ ეს ფილმი, მას სხვადასხვა გმირი ყავდა?

ლია ჯაყელი: ჩვენ ძალიან გვინდოდა, რომ იმისთვის, სამზეოზე  რომ გამოსულიყვნენ ეს ადამიანები, ვინმე გამოჩენილიყო. ვფიქრობდი, დადგა დრო, რომ გამოჩენილიყვნენ ისეთები, როგორებიც არიან და არა ისეთები, როგორებსაც ტელევიზიებით აჩვენებენ. მაგრამ ჯერჯერობით ამის მზაობა არ იყო და მოგვიხდა გმირის დამალვა. კომპენსაცია იმით მოვახდინეთ, რომ საზოგადოებაც დავმალეთ. ასეთ ხერხს მივმართეთ. თუ ეს ადამიანები არ ჩანან, ე.ი. საზოგადოებაც არ ჩანს. იმიტომ, რომ საზოგადოების ნამდვილი სახე ეს არის, დამალული აქვს ყველაფერი. თან რაღაცნაირად მინდოდა წონასწორობის აღდგენა, თუნდაც სიმბოლურის.

ნეტგაზეთი: ერთი გმირი ყავს ფილმს თუ რამდენიმე?

ლია ჯაყელი: ფილმს ერთი მთხრობელი ყავს, ორპლანიანია ფილმი. პატარა ფილმია, 13– წუთიანი.

ნეტგაზეთი: რამდენი ხნის მანძილზე იღებდით ფილმს?

ლია ჯაყელი: ეს არ არის მხოლოდ გარედან თვალის და ყურის მოკვრით გაგებული პრობლემა. ჩვენი ორგანიზაცია, სტუდიომობილი – აქცენტი მოძრაობაზე, სხვადასხვა ფილმებს ვაჩვენებთ, სემინარებს ვესწრებით. ძალიან ძვირფასია ჩვენთვის ამ ადამიანების ბედი. ამიტომ ძალიან ფრთხილად ვაკეთებდით. მოსამზადებელი პერიოდი, ვიდრე ამ ფილმს დავიწყებდით, შეიძლება ითქვას, რომ 90–ანების ბოლოდან დაიწყო. თუმცა გადაღება დავიწყეთ 2010 წლის ზაფხულში.

ნეტგაზეთი: თქვენ თქვით, რომ „დადგა დრო, ეს ადამიანები გამოჩენილიყვნენ“. როგორ ფიქრობთ, ჩვენს რეალობაში არის ახლა მზაობა იმისთვის, რომ მიმღებლური გახდეს საზოგადოება ლგბტ ადამიანების მიმართ?

ლია ჯაყელი: მე მგონი, რომ მომწიფდა რაღაც. მართალია, ისინი თვითონ ვერ გამოდიან, მაგრამ ხომ არიან ადამიანები, თუნდაც ჩვენ, რომლებიც ვფიქრობთ, რომ ასეთი დამოკიდებულება ამ ჯგუფის მიმართ არის ღირსების შემლახავი თითოეული ჩვენგანისთვის.  ამ ფილმით ჩვენ ვაჩვენებთ მხოლოდ იმას, რომ მათ ისევე უყვართ, როგორც ჰეტეროსექსუალებს და ისევე განიცდიან. არაფერი ახალი არ არის ამაში, მაგრამ რადგან საზოგადოებას ეშინია, საჭიროა ასეთი ტიპის ფილმები, რომლებიც ბუნებრივად, რეალურად არის მიწოდებული.

ნეტგაზეთი: მთავარი, რისი თქმაც გსურთ ამ ფილმით?

ლია ჯაყელი: ეს არის ერთი ადამიანის ბედი, რომელიც არის სექსუალური უმცირესობის წარმომადგენელი, არის ბედნიერი, როცა არის შეყვარებული და  მას სურს, იყოს საზოგადოების სრულუფლებიანი წევრი, უნდა, რომ ღიად ლაპარაკობდეს,  უნდა, რომ  მისი სახე ფილმში ჩანდეს. ფილმი ასე მთავრდება– გმირი ამბობს: რა უნდა დაჯდეს, რომ მე გამოვჩნდე. ანუ ფასი უნდა გადაიხადოს მან და მისმა ახლობლებმა, რომ ის გამოჩნდეს.

ჩვენ გვინდოდა გვეთქვა, რომ კულტურა ძალადობს ადამიანზე და ეს კულტურა უნდა შეიცვალოს ფილმებით, სტატიებით, გადაცემებით.