ბოლო ორი კვირის განმავლობაში, უკრაინაში რუსეთის ფედერაციის სამხედრო ძალების შეჭრის, რუსეთის მოქალაქეების ნაწილის საქართველოში შემოდინებისა და ამ საკითხზე საზოგადოებრივი განხილვების ფონზე, თბილისში, – განსაკუთრებით ცენტრალურ უბნებში, – უძრავი ქონების გაქირავების ფასებმა მოიმატა.
მართალია, შინაგან საქმეთა მინისტრი ამბობს, რომ ქვეყანაში განსაკუთრებულად ბევრი რუსეთის მოქალაქე არ შემოსულა, თუმცა უძრავი ქონების სააგენტოები ბინის ქირის მატების მიზეზად სწორედ რუსეთისა და ბელარუსის მოქალაქეებს ასახელებენ.
„ნეტგაზეთი“ ესაუბრა თბილისის უძრავი ქონების ბაზარზე მომუშავე სამი სააგენტოს წარმომადგენლებს, რომლებსაც ყოველდღიური შეხება აქვთ ბინების ფასებთან.
ორი მათგანი მკვეთრად გაზრდილ ფასებზე საუბრობს, ერთს კი მიაჩნია, რომ „ფასები არ გაორმაგებულა, როგორც ამას წერენ და აცხადებენ“ და დაახლოებით 20%-იან მატებაზე შეიძლება ვისაუბროთ.
მაგალითად, გელა გიგინეიშვილი, კომპანია „ჯიჯი რეალთის“ წარმომადგენელი, რომელიც წლებია, უძრავი ქონების ბიზნესში საქმიანობს, ამბობს:
„არსებული ბაზარი იმდენად მკვეთრად არის შეცვლილი ბოლო ორკვირიან მონაკვეთში, რასაც არასოდეს მოვსწრებივარ. ძალიან არაპროგნოზირებადი ფასებია“.
კომპანია, რომელსაც გიგინეიშვილი წარმოადგენს, თბილისის ცენტრალურ უბნებზე ფოკუსირდება, რაც თავისთავად შედარებით მაღალფასიან სეგმენტს წარმოადგენს.
გთავაზობთ მასთან ინტერვიუდან რამდენიმე ფრაზას, რაც, მისი თქმით, 10 მარტის მდგომარეობით ბაზარზე არსებულ ვითარებას ასახავს:
დიმიტრი, კიდევ ერთი თბილისური კომპანიის მაკლერი, მიიჩნევს, რომ ბოლო დღეებში მედიაში გავრცელებული ცნობები, „თითქოს ფასები გაორმაგებულია, გადაჭარბებულია“.
თუმცა ისიც ადასტურებს, რომ ფასები ბოლო პერიოდში გაზრდილია „დაახლოებით 20%-ით“, – რაც თავისთავად ნიშნავს, რომ, სიტყვაზე, ადრე 300 დოლარად შეფასებული ბინა 360-ადაა შეფასებული, $400-იანი – $480-ად და ა.შ.:
დიმიტრის დაკვირვებით, იშვიათი შემთხვევები არსებობს, როდესაც „ვიღაცები მართლაც ორმაგს ახდევინებენ“, – თუმცა ძალიან იშვიათად და ამ შემთხვევაშიც ასე ხდება:
„ორმაგს ვინც ახდევინებს დღეს, იმ მეპატრონეს 3-4 თვეში გაექცევა კლიენტი. ამასთან, მოკლე პერიოდში ყოველთვის უფრო მეტს იხდიდა დამქირავებელი, ვიდრე გრძელი პერიოდით ქირაობის შემთხვევაში“.
ამის მიზეზი, მისი თქმით, ის იყო, რომ თუკი მობინადრე გარანტირებულად ქირაობს ხანგრძლივი ვადით, – მაგალითად, 1 წლით, – მეპატრონისთვის ეს გარანტირებული შემოსავალია და არასტაბილურობას ურჩევნია მცირედით ნაკლები, თუმცა გარანტირებული შემოსავალი ჰქონდეს.
ამასთან, დიმიტრი ამბობს, რომ ხშირად გამქირავებლები, – არასტაბილურობის თუ პოლიტიკური პოზიციის გამო, – „რუსეთის მოქალაქეებზე ბინებს არ აქირავებენ“.
კიდევ ერთი კომპანიის, „კაპიტალ ჯგუფის“ მაკლერი, ლიდია, ამბობს, რომ ფასები 2-კვირიან მონაკვეთში მნიშვნელოვნად არის გაზრდილი:
ჩვენ მას ვკითხეთ, არის თუ არა შემთხვევები, როდესაც მეპატრონეები მაინც ძველ ფასში აქირავებენ ბინას, რაზეც გვიპასუხა, რომ ასეთი შემთხვევა ბოლო პერიოდში არ ჰქონია.
„5 დღის წინ მოველაპარაკე ერთ ადამიანს. გადმომცა ბინა გასაქირავებლად 600 დოლარად. დღეს მყავდა 600- დოლარიანი კლიენტი. ვურეკავ მეპატრონეს და მეუბნება, 800 დოლარზე ნაკლებად არ გავაქირავებო. ვაკეში, ბარნოვის ქუჩაზე. 800 დოლარადო და ისიც არ ვიცი, შეიძლება ორ დღეში კიდევ მოვუმატოო“, – გვიამბობს ლიდია.
მისი თქმით, ბოლო პერიოდში „ყოველი ათი კლიენტიდან ერთი არის ქართველი, ერთი ბელარუსი, რვა კი – რუსი. და რუსების დიდი ნაწილი ამბობს, რომ არის „აიტიშნიკი“ [ანუ ინფორმაციის ტექნოლოგიის სპეციალისტი]“.
ლიდიას თანახმად, „ბაზრიდან თითქმის გამქრალები არიან სტუდენტები“. თუმცა ამის ძირითადი მიზეზი, სავარაუდოდ, ის არის, რომ პანდემიის ფონზე ონლაინ სწავლებაზე გადასვლამ სტუდენტების დიდი ნაწილის დედაქალაქში მიგრაცია დროებით შეაჩერა.
მაკლერის სიტყვებით, „500-600- ლარიანი ბინები [რაც სტუდენტების სექტორი იყო] ფაქტობრივად აღარ არსებობს“, მათ შორის, არც არაცენტრალურ უბნებში.
თბილისის მსგავსად, ფასები მომატებულია ბათუმშიც.
გამოცემა BMG, რომელიც ბიზნესის საკითხებს აშუქებს, უძრავი ქონების წარმომადგენლებზე დაყრდნობით წერს, რომ:
საქართველოში უძრავი ქონების ფასებს სულ რამდენიმე ორგანიზაცია ადევნებს აქტიურად თვალს. მათ შორისაა „თიბისი კაპიტალი“, – „თიბისი ბანკის“ საკონსულტაციო ფირმა.
„თიბისი კაპიტალის“ კვლევების უფროსმა ირინა კვახაძემ 10 მარტს განაცხადა, რომ უძრავი ქონების ბაზარს ისედაც ჰქონდა მზარდი ტემპი, რაც განსაკუთრებით გაიზარდა ფასის ნაწილში, – თებერვალსა და მარტის პირველ რიცხვებში.
„თიბისი კაპიტალის“ კვლევის უფროსი კიდევ ერთ საინტერესო დეტალს ასახელებს უძრავი ქონების გაქირავების ბაზრის დასახასიათებლად: Airbnb-ს მაჩვენებელს:
ირინა კვახაძის თქმით, ჯერჯერობით ეს შერჩევა პატარა ზომისაა და ცოტა ხანში უფრო დაზუსტებით შეიძლება ფასის მატებაზე საუბარი, თუმცა „კიდევ უნდა ველოდოთ ფასების ზრდას“.
მას შემდეგ, რაც ვლადიმირ პუტინის ხელისუფლებამ უკრაინის წინააღმდეგ სრულმასშტაბიანი ომი დაიწყო, რუსეთის ფედერაციას სულ უფრო მეტი მოქალაქე ტოვებს.
ქვეყნის დატოვების მსურველი არაერთი ადამიანი ბოლო ან დროებით გაჩერებად ირჩევს რუსეთის მოსაზღვრე ქვეყნებს, მათ შორის, საქართველოს.
მედიასა და სოციალურ ქსელებში რუსეთის მოქალაქეების შემოდინების საკითხის ფართო განხილვების ფონზე, 9 მარტს შინაგან საქმეთა მინისტრმა, ვახტანგ გომელაურმა განაცხადა, რომ:
- უკრაინაში რუსეთის ფედერაციის შეჭრის შემდეგ 9 მარტამდე, – 13 დღეში, – საქართველოში რუსეთის ფედერაციის 20 100-ზე ოდნავ მეტი მოქალაქე შემოვიდა, რაც პანდემიამდელ მონაცემებზე – 40 000 ადამიანზე – ნაკლებია;
- მათგან ბევრია ჩრდილოეთ კავკასიური რესპუბლიკების მოქალაქე, რომლებიც თურქეთში იყვნენ რუსეთისკენ ფრენების გაუქმების გამო ჩარჩენილები;
- რუსეთის მოქალაქეთა დიდი ნაწილი მალევე გადის და „3000-ია დაახლოებით ისეთი, რომელიც შემოვიდა ამ ორ კვირაში და არ წასულა ჯერ“.
ოფიციალური მონაცემების თანახმად, ერთი შეხედვით, ეს რაოდენობა ფასების დრამატული ზრდის საფუძველს არ უნდა იძლეოდეს.
თუმცა აღსანიშნავია, რომ არ არსებობს ოფიციალური მონაცემი, რომელიც დაადასტურებდა ან უარყოფდა ინფორმაციას, რომ სწორედ ეს „3000 ადამიანი“, – რომელთა რაოდენობა შეიძლება გაიზარდოს, – ახდენს ზეგავლენას უძრავი ქონების ბაზარზე.
ამასთან, როგორც გელა გიგინეიშვილი, კომპანია „ჯიჯი რეალთის“ წარმომადგენელი ეუბნება „ნეტგაზეთს“:
„იმან, რაც ბოლო ერთ-ორ კვირაში ხდება, – ფაქტობრივად, 100-მა ბინამ, – გადაწონა ბოლო 2 წლის განმავლობაში გაქირავებული ბინები“.
„ნეტგაზეთისთვის“ ასევე ცნობილია, სულ მცირე, ორი შემთხვევა თბილისში, როდესაც მოიჯარეს მეპატრონემ ბინის დატოვება სთხოვა იმ მოტივით, რომ „უფრო ძვირიანი კლიენტი იშოვა“.
მაკლერების, – და ზემოთ აღნიშნული რიცხვების, – აღწერილი ვითარება ჯიუტ სურათს ხატავს, რისი მიზეზიც, როგორც ISET-ის კვლევითი ინსტიტუტის უფროსი მკვლევარი, დავით კეშელავა ამბობს, სწორედ ახალი ვიზიტორების საკითხი უნდა იყოს:
„ის, რომ ბაზარზე, ერთი შეხედვით, არალოგიკურად სწრაფი ზრდა გვაქვს ქირის ფასებზე, დიდი ალბათობით, რაიმე მაკროეკონომიკური ფონით არ იქნება გამოწვეული. ზრდა უფრო ნელი და ეტაპობრივი იქნებოდა, უბრალოდ მაკროფაქტორები რომ განაპირობებდეს, – ფასების ზრდის მოლოდინები და ა.შ. ალბათ აქ უფრო საქმე გვაქვს იმასთან, რომ მნიშვნელოვნად არის გაზრდილი ბოლო პერიოდში რუსეთიდან და ბელარუსიდან ადამიანების ნაკადების მოძრაობა“, – ეუბნება ეკონომისტი „ნეტგაზეთს“.
იგი ორ მიზეზს ასახელებს:
ეკონომისტის თანახმად, ამ ეტაპზე რთული სათქმელია, ეს ფასები და ტრენდი რამდენ ხანს შენარჩუნდება, რადგან „ეს გეოპოლიტიკურ პროცესებთან არის დაკავშირებული, – რამდენ ხანს გაგრძელდება ომი, როგორი იქნება რუსეთისა და ბელარუსის შიდა პოლიტიკა მიგრაციის ნაკადების კონტროლთან დაკავშირებით და ა.შ.“.
რაც შეეხება საქართველოს მთავრობის პოლიტიკას: ეკონომიკის მინისტრმა ლევან დავითაშვილმა განაცხადა, რომ სავიზო რეჟიმს მთავრობა არ ემხრობა, რადგან მიაჩნია:
თუკი ადამიანები, წარმოშობის მიუხედავად, „რეჟიმს გამოურბიან“, მნიშვნელოვანია, რომ საქართველოს მთავრობამ მათ საქმის ლეგალურად წარმოების საშუალება მისცეს.
ამის გათვალისწინებით, ეკონომისტი დავით კეშელავა არ ელოდება, რომ „რაიმე მნიშვნელოვანი ცვლილებები იყოს სავიზო რეჟიმის შეცვლის მიმართულებით“, თუმცა ამბობს, რომ იმედოვნებს, – სახელმწიფოს გარკვეული პოლიტიკა მაინც ექნება ამ მიმართულებით.