კომენტარისამხრეთ კავკასიის ამბები

პაატა ზაქარეიშვილი: აფხაზების შანსია რუსეთი ან ევროპა საქართველოს საშუალებით

28 ივლისი, 2014 • • 2113
პაატა ზაქარეიშვილი: აფხაზების შანსია  რუსეთი ან ევროპა საქართველოს საშუალებით

აფხაზეთის არასამთავრობო და სამთავრობო სექტორის წარმომადგენლები სხვადასხვა ფორმატში ქართულ მხარესთან გამართული შეხვედრების დროს მუდმივად სვამენ აფხაზეთის იზოლაციის პოლიტიკის შეცვლის საკითხს. ერთ-ერთი ასეთი საკითხია აფხაზეთის პასპორტების აღიარება. რამდენად არის შესაძლებელი საქართველოს მიერ აფხაზეთის პასპორტების აღიარება?

 

იმისათვის, რომ ისინი გადაადგილდებოდნენ, სულაც არ არის საჭირო აფხაზეთის პასპორტების აღიარება. მაშინ გამოდის, რომ ვაღიარებთ აფხაზეთის დამოუკიდებლობას. ე.წ. აფხაზური პასპორტი, ისე როგორც ე.წ. სამხრეთ ოსეთის პასპორტი შეიძლება იყოს და არის უკვე (და შეიძლება გაფართოვდეს ეს პოზიციები) გამოყენებული სულ ცოტა ორი მიმართულებით: ნეიტრალური პასპორტის ასაღებად, ანუ საქართველოს სახელმწიფო დოკუმენტი რომ აიღო, აუცილებლად უნდა გქონდეს ე.წ. აფხაზური ან სამხრეთ ოსეთის პასპორტი. მეორე უფრო მნიშვნელოვანი სეგმენტი, ეს არის ჯანდაცვა. ჯანდაცვის რეფერალური პროგრამით ვერ ისარგებლებს აფხაზეთში და სამხრეთ ოსეთში მცხოვრები პირი, თუ ის არ წარადგენს მის აფხაზურ თუ სამხრეთ ოსურ პასპორტს. ანუ საქართველო ამ დოკუმენტებს ვალიდურად ცნობს რაღაც გარკვეულ სეგმენტებში. მე მომხრე ვარ იმის, რომ აფხაზეთის ე.წ. პასპორტები იყოს მეტად გამოყენებული სახელმწიფოს შიგნით, საქართველოში და უკვე ამ მიმართულებით პროცესი მიმდინარეობს.

 

მაშინ რა პრობლემას ქმნის, რომ საერთაშორისო სამგზავრო დოკუმენტად იქნას აღიარებული ეს პასპორტები?

 

მე მიმაჩნია, რომ ეს დოკუმენტი უნდა იყოს შიდა მოხმარების. საერთაშორისო დონეზე რომ მოხდეს ამ პასპორტების აღიარება, აქ უკვე ვეხებით პოლიტიკას. ამიტომ ჩემს აფხაზ კოლეგებს, როცა მათთან კონტაქტები მაქვს, სულ ვურჩევ ხოლმე, რომ გაყონ ერთმანეთისგან ჰუმანიტარული და პოლიტიკური საკითხები.

 

მათ აქვთ საშუალება, ჰქონდეთ რამდენიმე ვარიანტი, რომ იმგზავრონ: ეს არის საქართველოს პასპორტი, რომლითაც მთელი მსოფლიო იხსნება მათ წინაშე და შეიძლება ძალიან ბევრი არა, მაგრამ გარკვეული რაოდენობა ადამიანებისა ამას იღებს, თუმცა ამაზე ჩვენ არ ვხმაურობთ ხოლმე – ბიზნესმენები, ზოგიერთი სტუდენტი, რომელიც სწავლობს უცხოეთში, იღებენ საქართველოს პასპორტს; მეორე ვარიანტია ნეიტრალური პასპორტები, რომელიც მხოლოდ 12-მა სახელმწიფომ აღიარა, ამიტომ მისი გამოყენების არეალი შეზღუდულია და თუ აფხაზი და ოსი დგას არჩევანის წინაშე – ქართული თუ ნეიტრალური პასპორტი, ბარემ აიღებს საქართველოს პასპორტს, იმიტომ რომ მთელი სამყარო მის ხელშია მაშინ; მესამე ვარიანტია, რასაც ისინი იყენებენ, რუსეთის მოქალაქეობა: ისინი რუსეთის ტერიტორიაზე იღებენ რუსეთის ლეგიტიმურ პასპორტებს, ხდებიან რუსეთის მოქალაქეები და გადაადგილდებიან უკვე, როგორც რუსეთის მოქალაქეები; მეოთხე ვარიანტია, რომელსაც ისინი პრინციპულად აწვებიან და აქ არის პოლიტიკა სწორედ, აფხაზეთის ტერიტორიაზე, სოხუმში გაცემული რუსული პასპორტები. რუსეთმა დაიწყო დათვური სამსახური აფხაზეთში და სამხრეთ ოსეთში მცხოვრები მოქალაქეების წინააღმდეგ მათთვის უკანონო რუსული პასპორტების გაცემით, ანუ დაიწყო ყალბი პასპორტების გაცემა ოკუპირებულ ტერიტორიაზე.

 

მათ ამ ოთხი ვარიანტიდან აირჩიეს ყველაზე პოლიტიზებული ვარიანტი – სოხუმში გაცემული რუსული უკანონო პასპორტი და აქეთ გვედავებიან ჩვენ, რომ ამით რატომ არ გვატარებთო და მე ამაზე ვეუბნები, დიდი ბოდიში, უკაცრავად – ან ჯანდაცვა ან პოლიტიკა აირჩიე. გაქვს სამი ვარიანტი ოთხიდან და შენ მას არ ირჩევ. მე ხომ არ გეუბნები – ვიდრე შენ მხოლოდ და მხოლოდ ქართულ პასპორტს ან ნეიტრალურ პასპორტს არ აიღებ, მე ყველგან გდევნი შენ დედამიწის ზურგზე და ყველგან დავიწყებ შენს წინააღმდეგ ბრძოლას. არ ვეუბნები ამას. ვეუბნები – რუსეთთან მოაგვარეთ ურთიერთობა და ნუ აძლევთ მას ფარისევლური პოლიტიკის გატარების შესაძლებლობას, ნუ აქცევთ თქვენს თავს მისი პოლიტიკის მძევლად.

 

აფხაზეთში შიშობენ, რომ რუსეთის დუმის მიერ მიღებული კანონის შემდეგ, რომელიც ითვალისწინებს სისხლის სამართლის პასუხისმგებლობას ფიქტიური რეგისტრაციისთვის, რასაც იყენებენ ხოლმე აფხაზები რუსეთის მოქალაქეობის და შესაბამისად, რუსეთის პასპორტის მისაღებად, ამ მიმართულებით მათ იზოლაციის გაძლიერება ემუქრებათ.

 

ეს ის ფასია, რაც მათ აირჩიეს, სამწუხაროდ. ჩვენ ვერანაირ პოლიტიკას ვერ ვხედავთ იმაში, რომ მათ აიღონ საქართველოს პასპორტი, ან აიღონ ნეიტრალური პასპორტი და იმოგზაურონ მსოფლიოში.

 

თუმცა ისინი პრინციპულად არ ეთანხმებიან, რომ ისარგებლონ საქართველოს მოქალაქის პასპორტით და იგივე ნეიტრალური დოკუმენტით, რომელშიც გამოყენებულია საქართველოს აღმნიშვნელი GE სიმბოლო.

 

ჰოდა, მაშინ აირჩიონ ან ჯანმრთელობა ან პოლიტიკა. რას ნიშნავს პრინციპულად არ ეთანხმებიან? მათ არჩევანის რამდენიმე ვარიანტი აქვთ. რუსეთმა ისინი მოაქცია ჩიხში და ჩვენ გვედავებიან? ჩვენ ვეუბნებით – აირჩიეთ.

 

ანუ ამ მიმართულებით, რაც უკავშირდება სამგზავრო დოკუმენტებს, საქართველოს მთავრობის მხრიდან რაიმე ახლის შეთავაზება არ მოხდება აფხაზეთში მცხოვრები მოქალაქეებისთვის? არსებობს 4 ალტერნატიული ვარიანტი და მათ უნდა გააკეთონ არჩევანი და ეს საკმარისია?

 

არა, საკმარისი არ არის, ჩვენ ვფიქრობთ და მიმდინარეობს სხვადასხვა მსჯელობა. უცხოელ პარტნიორებთან გვქონდა ორი შეთავაზება (და ამას არ გავაჟღერებ, რა შეთავაზებები), როგორ შეიძლება ისეთი გამოსავლის მოძებნა, რომ დაცული იყოს საქართველოს სუვერენიტეტიც და ჰუმანიტარული საკითხებიც. უკვე მოეწერა ხელი ასოცირების ხელშეკრულებას და ერთი წლის ფარგლებში დასრულდება ევროკავშირთან ვიზა ლიბერალიზაცია. ვნახოთ ამის შედეგად საქართველოს პასპორტს რა ფასი დაედება და მერე ხელახლა ვილაპარაკოთ. ამიტომ მეხუთე ვარიანტი შემოდის უკვე მსჯელობაში, როდესაც მრავალთაგან ერთ-ერთი გამოსავალი შეიძლება იყოს ესეც. ვიზა ლიბერალიზაციის შემდეგ, მიუხედავად იმისა, რომ სოხუმიდან და ცხინვალიდან იქნება პროტესტები, რომ ეს ჩვენ არ გვეხება და ა.შ. არის ხალხი, ვინც დღესაც კი იღებს საქართველოს პასპორტს, ამიტომ მე ვურჩევ ყველა აფხაზს და ოსს დღეს, რომ უკვე დაიწყონ ზრუნვა საქართველოს პასპორტის მოპოვებისთვის.

 

აფხაზეთში საუბრობენ, რომ მათ არ სურთ საქართველოს გავლით ევროპასთან ინტეგრაცია და აცხადებენ, რომ იმ შემთხვევაში, თუკი დამოუკიდებლად არ მიეცემათ დასავლეთთან ინტეგრაციის შესაძლებლობა, მაშინ ეს მოხდეს რუსეთის გავლით.

 

არ ვიცი მე სხვა გლობუსზე სხვა რუსეთი თუ არსებობს, მაგრამ უკრაინის კონტექსტიდან გამომდინარე, როგორ შეიძლება დღევანდელი რუსეთით მოხვდე ევროპაში?!

 

რაიმე შანსი თუ არსებობს, რომ აფხაზეთთან, როგორც დამოუკიდებელ სუბიექტთან ითანამშრომლოს ბრიუსელმა?

 

არავითარი. ევროპა და მთელი მსოფლიო ხედავს, რა პრობლემებია კავკასიაში. სამი სახელმწიფოა და ექვსი კონფლიქტია. არავის უნდა დამატებითი სახელმწიფოები აქ. აფხაზებს აქვთ ორად-ორი შანსი – ან საბოლოოდ ჩაბარდნენ რუსეთს და ჩვენ ყველაფერს გავაკეთებთ, რომ ეს ასე არ მოხდეს და მაქსიმალურად მოვახდინოთ მათი დაინტერესება და მოტივაცია, რომ ისინი ყოველთვის იყურებოდნენ ევროპისკენ და ევროპა თუ არის, არის მხოლოდ საქართველოს საშუალებით, სხვა ვარიანტი არ არსებობს. აფხაზებს აქვთ საშუალება, მიიღონ გადაწყვეტილება და ჩვენ მართლაც ვთავაზობთ მათ ყველა იმ სიკეთეს, რასაც ევროპა ჩვენ გვთავაზობს; ჩვენი საშუალებით ევროპა თავაზობს მათაც და მე მგონი, ეს შანსი ყველამ უნდა გამოვიყენოთ.

 

საქართველოს სამშვიდობო პოლიტიკა არის ცალსახა და მკაფიო. საქართველომ რამდენჯერმე აიღო ვალდებულება იარაღისა და ძალის არ გამოყენების შესახებ.

 

აფხაზური მხარის ერთ-ერთი მთავარი მოთხოვნაა, რომ გაფორმდეს საქართველოსა და აფხაზეთს შორის ძალის გამოუყენებლობის ხელშეკრულება, რაც, მათი თქმით, ხელს შეუწყობს ნდობის დამყარებას. არის შესაძლებელი ამ ხელშეკრულების გაფორმება და რა უშლის ამას ხელს?

 

თავისთავად ამაში მე დიდ ტრაგედიას ვერ ვხედავ, მაგრამ როცა რუსული ტანკი გყავს ტერიტორიაზე, რა აზრი აქვს რუსული ტანკის წინ მოაწერ ხელშეკრულებას ხელს, თუ რუსული ტანკის უკან? რუსს როცა უნდა უნდა მაშინ დაქოქავს ამ ტანკს და გადაადგილდება. ეს არის უბრალოდ არაპრაგმატული, არარაციონალური, თავის მოტყუება. როგორ შეიძლება ჩვენ და აფხაზები შევთანხმდეთ რაღაც პროცესებზე, როცა რუსეთს შეიძლება სულ სხვა ხედვა ჰქონდეს ამ მიმართულებით?! ამიტომ ჩვენი პოზიცია ასეთია – ჩვენ წინააღმდეგი არა ვართ ამისი, რომ ვიმსჯელოთ ამ ტიპის რაღაც დოკუმენტებზე, მაგრამ საქართველოს ოთხჯერადად აქვს აღებული ვალდებულება:

 

პირველი – მან შეასრულა სააკაშვილი-სარკოზის ექვსპუნქტიანი შეთანხმება და მეხუთე პუნქტის შესაბამისად, ჯარები გამოიყვანა იმ პოზიციებზე, რაც იყო 2008 წლის ივლისისთვის. ეს რუსეთმა არ შეასრულა;

 

მეორე – ჩვენ შემოვუშვით ევროკავშირის სადამკვირვებლო მისია. ისინი მონიტორინგს ახორციელებენ გამყოფი ხაზის გასწვრივ, როგორც ცხინვალის, ისე სოხუმის მიმართულებით და აკვირდებიან, რამდენად ასრულებს საქართველო ვალდებულებას ჯარის გაყვანისა და ვასრულებთ. ყველაზე მძიმე მომენტშიც კი, როდესაც მავთულხლართების გავლების გამო დაძაბულობა და პიკი იყო, მაშინაც კი ჩვენ არ დავუშვით დაგვერღვია ჩვენი ვალდებულება, თუმცა ამის მორალური უფლება გვქონდა. ერთ-ერთი სერიოზული ნაბიჯი ევროკავშირისკენ და ასოცირებისკენ სვლის დროს იყო ის, რომ ევროკავშირის სადამკვირვებლო მისიამ ცალსახად თქვა, რომ საქართველო რთულ ვითარებაშიც კი ღირსეულად ასრულებს თავის ვალდებულებას – არ გადაადგილდეს და კონცენტრაცია არ მოახდინოს შეიარაღებული ძალების;

 

მესამე ვალდებულება – უკვე საქართველოს პრეზიდენტმა 2010 წელს მიიღო სტრასბურგში ცალმხრივი, თუმცა ზეპირი, მაგრამ მაინც საჯარო ვალდებულება ძალის არგამოყენების შესახებ;

 

მეოთხე – უკვე სამართლებრივი, კანონის დონეზე, ჩვენი ხელისუფლების დროს, 2013 წლის 7 მარტს პარლამენტმა მიიღო რეზოლუცია, რომლითაც დაადასტურა ცალმხრივი ვალდებულება ძალის არგამოყენების შესახებ.

 

ეს ოთხი სერიოზული ვალდებულება მაშინ, როცა რუსეთს არც ერთი არა აქვს. ჩვენ ვამბობთ – რატომ ვიღებთ ამ ცალმხრივ ვალდებულებებს? იმიტომ, რომ ჩვენ არც ერთი ვალდებულების აღება არ გვჭირდებოდა, საკმარისი იყო რუსეთთან ხელშეკრულების დადება, რომ რუსეთი თავის თავზე ვალდებულებას იღებს, შეასრულოს სარკოზი-მედვედევის ხელშეკრულების მეხუთე პუნქტი, გაიყვანოს ჯარები და თავის თავზე აიღებდა ვალდებულებას, საქართველოს მსგავსად, ძალის არ გამოყენების შესახებ. ვინაიდან რუსეთი არ აწერს ხელს ასეთ ხელშეკრულებას, ჩვენ კი არ ვიმალებით და ვამბობთ, რომ რუსეთმა ხელი მოაწეროს, არამედ ოთხჯერ ზედიზედ ავიღეთ ვალდებულებები, ანუ ჩვენ მაინც გადავდგით ცალმხრივი ნაბიჯები. როცა რუსეთი ამას არ აკეთებს, რა აზრი აქვს, რა ლოგიკა აქვს – პატარა ბავშვები რომ თამაშობენ ეზოში და დიდი, უფროსი ბავშვი რომ მოვა და ყველაფერს დაუნგრევს… აი, ამაზეა საუბარი, აზრი არა აქვს ასეთი ხელშეკრულების გაფორმებას საქართველოსა და აფხაზეთს შორის.

 

აფხაზურ წრეებში ამის არგუმენტად მოჰყავთ ის ფაქტი, რომ გასაგებია, საქართველოსა და რუსეთს შორის ხელშეკრულებები, მაგრამ ერთ დღესაც შესაძლოა, რომ ეს ორი ქვეყანა შეთანხმდეს გარკვეულ საკითხებზე და მაშინ შესაძლოა, აფხაზეთი ისევ აღმოჩნდეს საქართველოდან ძალის გამოყენების საფრთხის წინაშე და სწორედ ამის პრევენციისთვის სურთ ასეთი ხელშეკრულების გაფორმება საქართველოსა და აფხაზეთს შორის.

 

მე თანახმა ვარ და მე ვიქნები პირველი ლობისტი საქართველოს მთავრობაში და თუ მთავრობაში არ ვიქნები, საზოგადოებაში, რომ როგორც კი ხელი მოეწერება რუსეთ-საქართველოს შორის ამ ტიპის ხელშეკრულებას, მე ვიქნები პირველი ქართველი, ვინც დავიწყებ ლაპარაკს, რომ ახლა საჭიროა ამ ტიპის გარანტიები იქნას ჩამოყალიბებული ქართულ-აფხაზურ და ქართულ-ოსურ მხარეებს შორის. ანუ ეს თავისთავად იგულისხმება მერე, მანამდე აზრი არა აქვს. მანამდე ეს ირონია და დაცინვაა და ძალიან არასერიოზული უნდა იყო, რომ შენ ეს გააკეთო – თბილისში, ერთ კორპუსში მცხოვრები აფხაზი და ქართველი მეზობლები რომ შეთანხმდნენ ომის არ განახლების შესახებ, ამ ტიპის შეთანხმება იქნება ეს.

პაატა ზაქარეიშვილი: ფოტო: სამინისტრო
პაატა ზაქარეიშვილი: ფოტო: სამინისტრო

 

დავუბრუნდეთ ისევ ჰუმანიტარულ საკითხებს, თუმცა მაინც გადაადგილების საკითხს უკავშირდება განათლების მიღება ევროპაში, ჯანდაცვის ხელმისაწვდომობა და ა.შ. თქვენ კი თქვით, რომ თბილისის გავლით შეუძლიათ მათ ეს სიკეთეები მიიღონ, მაგრამ თუ არის რაიმე შანსი, რომ თბილისის გვერდის ავლით შეძლონ აფხაზეთის მცხოვრებლებმა დასავლეთში განათლების მიღება, სამედიცინო საჭიროებების მიღება, რომ საშუალება ჰქონდეთ დასავლეთთან დაახლოების?

 

ეს ახალგაზრდა სასწავლებლად რაღაც დოკუმენტით ხომ უნდა წავიდეს? რა დოკუმენტით მიდის დასავლეთში? მსოფლიოს რომელი უნივერსიტეტი მიიღებს ახალგაზრდას დოკუმენტის გარეშე? მას ან რუსული დოკუმენტი ექნება, ან ქართული, სხვა, მესამე არანაირი დოკუმენტი არ არსებობს. წელიწადნახევარია მე მინისტრი ვარ და ჯერ ფორმალურად არცერთხელ შევხვედრივარ აფხაზურ მხარეს. რატომ არ შეიძლება პირისპირ დავსხვდეთ, ვილაპარაკოთ?!

 

როგორ ფიქრობთ, რა არის ამის მიზეზი, რატომ ვერ ხერხდება პირისპირ დიალოგი საქართველოსა და აფხაზეთის მხარეებს შორის, იმის მიუხედავად, რომ თქვენ რაც ხელისუფლებაში ხართ, სულ ხაზს უსვამთ ქართულ-აფხაზური და ქართულ-ოსური პირდაპირი დიალოგის აუცილებლობაზე?

 

ძნელია ახლა ამაზე ხმამაღლა საუბარი, მაგრამ ჩემი აზრით, ისინი აშკარად იმართებიან რუსეთიდან და რუსეთს არ აწყობს, რომ პირდაპირი დიალოგი არსებობდეს ქართულ და აფხაზურ საზოგადოებას შორის, ეს არის მათი პრობლემა – მათ საკუთარი ნება არ გააჩნიათ. ისინი ჩართულნი არიან ჟენევის მოლაპარაკებაში, როგორც რუსული მხარის ნაწილი, იმიტომ, რომ ეს ფორმატი შეიქმნა საქართველო-რუსეთის კონფლიქტის შემდეგ იმ ექვსპუნქტიანი ხელშეკრულების საფუძველზე, რომელსაც ცალკე მოეწერა ხელი მედვედევთან და სულ სხვა დოკუმენტს ცალკე მოეწერა ხელი სააკაშვილთან და აქედან ამოიზარდა ეს ჟენევის ფორმატი და იქ რუსეთს ველაპარაკებით აფხაზეთზე და სამხრეთ ოსეთზე, მაგრამ ცალკე აფხაზეთს და სამხრეთ ოსეთს არ ველაპარაკებით. არ ვიცი, ან თვითონ ვერ ხედავენ ამის აუცილებლობას და პრესის საშუალებით რაღაც იდეებს გვესვრიან, რომელიც მერე შეიძლება უკან წაიღონ ისე, რომ ვერაფერს ვერ დაუმტკიცებ, ანდა მართლაც რუსეთი უშლით ხელს.

 

ცალკე თუ არ გვექნება საუბარი, სხვაგვარად არ გამოვა. ჩვენ არ ვეუბნებით, რომ საიდუმლოდ უნდა ვილაპარაკოთ, დავუმალოთ ყველაფერი რუსეთს, მაგრამ მე არ ვაპირებ რუსეთთან, რომელთანაც უკვე მაქვს ჟენევის ფორმატი, კიდევ სხვა ფორმატით ლაპარაკს აფხაზეთზე. თუ მათ სურთ, უნდა გველაპარაკონ, იმიტომ რომ საქართველო ვითარდება. საქართველო ცალმხრივ ნაბიჯებს მაინც დგამს. ჩვენ გადავდგით ნაბიჯები და აბსოლუტურად რიტორიკა მოვსპეთ, ცალმხრივი ვალდებულებები ავიღეთ.

 

ცალმხრივი ვალდებულებები მანამდეც იყო აღებული, წინა ხელისუფლების დროს.

 

მაგრამ რიტორიკა იყო სხვა, კანიბალებს და რას არ ეძახდა სააკაშვილი აფხაზებს, მონღოლოიდური რასის შთამომავლებს და რაღაც საზიზღრობებს ლაპარაკობდა, რასისტულ განცხადებებს აკეთებდა. ამას გარდა, მოისპო ყოველგვარი დაძაბულობა გამყოფი ხაზის გასწვრივ: რომ ბრალდებოდა ვიღაცეებს რაღაც ტერაქტები, გატაცებები, სად არის ეს ყველაფერი? 2012 წლიდან მოისპო – გალსაც ვგულისხმობ და არა მარტო გალს. რამდენი ტერაქტი ხორციელდებოდა ცხინვალში და ჩვენები ამბობდნენ, რომ შიდა გარჩევებიაო. ახლა რატომ არ არის ეს შიდა გარჩევები? მოისპო? საქართველოში ხელისუფლების ცვლილების შემდეგ მოისპო ცხინვალში შიდა გარჩევები?

 

ანუ მიანიშნებთ, რომ საქართველოს წინა ხელისუფლება აკეთებდა ამ ყველაფერს?  

 

მე არაფერს არ მივანიშნებ, მე ვამბობ ჩვენს პასუხისმგელობას. ჩვენი მოსვლის შემდეგ გაჩერდა ყოველგვარი ამ ტიპის რაღაცები. ვერ ხედავენ ამას ყველაფერს. რა აზრი აქვს ჩვენი მხრიდან ცალმხრივ ნაბიჯებს, თუ არ დაინახავენ?

 

სწორედ ეგ მინდა გკითხოთ, მაშინ რა აზრი აქვს იგივე რიტორიკის ან პოლიტიკის ცვლილებას საქართველოს ხელისუფლების მიმართ, თუკი აფხაზური და ოსური მხრიდან მაინც არაფერი იცვლება?

 

ჩვენ, სახელმწიფო ვალდებული ვართ მივხედოთ ჩვენს მოსახლეობას, ჩვენს მოქალაქეებს, ჩვენს ტერიტორიას. ვიდრე არის მოუგვარებელი კონფლიქტები, ყოველდღე, ყოველ საათს უნდა ხდებოდეს რეაგირება, ამიტომ არსებობს ეს სამინისტრო. წელიწადნახევარი გავიდა და ვერც ერთი ხელისუფლება ვერ დაიტრაბახებს, ზვიად გამსახურდიადან მოყოლებული, შევარდნაძე, სააკაშვილი, რომ პირველი წელიწადნახევრის დროს დანაკარგი არ ჰქონოდათ – ასობით ადამიანი ჰყავდათ დანაკარგი კონფლიქტების კონტექსტში.


რას გულისხმობთ დანაკარგში?

 

საომარი მოქმედებები იწყებოდა მაშინვე. ყველა ამ ხელისუფლების დროს პირველივე თვეებში იწყებოდა საომარი მოქმედებები. რუსეთი სულაც არ გამხდარა უკეთესი, თუ არა, ვხედავთ რა ხდება უკრაინაში. ყველაზე მეტი, რაც გამოუვიდა რუსეთს, ეს არის მავთულხლართები. ასე, რომ ჩვენ ამ გამოწვევებს ვპასუხობთ: დანაკარგი მოსახლეობაში არა გვაქვს, დევნილობაში ხალხი არა გვყავს.

 

გულისხმობთ, რომ ახალი დევნილები არ დამატებია ქვეყანას?

 

რა თქმა უნდა. თუ საქმე არის ის, რამდენი ადამიანი დაგეღუპება და როგორი პომპეზურობით დამარხავ, ჩვენ ამ საქმეს არ ვაკეთებთ. ამიტომ მკაფიოდ და ცალსახად, ჩვენი საქმიანობა არის ის, რომ მინიმუმზე დავიყვანოთ მსხვერპლი, შეცდომები.

 

ნახეთ, ახლა – ე.წ. წინასაარჩევნო კამპანიამ ჩაიარა ცხინვალში და ე.წ. წინასაარჩევნო კამპანია მიდის ახლა სოხუმში. ვერც ცხინვალსა და ვერც სოხუმში საქართველოს ვერ იყენებენ მტრის ხატად, იმდენად მოვუსპეთ მათ საშუალება დღეს მოხდეს ციტირება საქართველოში არსებული პრობლემებისა. თუ რაიმეს ციტირება უნდათ, სააკაშვილის იქით ვერ მიდიან. ეს ძალიან მნიშვნელოვანია, მნიშვნელოვნად დავამიწეთ აგრესია. ბრწყინვალეა ის, რომ მათ არა აქვთ საშუალება გამოკვებონ თავიანთი ხალხი საქართველოთი, როგორც მტრის ხატის სახით. ეს ახდენს საზოგადოების მობილიზაციას. საქართველოც აკეთებდა ამას – ახდენდა რუსეთის წინააღმდეგ საზოგადოების მობილიზაციას. ეს არის ბოლშევიკური მეთოდი, სადღაც სხვაგან უნდა შექმნა მტრის ხატი – ბურჟუაზიაში თუ კაპიტალიზმში და თუ ჩვენთან პრობლემები იყო, იმის გამო, რომ ისინი რაღაცას ჩხირკედელაობდნენ. ჩვენ ისე როგორც გარეთ ვსპობთ მტრის ხატებს, სხვებსაც არ ვაძლევთ საშუალებას ჩვენგან შექმნან მტრის ხატი.

 

თქვენ ამბობთ, რომ ბევრი სიახლე და ცვლილებაა საქართველოში ახალი ხელისუფლების მოსვლის შემდეგ აფხაზეთთან და სამხრეთ ოსეთთან მიმართებაში, მაგრამ სტრატეგია და სამოქმედო გეგმა, რომელიც არის თქვენი სამინისტროს სახელმძღვანელო დოკუმენტი, მომზადებულია 2010 წელს. პრინციპში ამ სტრატეგიაში გამართულადაა გაწერილი, როგორ უნდა მოხდეს ამ რეგიონების ჩართულობა არაღიარების პირობებში, თუმცა გეგმავთ თუ არა მის შეცვლას და თუ არ აპირებთ, მაშინ რა გამოდის – რა შეიცვალა თქვენი ხელისუფლების პირობებში ამ რეგიონებთან მიმართებაში?

 

არა, თქვენ მშვენივრად შეაფასეთ, იმ სტრატეგიის შედგენაში მეც ვმონაწილეობდი, უბრალოდ, ის პოლიტიკურად იყო ცუდად შეფუთული, თორემ რასაც ვთავაზობთ, ის არის კარგი.

 

რას გულისხმობთ ცუდად პოლიტიკურ შეფუთვაში?

 

მაგალითად, არავითარ პასუხისმგებლობაზე არ იყო საუბარი საქართველოს მხრიდან და რაც მოხდა, ყველაფერი იყო რუსეთის ბრალი, თითქოს პარაშუტიდან ჩამოვიდა საქართველო და დაინახა, ეს რა საშინელება ხდება, თურმე, აფხაზეთსა და სამხრეთ ოსეთში და მოინდომა მისი გამოსწორება. ანუ გამოსწორების მეთოდი სწორია, მაგრამ ის, რომ შენი წვლილიც არის, ამაში სწორი არ იყო. ამიტომ ჩვენ გვერდზე დავდეთ პოლიტიკური შეფასებები და ვიყენებთ მხოლოდ იმას, რასაც ვთავაზობთ და ჯერჯერობით მუშაობა მიდის, ანუ ჯერ ეს სტრატეგია ჩიხში არ მოქცეულა.

 

1990-ანი წლებიდან, რაც ომი არსებობდა (ამდენად, ეს არ ეხება მარტო წინა ხელისუფლებას), არანაირი სტრატეგია არ იყო და სულ მოვუწოდებდი მთავრობას, შეექმნა სტრატეგია. საჭირო იყო 2008 წლის ომი, რომ მიმხვდარიყვნენ და როგორც იქნა, გამოაცხვეს სტრატეგია და მას შემდეგ არაფერი შეცვლილა.

 

იგეგმება რაიმე ცვლილება ამ სტრატეგიაში?

 

ჯერ მსჯელობა მიმდინარეობს, შეიძლება თუ არა დაიგეგმოს, მაგრამ ოკუპაცია არ შეწყვეტილა, აღიარების საკითხი არ შეცვლილა, ანუ არსებითად არაფერი შეცვლილა, გარდა იმისა, რომ ხელისუფლება შეიცვალა საქართველოში, მაგრამ ეს კონფლიქტს პირდაპირ არ ეხება. ანუ კონფლიქტის გამო არ შეიცვალა ხელისუფლება. ამიტომ მე მიმაჩნია, რომ ამ სტრატეგიით მუშაობა ჯერ კიდევ შეიძლება, თუმცა მე ვმსჯელობ სხვადასხვა ექსპერტთან, სპეციალისტებთან, რომ გადავხედოთ სტრატეგიას. რაც არ უნდა კარგი და იდეალური სტრატეგია გქონდეს, ყოველთვის უნდა ფიქრობდე სხვა გამოწვევებზე, მითუმეტეს მსოფლიო იცვლება – აგერ უკრაინაში რა ხდება, სირიაში, სადაც ჩვენი მეზობელი სახელმწიფო – თურქეთი ჩართულია, თურქეთის როლი იზრდება, უამრავი ფაქტორი იცვლება: რუსეთი, რომელიც იყო სამშვიდობო ფაქტორი, გახდა უკვე კონფლიქტის მხარე, არსებითად, ძალიან დინამიურია მსოფლიო დღეს, უარყოფითი კონტექსტიდანაც გამომდინარე, აგერ რა ხდება ისრაელშიც და ა.შ. ანუ ამ ფონზე ჩვენ სულ უნდა ვიყოთ მზად გამოწვევებისთვის, პოსტ ფაქტუმ კი არ უნდა ვრეაგირებდეთ, არამედ მზად უნდა ვიყოთ გამოწვევებისთვის და ამ მიმართულებით მე მაქვს გარკვეული ხედვები და ამ ხედვებზე მიმდინარეობს მსჯელობა.

 

ამ სტრატეგიაში არის გამოყოფილი ოთხი ძირითადი მიმართულება ჩართულობის კუთხით და ერთ-ერთი საკითხია ეკონომიკური თანამშრომლობა. თუმცა ჩვენ არ გვსმენია, რომ ამ სტრატეგიის და სამოქმედო გეგმის შემდეგ, ანუ 2010 წლიდან მოყოლებული რაიმე ეკონომიკური თანამშრომლობა შედგა ქართულ-აფხაზურ და ქართულ-ოსურ მხარეებს შორის. ევროკავშირთან ასოცირების ხელშეკრულების გაფორმების ფონზე, ეს საკითხი კიდევ უფრო მნიშვნელოვანი ხდება, მითუმეტეს პრემიერ-მინისტრმა ირაკლი ღარიბაშვილმა არაერთხელ შეთავაზა აფხაზ და ოსურ მხარეებს, რომ ის ბენეფიტი, რაც საქართველოს ექნება, გამოიყენონ მათაც და გარკვეული ეკონომიკური პროექტები განხორციელდეს ამ ტერიტორიებზეც. ხომ არ არის რაიმე წინსვლა ამ მიმართულებით და არის თუ არა რაიმე კონკრეტული ეკონომიკური პროექტები იგივე ევროკავშირის მხრიდან, რომლებიც შეიძლება ოკუპირებულ ტერიტორიებზე განხორციელდეს?

 

მხოლოდ ახლა მოეწერა ხელი ევროკავშირთან ასოცირების ხელშეკრულებას და ჯერ დანარჩენ საქართველოშიც არ დაწყებულა მისი რეალიზაცია და აუცილებლად მომწიფდება ვითარება, როცა გაჯერდება ევროკავშირის სიკეთეებით არაოკუპირებული ტერიტორია, სადაც ვრცელდება საქართველოს იურისდიქცია, მერე ეს ნელ-ნელა გავრცელდება, როგორც ჭურჭელი, რომელიც ივსება და მერე იღვრება წყალი. ჯერ უნდა შეივსოს ის ტერიტორია, სადაც საქართველოს იურისდიქცია ვრცელდება, ევროპით, რომ მერე ეს ევროპა გადაიღვაროს ოკუპირებულ ტერიტორიაზეც. 

 

ჩვენ ამაზე ვფიქრობთ, ახლა მსჯელობა მიდის ექსპერტების დონეზე შეიძლება თუ არა რაღაც სავაჭრო ცენტრები შეიქმნას გამყოფი ხაზების გასწვრივ, როგორც აფხაზეთის, ისე ცხინვალის მიმართულებით, ეს მსჯელობის საგანია: თუ ეკონომიკურად გამართლებული იქნება, მერე შეიძლება იქნას მიღებული პოლიტიკური გადაწყვეტილება, პოლიტიკური ნება არის, რომ ამ ტიპის სავაჭრო ცენტრები არსებობდეს, გადაწყვეტილება ვერ მიიღება, ვიდრე არ იქნება ეკონომიკური დასაბუთება და გამართლება ამ ტიპის ღონისძიებებისა. თუ დასაბუთება იქნება, მაშინ პოლიტიკური გადაწყვეტილებაც იქნება მიღებული.

 

არის თუ არა ამ საკითხზე აფხაზური და ოსური მხრიდან შესაბამისი რეაგირება?

 

არა, ხომ გეუბნებით, კონტაქტები არ არის, ამიტომ ჩვენ ვაგრძელებთ მუშაობას, როგორც მზე ამოდის და განათებს, იმის მიუხედავად, შენ გინდა თუ არა, რომ განათებდეს, ჩვენ, როგორც სახელმწიფო, ვმუშაობთ ჩვენი მოსახლეობისთვის, რომელიც ცხოვრობს ოკუპირებულ ტერიტორიებზე, მიუხედავად იმისა, ისინი როგორ რეაგირებენ ამაზე. ჩვენი ნება არის სიკეთე, მშვიდობა, შერიგება, ეს არის დადებითი ღირებულებები კაცობრიობაში. ასე რომ ჩვენ არ გვრცხვენია ჩვენი სამშვიდობო, შერიგების ინიციატივების და დარწმუნებული ვარ, ადრე თუ გვიან ეს გამოიღებს თავის შედეგებს.

 

რუსეთის როლზეც მინდა გკითხოთ: სამხრეთ ოსეთში ჩატარდა ე.წ. საპარლამენტო არჩევნები, რომლის შემდეგაც დაისვა სამხრეთ ოსეთის რუსეთთან მიერთების საკითხი, აფხაზეთში განხორციელდა ე.წ. ხელისუფლების ცვლილებები და არსებობს მოლოდინი, რომ აგვისტოში დაგეგმილი ე.წ. საპრეზიდენტო არჩევნების შემდეგ შეიძლება სათავეში მოვიდეს უფრო მეტად პრორუსული ძალა. არის თუ არა შესაძლებელი საქართველოს ამ რეგიონებში რუსეთმა გაიმეოროს ყირიმის სცენარი და მიიერთოს ეს ტერიტორიები და ასეთ შემთხვევაში, რა ნაბიჯები უნდა გადადგეს საქართველომ?

 

მე მაინც მიმაჩნია, რომ პანიკა და დროზე ადრე ისტერიკა საჭირო არ არის, რაც დამახასიათებელი იყო წინა ხელისუფლების დროს. ჯერ ნიშნები არ ჩანს არანაირი. თუ მიერთებაზეა საუბარი, ამაზე რუსეთი უნდა ლაპარაკობდეს და არა – ცხინვალი. ცხინვალის გარდა არავინ საუბრობს ამაზე, ამიტომ მე არ მიმაჩნია, რომ ჩვენ ამაზე განსაკუთრებით თავი უნდა გამოვიდოთ და საჯაროდ ვიმსჯელოთ, როცა ამის ნიშნები არ ჩანს. ამ ტიპის რეფერენდუმი, რომელზეც ლაპარაკია, უკვე ჩატარებულია ცხინვალში 1999 წელს და უკვე დიდი ხანია მიღებულია გადაწყვეტილება, რომ მიუერთდნენ რუსეთს და რუსეთს თუ უნდა, იმ რეფერენდუმის შედეგებს გამოიყენებს. ამასობაში, როცა ყირიმი მოხდა, მოდიოდა ე.წ. არჩევნები ცხინვალის რეგიონში. ძალიან კარგი საშუალება იყო, რომ ამ არჩევნებისთვის დაემთხვიათ რეფერენდუმი, აღარ იქნებოდა საჭირო ხალხის დამატებით გამოყვანა, მაგრამ არ ჩატარებულა რეფერენდუმი. ანუ ბევრი ნიშანია იმისა, რომელიც აქეთკენ არ მიუნიშნებს და რატომ უნდა ვამღვრიოთ წყალი ჩვენ თვითონ, არ მესმის მე. ვისაც უყვარს პანიკა და ისტერიკა, ისინი, მადლობა ღმერთს, ჩაბარდნენ ისტორიას და ახლა საზოგადოების ნაწილნი არიან და იქიდან მსჯელობენ, მაგრამ ხელისუფლებას მეტი გონიერება მოეთხოვება.

 

ანუ მიგაჩნიათ, რომ რუსეთთან ურთიერთობის კუთხით გაჩნდა შესაძლებლობა, რომ მან საქართველოსთვის უფრო პოზიტიური გადაწყვეტილებები მიიღოს ამ საკითხებთან მიმართებაში?

 

საქართველოს მიერ არჩეულმა პრაგმატულმა დამოკიდებულებამ რუსეთის მიმართ, თავისი შედეგები გამოიღო. რუსეთიც მომხრეა ასეთი ურთიერთობების. მას არ ჭირდება ყველგან მსოფლიოში ჰქონდეს პრობლემები, არც ჩვენ გვჭირდება რუსეთთან პრობლემები. მხოლოდ იმიტომ, რომ რუსეთისგან მუდმივად შევქმნათ მტრის ხატი და საქართველოს ინტერესები დავაზარალოთ, ეს ძალიან წამგებიანია. ეს დაახლოებით იმას ჰგავს, რომ რაღაც ცხოველი მუდმივად გააღიზიანო, გიკბინოს და მერე ყვირიხარ, რომ მიკბინაო, რასაც წინა ხელისუფლება აკეთებდა. ჩვენ მივიღეთ ოკუპაცია და ტერიტორიების აღიარება. გონივრული პოლიტიკის შედეგად ჩვენ არც ერთი და არც მეორე არ გვექნებოდა. სამწუხაროდ, ეს ასე მოხდა. ჩვენ დღეს ვხედავთ, რომ რუსეთს თავისი ინტერესები გააჩნია, რომ ჰქონდეს მშვიდობა კავკასიაში და ჩვენი ინტერესებიც არის ეს, ამიტომაც მივიღეთ მონაწილეობა სოჭის ოლიმპიადაში, რამაც გაამართლა. ჩვენი მომხრეებიც კი წინააღმდეგი იყვნენ და ყველა მიხვდა, რომ ეს სწორი ნაბიჯი იყო საბოლოო ჯამში და რუსეთიც იძულებული იყო, რომ ეღიარებინა ეს ნაბიჯი, როგორც დადებითი.

 

ამიტომ თუ ჩვენი ამოცანაა, საქართველოს სახელმწიფო ინტერესებიდან გამომდინარე, მშვიდობა რეგიონში, კავკასიაში, იყოს მეტი ინვესტიციები, მეტი მიმზიდველობა სახელმწიფოსი, რატომ არ უნდა მოვაგვაროთ ამ მიმართულებით რუსეთთან ურთიერთობა? თუ ბაზარი იხსნება, თუ ჩვენი ხილი იქნება თუ ციტრუსი, ღვინო და სხვა პროდუქტები შედის… შეიძლება ეს პირდაპირ ვერ შველის აფხაზეთში მცხოვრებ მოსახლეობას, მაგრამ კახეთში, აჭარაში, სამეგრელოში მცხოვრებს შველის, რატომ არ უნდა გამოვიყენოთ ეს შესაძლებლობა?!

 

თუმცა ისიც ვიცით, რომ რუსეთისთვის პრინციპულად მიუღებელია ევროატლანტიკური ინტეგრაცია, რომელიც არის საქართველოს კურსი…

 

პოლიტიკა არის პროცესი. პოლიტიკა არ არის სტატიკური მოცემულობა. ყოველდღე რაღაცას აკეთებ ისეთს, რომელსაც თუ გააკეთებ რაღაცას იგებ, ამცირებ რისკებს და თუ არ გააკეთებ, აძლიერებ რისკებს. ამიტომ თუ პროცესია პოლიტიკა, მაშინ დღეს ჩვენი ნაბიჯები რუსეთის მიმართულებით, გრძელვადიან თუ საშუალოვადიან პერსპექტივაში გვაძლევს გარკვეულ უპირატესობას და მოდით, ყოველდღე ვუპასუხოთ გამოწვევებს. ჩვენ ყოველდღე ვიცვამთ, ყოველდღე ხელს ვიბანთ, ყოველდღე ვჭამთ, ყოველდღე უნდა ვაკეთოთ პოლიტიკა. ამას ძალიან დიდი მნიშვნელობა აქვს. თუ ყოველდღე სწორ ნაბიჯს გადადგამ, ფინალი სწორი იქნება. ამიტომ ჩვენი ამოცანაა, ყოველდღე სწორი ნაბიჯების გადადგმა. უნდა ავწონ-დავწონოთ ყველაფერი და ისე შევინახოთ ყველაფერი, როგორც კომპიუტერშია და გადავდგათ შემდეგი ნაბიჯი. ამიტომ ამ მიმართულებით ჯერჯერობით ამართლებს და დარწმუნებული ვარ, კიდევ გაამართლებს იმიტომ, რომ არ არის რუსეთის ინტერესებში დაძაბულობა კავკასიაში, არც ჩვენს ინტერესებში არ არის, ეს უკვე თანხვედრის მომენტია. 

 

დავუბრუნდეთ ისევ იზოლაციის საკითხს, მიგაჩნიათ თუ არა, რომ საქართველოს მთავრობამ უნდა გადადგას აფხაზეთის დეიზოლაციის მიმართულებით ნაბიჯები, რადგან იზოლაციის პოლიტიკა, როგორც ისინი აცხადებენ, ზრდის მათ დამოკიდებულებას რუსეთზე?

 

ჩვენ ვდგამთ კიდეც ამ მიმართულებით ნაბიჯებს. ჩვენ ვთავაზობთ მათ ჯანდაცვა იქნება თუ განათლება, იმას, რისი შესაძლებლობებიც არის. თუ გინდა განათლება, აგერ თბილისი არის განათლების კერა. არ გინდა? – პრობლემები იზრდება, მაგრამ აგერ პასპორტია და წადი უცხოეთში ისწავლე. ანუ თუ განათლებაზეა ლაპარაკი, არავინ გიკრძალავს განათლების მიღებას, მაგრამ თუკი შენ განათლებას პლიუს პოლიტიკა გინდა, დიდი ბოდიში – პლიუსს მე ვაცილებ და მოდი, მარტო განათლებაზე ვილაპარაკოთ. არ არსებობს თემა აფხაზებისათვის, ან აფხაზეთსა და სამხრეთ ოსეთში მცხოვრები მოსახლეობისთვის, რომლის რეალიზაცია შეუძლებელი იყოს, ოღონდ, მოდით, თან მას ზემოდან ნუ დავამატებთ, ნუ დავტვირთავთ პოლიტიკით.

 

პრინციპში ამას საქართველოს წინა ხელისუფლებაც სთავაზობდა, სწორედ წინა ხელისუფლების დროს მომზადდა ეს ნეიტრალური დოკუმენტები, სტრატეგია – “ჩართულობა თანამშრომლობის გზით” და ა.შ.

 

კი, ბატონო, მე არ მინდა დავუკარგო რაღაცები, რაც კეთდებოდა, თუმცა ჯერ ერთი, კეთდებოდა ყველაფერი ძალიან დაძაბულ ფონზე, კეთდებოდა ის, რომ ვერ ახერხებდა შეწინააღმდეგებოდა ტერაქტებს, მე არ ვიცი ვინ აკეთებდა მათ, მაგრამ ხდებოდა, ვერ ეწინააღმდეგებოდა, იყო საშინელი პროპაგანდა, საზიზღარი რიტორიკა აფხაზების და ოსების მიმართ, რომ ისინი ადამიანები არ არიან, კაციჭამიები არიან, მე შენახული მაქვს და ყველას შემიძლია ვაჩვენო მათივე ციტატები, მტრის ხატს უცხადებდა მათ და ასეთ ფონზე, რა უნდოდა მათ მტერთან?

 

ანუ თქვენ შეცვალეთ რიტორიკა, მაგრამ პოლიტიკას სთავაზობთ იგივეს?

 

მაშინ პოლიტიკა იყო შენახული შუშიან კარადაში, რომელიც კარგად იყო ჩაკეტილი გასაღებით. საკმარისი იყო ავადმყოფი შემოსულიყო თბილისში და დაწოლილიყო საავადმყოფოში, მასთან მიდიოდა უშიშროება და ხდებოდა მისი ე.წ. ვერბოვკა ანუ გადმობირება. მთელ საქართველოს მოსახლეობას ასე უშვებოდნენ და ოს და აფხაზს მოეფერებოდნენ?! საშინელება იყო, ოსური ფოსტა მუშაობდა, რომ არ შეიძლება თბილისში ჩასვლა იმიტომ, რომ იქ, გარდა მკურნალობისა, კიდევ სხვა რაღაცეებს ითხოვენ შენგან. ითხოვდნენ – მაინცდამაინც აიღეთ ეს ნეიტრალური პასპორტი. მე ვეუბნები – თუ აიღებ, კარგია, სხვა სიკეთეებსაც მიიღებ, ანუ ვთავაზობ, მაგრამ არ ვაიძულებ; ანუ თავს მოხვევის პოლიტიკა შეწყდა, თანამშრომლობის პოლიტიკა დაიწყო და შეიცვალა ეს ოსური და აფხაზური ფოსტაც და უკვე ამბობენ, რომ შეიძლება თბილისში სამკურნალოდ ჩასვლა, არავინ ახდენს შენზე ზემოქმედებას, არავინ გემუქრება, არავინ ახდენს შენს გადმობირებას.

 

ამან გაზარდა მკურნალობისთვის აფხაზეთიდან და სამხრეთ ოსეთიდან თბილისში მომართვიანობის სტატისტიკა?

 

მნიშვნელოვნად, ერთი ასად გაზარდა, უბრალოდ, არ ვაქვეყნებთ სტატისტიკას, იმიტომ, რომ ეს ჩვენ არ გვჭირდება, ჩვენ ხალხი გვჭირდება. როგორც კი გამოაქვეყნებ, მაშინვე იწყება შემდეგ ამ ხალხის ძებნა და ა.შ. ამიტომ არ არის ეს ჩვენს ინტერესებში.

 

გალის ეთნიკურად ქართველ მოსახლეობაზეც უნდა გკითხოთ, მათი პასპორტები უკანონოდ ცნეს, ვერ მიიღებენ ე.წ. არჩევნებში მონაწილეობას, ვერ მიიღებენ პენსიას. რა დახმარებას სთავაზობს ამ ხალხს საქართველოს მთავრობა?

 

გალის რაიონში ცხოვრობს დაახლოებით 60 ათასი კაცი, მხოლოდ 26 ათას პასპორტს შეეხო ეს, დანარჩენი ადამიანები არ იყვნენ თუ რაშია საქმე? მთელ აფხაზეთის ტერიტორიაზე ყველა პასპორტი არის ყალბი და უკანონო, არ შეესაბამება საქართველოს კანონმდებლობას. ეს არის პოლიტიკური საკითხი, იქ არ ტარდება არანაირი არჩევნები, ამიტომ ვერ აუკრძალავენ არჩევნებში მონაწილეობას, იმიტომ რომ არ შეესაბამება საქართველოს კანონმდებლობას და რაც არ არსებობს, ამას როგორ აუკრძალავენ? ჩვენი მთავარი ამოცანაა, დაცული იყოს ადგილზე ადამიანის უფლებები, იქ ცხოვრების პირობები და ამ მხრივ ყველაფერი ძველებურადაა, არაფერი შეცვლილა, არაფერი გაუარესებულა, დადექით ენგურის ხიდზე და დაითვალეთ რამდენი ადამიანი გადმოდის – ასობით ადამიანი გადადის და გადმოდის. პენსიას აფხაზეთში იღებს მხოლოდ და მხოლოდ რუსეთის მოქალაქე და არა აფხაზეთის ე.წ. მოქალაქე იმიტომ, რომ აფხაზეთი პენსიას ვერ გასცემს, არაფერი საშუალება არა აქვთ. ვისაც ჰქონდა რუსეთის მოქალაქეობა იგივე გალში, არავისთვის წაურთმევიათ.


ჩვენი მთავარი ამოცანაა, რომ ადგილზე შევინარჩუნოთ მოსახლეობა ისე, რომ არ მოხდეს მათი პოლიტიზება არც ქართული და არც აფხაზური მხრიდან.

 

როგორ მოახერხებთ ამას, როცა, როგორც თავად ამბობს, ოფიციალური კონტაქტი არ გაქვთ აფხაზურ მხარესთან?

 

არაფორმალური კონტაქტები არის. როცა აფხაზები ითხოვენ რაღაც ფორმით თავიანთი ინტერესების დაკმაყოფილებას, მე ვამბობ, რომ სად მეუბნებიან ამას? – არსად, მაგრამ როცა ჩვენს ინტერესებზეა საუბარი, ჩვენ ვპოულობთ კონტაქტებს და საშუალებებს. ჩემთვის მთავარი შედეგია.

 

რაიმე კონკრეტული შედეგი გამოიღო ამ არაფორმალურმა კონტაქტებმა?

 

ამაზე ლაპარაკი არ მინდა, შედეგია მთავარი  ჩემთვის. წლები ვმუშაობდი მე ტყვეების გაცვლაზე, ვინ არ იბრალებდა თავის თავზე ამ ტყვეების გაცვლას, ჩემთვის მთავარი იყო, რომ ტყვეები იცვლებოდა. მთავარი ამოცანა იყო, რომ დაღუპულების გადმოსვენება ხდებოდა, ანუ არ მაინტერესებს, რა კონტაქტებით დგება შედეგი. დგება შედეგი? – მშვენიერია. ესაა ჩემი პრინციპი და 20 წელია წარმატებული ვარ. ამიტომ როგორ კეთდება, მექანიზმები, თუ შედეგი არ არის, მერე ვილაპარაკოთ. შედეგი არის ის, რომ მოსახლეობა დაცულია. პასპორტები უკანონოა, ამიტომ ეს არ მაინტერესებს, მითუმეტეს უმრავლესობას პასპორტები არ ჰქონდა – მე ვერ დავყოფ გალელებს პასპორტებიანად და უპასპორტოებად, არ არსებობს ეს პასპორტი. არჩევნებში ვერ მონაწილებენ? – არჩევნები არ არსებობს, ანუ ეს საკითხები მე არ მადარდებს, რადგან ჩვენ ყოველთვის, რეგულარულად ვამბობდით, რომ არჩევნები არის უკანონო და თუ უკანონოა, ახლა რა თავს იკლავ არჩევნებში მონაწილეობაზე? ამიტომ ჩემთვის მთავარი ამოცანაა ადამიანის უფლებები, გადაადგილების თავისუფლება, ბიზნესის უფლება, ცხოვრების უფლება, ეს დაცულია? – არ მინდა ვილაპარაკო, როგორ კეთდება ეს. როდესაც იწყებ ლაპარაკს, თუ როგორ კეთდება ეს, მაშინვე ფუჭდება, რაც გაკეთებულია.

 

თქვენ გამოყოფთ 3 მიმართულებას, რითიც ხელმძღვანელობს საქართველოს მთავრობა ოკუპირებულ ტერიტორიებთან დაკავშირებით, ესენია: 1. აღდგეს და დალაგდეს ქართულ-აფხაზური და ქართულ-ოსური ურთიერთობა; 2. საქართველოს ევროინტეგრაცია და დემოკრატიზაცია და ამ პროცესში კონფლიქტური რეგიონების ჩართვა, მათი ევროპული ინტეგრაციის მიზნით და 3. ურთიერთობის გაუმჯობესება რუსეთთან, რამდენადაც ეს შესაძლებელია. ამ მიმართულებებში, როგორც ჩანს, ყველაზე სუსტი რგოლი ამ დროისთვის მაინც პირველია. თუ არის რაიმე სიგნალები, რაც საშუალებას მოგვცემს ვივარაუდოთ, რომ ამ კუთხით შესაძლებელი იქნება ვითარების გაუმჯობესება, თანაც იმ ფონზე, როდესაც გალში ამ დრომდე ვერ აღდგა IPRM-ის შეხვედრები?

 

არ იქნება ფორმალური? – იქნება არაფორმალური კონტაქტი, ანუ კონტაქტები არის სხვადასხვა ფორმატებში. მთავარი არის ის, რომ თუ შენ სამშვიდობო პოლიტიკას ახორციელებ, სხვებს უჭირს სამტრო პოლიტიკის განხორციელება. მთავარი ამოცანაა, როცა კედელს მიადგები, არ უნდა გაჩერდე: ან კიბე უნდა იპოვო და გადაძვრე კედელზე, ან ნიჩაბი და გათხარო კედელი ქვეშიდან, ან კედლის კიდე უნდა იპოვო და შემოუარო და ისე გახვიდე. არ უნდა გაჩერდე. ჩვენ ხშირად ვჩერდებოდით და ვამბობდით – “ვიდრე არ იქნება ეს”… არანაირი “ვიდრე”, ჩვენ ვმოქმედებთ იმდენად, რამდენადაც ამის შესაძლებლობა არის. არ გამოდის ორმხრივი შეხვედრები? – გამოდის მრავალმხრივი. არ გამოდის პირდაპირი დიალოგი? – გამოდის ირიბი. ჟენევაში ხომ არის კონტაქტები? იგივე ცხინვალში ხომ არის IPRM-ის კონტაქტები? პოლიციელებს აქვთ კონტაქტები, როცა არ არის IPRM-ი. არ უნდა გავჩერდეთ და არ უნდა ვიწუწუნოთ და ვიტიროთ, ცხვირი არ უნდა ჩამოვუშვათ იმის გამო, რომ რაღაც არ კეთდება. არ კეთდება ერთი? გამოიყენე მეორე. 20 წელია ამ კონფლიქტში ჩახარშული ვარ და ვიცნობ არა მარტო ჩვენს კონფლიქტებს, ვისწავლე სხვა კონფლიქტებიც, მთავარი არის, რომ არ გაჩერდე და ხელები არ ჩამოუშვა და არ ჩათვალო, რომ არ გამოდის რაღაც. ამიტომ მე არ ვდარდობ ისეთ რაღაცეებზე, რაც თქვენ გადარდებთ, რადგან დინამიკა მაინც არსებობს, კონტაქტები მაინც არის სხვადასხვა ფორმატში და შედეგები მაინც მიიღწევა. შედეგები არის, რომ მშვიდობა დამყარდა. სიმშვიდეს ძალიან დიდი მნიშვნელობა აქვს.


ბევრმა ადამიანმა დაიწყო მოძრაობა დანარჩენ საქართველოში, ვაჭრობისთვის ლილოში ჩამოდიან. იყო ადრეც, მაგრამ ახლა უფრო მეტნი ჩამოდიან. შევარდნაძის დროსაც იყო ეს  – განათლება, მკურნალობა, მე ვმონაწილეობდი მაშინ ამ შეხვედრებში, რომელიც გალში ტარდებოდა. დინამიკა გრძელდება, მაგრამ გარდა დადებითისა, იმდენად ბევრი უარყოფითი იყო, რომ ამ დადებითს ფარავდა. ჩვენ ეს უარყოფითი მოვსპეთ და დადებითი გავზარდეთ და ცალსახაა, რომ უფრო მეტი ადამიანი ჩამოდის უკვე სამკურნალოდ, სავაჭროდ. ხედავენ – საქართველოში სიმშვიდეა, აქ ხალხს არ დევნიან, ციხეებში არ სვამენ, სამსახურიდან არ ხსნიან განსხვავებული მოსაზრების გამო, არ აწამებენ, უამრავი რაღაც შეიცვალა, რომ იხვნება მიწები, რომ უფასო არის ჯანდაცვა, ანუ ბევრი მიმზიდველი რაღაც ხდება, ამ დროს რუსეთში რაღაცები ხდება, რაც მიმზიდველი არ არის. ამიტომ ამას პროცესი ჭირდება.


ახლახანს ევროკავშირის სახელმწიფოში არსებული კონფლიქტის 40 წლისთავი აღნიშნეს კვიპროსზე. ევროკავშირი თავის ტერიტორიაზე იტანს როგორც ოკუპაციას (ოკუპირებულია ეს ტერიტორია), ისე 40-წლიან მოუგვარებელ კონფლიქტს, ჩვენ ასეთი ღრმა კონფლიქტი არა გვაქვს. თურქებსა და ბერძნებს შორის არის ისტორიული, რელიგიური, ენობრივი, კულტურული, ყველანაირი გაუცხოება, ეს ჩვენთან არ არის. ის, რაც 40 წელი ვერ გვარდება სხვაგან, ჩვენთან შეიძლება 7-8 წელიწადში მოგვარდეს, მაგრამ დრო აუცილებლად ჭირდება. ნებისმიერი მშვიდი პერიოდი აუცილებლად გაჩვენებს გამოსავალს, მაგრამ თუ სიმშვიდე არ გაწყობს… სააკაშვილი იძახდა – ამას ჩვენ დიდხანს ვერ მოვითმენთ, პირიქით უნდა შეცვალო ფრაზა – მოვითმენთ იმდენ ხანს, რამდენ ხანსაც საჭიროა და აღმოჩნდება, რომ უფრო სწრაფად დგება დრო, ვიდრე შეიძლება ეს გათვალო.

 

და ბოლო შეკითხვა, ძალიან სუსტად, მაგრამ საზოგადოების თუნდაც მცირე ნაწილში ბოლო დროს გამოჩნდა ასეთი მოსაზრებაც, რომ იქნებ, აღიარებამ მოაგვაროს პრობლემა და ეს იყოს გამოსავალი. არის თუ არა რაიმე შანსი, რომ საქართველოს მთავრობის მხრიდან მოხდეს ამ მიმართულებით პოლიტიკის ცვლილება და აფხაზეთის აღიარება?

 

მე ვარ ამ მიმართულების ხელმძღვანელი საქართველოს მთავრობაში და მე ამას ვერ ვხედავ. ამაში რაციონალურს ვერაფერს ვერ ვხედავ. თუ რამე შველის ჯერ კიდევ აფხაზურ და ოსურ საზოგადოებას, ეს არის საქართველოს არაღიარება. ყველაზე ჰიპოთეტურად ყველაზე საშინელი ვარიანტი რომ წარმოვიდგინოთ, რომ საქართველოს მობეზრდა და აღიარებდა, ჩემს დროს შეუძლებელია, ეს ვერ მოხდებოდა, იმიტომ, რომ მე პრინციპულად ამას ვეწინააღმდეგები იმიტომ, რომ ეს მტრული ნაბიჯი იქნებოდა აფხაზების წინააღმდეგ, ეს ჰიპოთეტურად რომ წარმოვიდგინოთ, ეს მხარეები მე-2 და მე-3 დღესვე გახდებოდა რუსეთის ნაწილი, მათი დამოუკიდებლობის შანსი არ არსებობს. თუ ადამიანი მოწამლულია და არ უნდა დაიძინოს, თუ დაიძინა, კვდება, უნდა ურტყა, ეჩხუბო, ელაპარაკო, უმღერო, ყველაფერი უნდა გააკეთო, რომ მან არ დაიძინოს. აი, ვიდრე ჩვენ მათ ასე ვაჯანჯღარებთ, ჩვენ მათ გადავარჩენთ. თუკი ხელებს ჩამოვუშვებთ, ხელში შემოგვაკვდებიან.


მე ამის პრინციპული წინააღმდეგი ვარ, მაგრამ ვისაც უნდა, იმსჯელოს ამაზე – მე დემოკრატიულ სახელმწიფოში მინდა ვიცხოვრო და დემოკრატიული სახელმწიფოს ხელისუფლებაში ვარ და სიტყვის და გამოხატვის თავისუფლება ჩემთვის არის უზენაესი და ვისაც უნდა იმან ილაპარაკოს და მე ყოველთვის წინააღმდეგი ვიქნები აფხაზების ინტერესებიდან გამომდინარე, ოსების ინტერესებიდან გამომდინარე. ვიდრე ჩვენ ვართ პრინციპულები, მათ აქვთ შანსი სიცოცხლისა და როგორც კი ხელებს ჩამოვუშვებთ, ისინი უკვე ბარდენიან სიბნელეს.

 


მასალა მომზადებულია პროექტ “სამხრეთ კავკასიის ამბების” ფარგლებში ჰაინრიჰ ბიოლის ფონდის მხარდაჭერით. პროექტის ფარგლებში მომზადებული ტექსტები შეიცავს იმ ტერმინოლოგიას, რომელიც აფხაზეთის, სამხრეთ ოსეთის და მთიანი ყარაბაღის თვითაღიარებულ რესპუბლიკებში გამოიყენება. მასალებში გამოთქმული მოსაზრებები შესაძლოა არ ემთხვეოდეს ჰაინრიჰ ბიოლის ფონდის და ნეტგაზეთის პოზიციას.


მასალების გადაბეჭდვის წესი