ქმნის თუ არა საფრთხეებს “ქართული ოცნების” მიერ დაანონსებული საკონსტიტუციო ცვლილების პროცესი ქორწინების მხარეების განსაზღვრების შესახებ ლგბტ თემის წარმომადგენლებისთვის და უნდა ველოდოთ თუ არა ჰომოფობიით გაჟღენილ 2016 წლის საარჩევნო კამპანიას? – ნეტგაზეთის შეკითხვებს ქალთა ინიციატივების მხარდამჭერის ჯგუფის (WISG) დირექტორი ნათია გვიანიშვილი პასუხობს.

კონსტიტუციაში ცვლილების შეტანა არის საკმაოდ ხანგრძლივი და რთული პროცესი, რომელიც მოიცავს როგორც საპარლამენტო, ასევე საჯარო განხილვებს ქვეყნის მასშტაბით სხვადასხვა ქალაქში. თუ ვივარაუდებთ, რომ ეს პოლიტიკური დღის წესრიგი არა მხოლოდ პოლიტიკურ ელიტაზე, არამედ საზოგადოებაზეც პოვებს ასახვას, რადგან პოლიტიკოსების ნაწილი, როგორც ჩანს, საარჩევნო კამპანიის ნაწილად განიხილავს ამ თემას, ხომ არ ხედავთ გარკვეულ საფრთხეებს, რომლის წინაშეც შესაძლოა კონკრეტული ადამიანები აღმოჩნდნენ. ვგულისხმობ ლგბტ თემის წარმომადგენლებს, ასევე ჰეტეროსექსუალებს, რომელთა ჩაცმულობა შესაძლოა ვინმეს არ მოეწონოს ქუჩაში?

როდესაც საჯარო სივრცეში ერთი და იმავე სქესის პარტნიორებს შორის ქორწინებაზე ლაპარაკი იწყება, ამას ძალიან დიდი ნეგატიური ტალღა მოჰყვება ხოლმე. ამ დროს მეინსტრიმული მედიიდან ბევრი ჰომოფობიური მესიჯი ისმის იმავე რესპოდენტების მხრიდან. ეს თავისთავად ზრდის ნეგატიურ დამოკიდებულებებს საზოგადოებაში, მით უმეტეს, როდესაც საუბარია საკითხზე, რომელიც სკანდალურად განხილება ჩვენთან. ამიტომ ის საფრთხე, რომელზეც თქვენ მიანიშნებთ, ჩემი აზრით არის, მით უმეტეს თუ სერიოზულად გაგრძელდება ამაზე მუშაობა მთავრობის და უმრავლესობის მხრიდან. თუ ამ საკითხზე მუშაობას და აპელირებას გააგრძელებენ, მაშინ ეს საფრთხეც გაიზრდება ჩვენთვის, როგორც თემისთვის.

ნათია, თქვენი ორგანიზაცია საარჩევნო წლებში აკვირდებოდა ხოლმე პოლიტიკურ კამპანიებს ჰომოფობიის გავრცელების კუთხით. ფიქრობთ, რომ ეს საარჩევნო კამპანია განსხვავებული იქნება წინა წლებისგან?

წინა წლებში ჰომოფობიური და ტრანსფობიური ინიციატივებით უფრო მეტად ის პოლიტიკური ძალები გამოდიოდნენ, რომლებსაც სხვა არაფერი ჰქონდათ შესათავაზებელი ელექტორატისთვის, ადრე ქრისტიან დემოკრატები, ბოლო არჩევნების დროს ბურჯანაძე… სახეზე იყო ჰომოფობიური ინიციატივებით ელექტორატის მოზიდვის და ანტიდასავლურ განწყობებთან დაკავშირების მცდელობა.

რაც შეეხება “ქართულ ოცნებას”, სანამ [ბიძინა] ივანიშვილი ოფიციალურად მონაწილეობდა პოლიტიკურ ცხოვრებაში, იგივე პირველი [2012 წლის] არჩევნების დროს, როცა დაისვა ლგბტ უფლებების საკითხი და მესიჯი იყო კარგი… კარგად დაიწყეს. მესიჯი იყო, რომ დისკირმინაცია დაუშვებელია და ყველა მოქალაქე თანასწორია. ამის შემდეგ ეს დისკურსი შეიცვალა და უმრავლესობის წევრებმა დაიწყეს ჰომოფობიური განცხადებების, დათქმების გაკეთება ძალადობასა და დისკრიმინაციასთან, რომ აი, მართალია, ძალადობას და დისკრიმიანციას ვგმობთ, მაგრამ ლგბტ ადამიანები, საბოლოო ჯამში, არ არიან თანასწორი მოქალაქეები. იგივე წულუკიანი, როდესაც ქორწინების თანასწორობის საკითხზე აკეთებს განცხადებას, რომ აუცილებლად უნდა ჩაიწეროს კონსტიტუციაში [რომ ქორწინება ქალის და კაცის კავშირია]… ამ თემის გამოყენება უფრო აქტიურად ხდება. განსხვავებაც სწორედ აქაა. ალბათ, ეს იქნება პირველი არჩევნები, როდესაც მთავარი პოლიტიკური ძალა ქვეყანაში მასობრივად იყენებს ლგბტ ადამიანებისათვის მნიშვნელოვან საკითხს ჰომოფბიური კუთხით, იმისთვის, რომ ელექტორატი შეინარჩუნოს.

როგორ მეტყველებს ეს ფაქტი პოლიტკურ ელიტაზე?

იდეაში ჩვენ ვუშვებთ, რომ მთავარობამ, განსაკუთრებით პარლამენტმა და მისმა წევრებმა იციან, რას აკეთებენ და რისთვის არიან არჩეულები. ასევე ვუშვებთ, რომ მათ უნდა ესმოდეთ იმის მნიშვნელობა, თუ რატომ უნდა იყოს დაცული სხვადასხვა სოციალური ჯგუფის და ზოგადად ადამიანის უფლებები. სინამდვილეში, როგორც ჩანს, არც ერთი ესმით და არც მეორე.

ლგბტ საკითხები არის ის, რაზეც საზოგადოებას ადეკვატური ინფორმაცია არ მიეწოდება. ეს არის მუდმივი სპეკულაციის და სკანდალის საბაბი, რომელიც ძალიან პოლიტიზებულია. ეს არის მუდმივად ერთმანეთისთვის სასროლი ქვა, რომელსაც პარალელურად გამოიყენებენ ხოლმე ანტიდასავლური სენტიმენტების და დამოკიდებულებების გაძლიერებისთვის.

რეალურად ეს შემთხვევაც გვაჩვენებს იმას, რომ ალბათ მთავარობა ამით ცდილობს საზოგადოებას დაანახოს, რომ გარკვეულ საკითხზე მეტ-ნაკლებად კონსოლიდაცია შეუძლია. რეალურად ვიცით, რომ კოალიციაში კონფლიქტები არსებობს. ვნახოთ, შეძლებენ თუ არა კონსტიტუციური უმრავლესობის მოპოვებას პარლამენტში. ასევე ცდილობენ, რომ [გადაფარონ] ის უუნარობა, რომელიც რეალური სოციალური პრობლემების მოგვარების კუთხით გამოიჩინა მთავრობამ: სიღარიბე არსად წასულა, სოციალური პრობლემებიც აქაა, უმცირესობათა ჯგუფების დისკრიმანიციის თემაც არსად წასულა, შრომით უფლებებში საშინლად გვაქვს საქმე. იმის ნაცვლად, რომ ამ საკითხზე იმუშაონ აქტიურად, აბსოლუტურად ჰაერიდან მოაქვთ ქორწინების თანასწორობის საკითხი.

ყველა პარტიისაგან ელოდით, რომ ამ ინიციატივის მხარდამჭერები იქნებოდნენ? მაგალითად, ელოდით, რომ თავისუფალი დემოკრატები გახდებოდნენ ამ ინიციატივის მხარდამჭერები, რომლებიც ევროპარლამენტში ALDE-ს წევრები არიან?

თავისუფალი დემოკრატებს ადრეც უთქვამთ, რომ ქორწინება კაცსა და ქალს შორის ერთობაა. ეს ამ პარტიის პოზიციაა, თუმცა ძალიან მეწყინა, რადგან თავისუფალი დემოკრატები ერთ-ერთი ჯანსაღი პოლიტიკური პარტიაა. გამიხარდა ის, რომ რესპუბლიკელებმა, როგორც პარტიამ, მხარი არ დაუჭირა ამ ინციიატივას.

თუმცა, როგორც ამბობენ, შინაარსობრივად არ ეწინააღმდეგებიან…

აქ ძალიან საინტერესო მომენტია. პარტიისთვის იმის თქმა, რომ შინაარსს არ ეთანხმება, ძალიან წამგებიანი იქნება… ყოველ შემთხვევაში ასე ითვლება, ასეთი დაშვებაა, რომ ელექტორატი შეიძლება დაკარგონ და ამიტომ აკეთებენ ამას. გარდა ამისა, რესპუბლიკურ პარტიაშიც არ არის ერთგვაროვანი დმოკიდებულება არც ლგბტ და არც გენდერული საკითხების მიმართ.

ქორწინების თანასწორობის საკითხი არის ის თემა, რის ხარჯზეც კოალიციამ შეიძლება დაამტკიცოს, რომ ერთიანი პოზიცია აქვს თუნდაც შინაარსობრივ დონეზე. ჩვენს უფლებებს ამ შემთხვევაში ძალიან პრაგმატულად, სათავისოდ იყენებენ, მაგრამ ჩვენ, როგორც სოციალურ ჯგუფს, რა ბედი გვეწვევა და რას გვიშავებენ ამით, ეს არავის აინტერესებს.

მმართველი პარტიის ლიდერები, მათ შორის კახა კალაძე პირდაპირ აცხადებს, რომ კონსტიტუციაში ამ ცვლილების ახლა ინიცირება განპირობებულია იმით, რომ გარკვეული ჯგუფები ამ თემით ქულების დაწერას ცდილობენ და “ოცნება” ცდილობს დაასწროს მათ და თვითონ შეიტანოს ცვლილება, ხოლო ალასანიამ თქვა, რომ ეს ნაბიჯი გარკვეულწილად საფუძველს გამოაცლის რუსულ პროპაგანდასო იმის შესახებ, რომ ევროპკავშირი საქართველოს ერთნაირსქესიანი ადამიანების ქორწინებას ავალდებულებსო. თქვენ რა მოსაზრება გაქვთ ამ არგუმენტების მიმართ?

კონსტიტუციაში ჩაწერის შემთხვევაშიც კი, ქორწინების თანასწორობის საკითხის ლობირებაში ხელს ვერავინ შეგვიშლის, როცა ეს საკითხი ჩვენს დღის წესრიგში დადგება. მაგაზე არ არის ლაპარაკი. უბრალოდ, ძალიან არასწორია… გარკვეული ლოგიკა, რაც შეიძლება ადამიანმა დაინახოს ამ მსჯელობებში, არის. მაგრამ, მეორე მხრივ, ალოგიკურია და რატომ: შენ, როგორც მთავრობა თუ ღიად ამბობ, რომ ორიენეტირი აღებული გაქვს თანასწორობისკენ, არ უნდა წირავდე ერთი კონკრეტული ჯგუფის უფელებებს თუნდაც იმაზე, რაც შენი გადმოსახედიდან არის პროგრესი. ანალოგიური სიტუაცია იყო 2014 წლის 17 მაისს, როდესაც შინაგან საქმეთა სამინისტროს წარმომადგენლები საერთოდ არ შეგვხვდნენ და მესიჯი იყო ასეთი: ასოცირების ხელშეკრულება წინ გვაქვს და ახლა რაიმე პროვოკაცია ან შეტაკაება რომ მოხდეს, ამან შეიძლება უკან დაგვხიოსო. რეალურად ისევ ჩვენი უფლებები შეეწირა. მე, როგორც ლესბობელ ქალს მომიწია სახლში დაჯდომა და იმის ყურება, თუ როგორ აწყობდა პარადს მრევლი. სახელმწიფომ თქვა: მე შენ არ დაგიცავ, რადგან სასწორეზე ქვეყნის პროგრესი დგასო. არასწორია ეს მიდგომა.

მათ ეზარებათ უფრო ფართოდ იმაზე საუბარი, თუ რას ნიშნავს საქართველოს ევროინტეგრაცია. ამაზეც არ აქვთ ადამიანებს ინფორმაცია. ჩვენ ვცხოვრობთ ქვეყანაში, სადაც გაჭირვებული ადამიანები იმაზე ფიქრობენ და იმას იხსენებენ, როგორ გაჰქონდათ რუსეთში სხვადასხვა პროდუქცია. ანუ რა ეკონომიკური და სოციალური სიკეთეები შეიძლება ევროინტეგრაციამ მოიტანოს, ამაზე საუბარი ნაკლებია და სახეზე გვაქვს ასეთი თემებით სპეკულირება. გამოსავალი ამ შემთხვევაში იქნებოდა უფრო ფართო დიალოგის გახსნა საზოგადოებასთან ევროინტეგრაციის თემაზე, თუ რას ნიშნავს და რას მოიაზრებს ეს პროცესი და არა შირმად გამოყენება ქორწინების თანასწორობის, რადგან თუნდაც ჩაიწეროს კონსტიტუციაში ის, რაც მათ უნდათ, სპეკულაციებს მაინც არ მოეღება ბოლო.

თქვენ თქვით, როცა დღის წესრიგში დადგება ჩვენთვის ქორწინების თანასწორობის საკითხიო, ახლა რატომ არ დგას?

როდესაც ვამბობთ, რომ დღის წესრიგში არ დგას, ეს ნიშნავს იმას, რომ ამ საკითხის ლობირება ჯერ არ დაგვიწყია და რატომ: პირველ რიგში ვიტყვი იმას, რომ საზოგდოებაში არ არსებობს ინფორმაცია გენდერსა და სექსუალობაზე. შესაბამისად, დამოკიდებულებები არის ძალიან ცუდი. ეს იწვევს იმას, რომ ყველა სფეროში ვაწყდებით დისკირმინაციას და ძალადობას. ნომერ პირველი პრობლემა, რაც დღეს თემს აქვს, არის ძალადობის თემა. ადამიანები ვერ მიმართავენ პოლიციას, რადგან მას არ ენდობიან. იგივე სასამართლოს გადაწყვეტილებები, რაც 17 მაისის საქმეზე დადგა, ასევე ტრნასგენდერი ქალის მკვლელობასთან დაკავშირებით, თემს კიდევ უფრო უკარგავს სასამართლოსადმი ნდობას. სახელმწიფოს მხრიდან სიძულვილით მოტივირებული დანაშაულის აღრიცხვა არის ნული. ბევრი ისეთი პრობლემაა, რაც უფრო მწვავედ დგას, ვიდრე თუნდაც ერთი და იმავე სქესის წყვილს შორის ურთიერთობის აღიარება სახელმწიფოს მხრიდან. ჩვენ ვთვლით, რომ ჯერ იმ დონემდე უნდა მივიდეთ, რომ საზოგადოება ძალადობას გმობდეს დათქმების გარეშე. ჩვენთან ამბობენ, ძალადობა ცუდია, მაგრამ… და ამ მაგრამის შემდეგ ლგბტ თემი ალბათ პირველ ადგილასაა, ვისზეც უნდა იძალადო. ვცდილობთ, რომ ეს საკითხები მოგვარდეს და ამას ვებრძოლოთ ჯერ. როცა ცოტა უფრო ფართოდ გაიშლება დისკუსია, ეს საკითხიც დადგება, თუმცა პრობლემები, რაც დაკავშირებულია იმასთან, რომ იმავე ჩემი და ჩემი პარტნიორის ურთიერთობას კანონი არ აღიარებს, ახლაც დგას და არ ვიტყოდი, რომ ეს მწვავე პრობლემა არ არის. იმავე საკუთრების და ქონების, მემკვიდრეობის საკითხი, [პარტნიორის] ავადმყოფობის შემთხვევაში პალატაში შეშვების პრობლემა ახლაც დგას და მნიშვნელოვანიცაა, უბრალოდ, საზოგადოებრივი განწყობებიდან და იქიდან გამომდინარე, რომ სხვა ცოტა უფრო მწვავე პრობლემებიც არსებობს, ჯერჯერობით ამის ლობირება დაწყებული არ არის.

რომც მიიღოს პარლამენტმა ეს ცვლილება კონსტიტუციაში, ნიშნავს თუ არა იმას, რომ ქორწინების თანასწორობის საკითხს საქართველოში წერტილი აქვს დასმული, სანამ შესაბამისი ღირებულებების მქონე დეპუტატები არ დააკომპლექტებენ პარლამენტს? ხომ არ არსებობს ევროპის სასამართლოს რესურსი?

ევროპის სასამართლოს რესურსი ამ შემთხვევაში არ ვიცი რამდენად ქმედითი იქნება. სახელმწიფო შეიძლება არ დათანხმდეს კონკრეტულ ცვლილებას. ძალიან ართულებს საკითხს ის ფაქტი, რომ შეიძლება კონსტიტუციაში შევიდეს ცვლილება. გაცილებით უფრო დიდი ძალისხმევა იქნება საჭირო ამის შესაცვლელად. კანონი უფრო ადვილად შეცვლადია, ვიდრე კონსტიტუცია და ეს ასეც უნდა იყოს, რადგან ადამიანებმა ვერ უნდა შეძლონ კონსტიტუციის ჭრა/კერვა თავის გემოზე. დღევანდელი მთავრობა ზუსტად ამას აკეთებს, რადგან ეს საკითხი რეალურად არ დგას და ისინი მანიპულირებენ იმით, რომ საზოაგდოებაში არსებობს ჰომოფობიის მაღალი დონეო… ცდილობენ თქვან, რომ საზოგადგეობის აბსოლუტურ უმრავლესობას ძალიან აწუხებს ის ფაქტი, რომ კონსტიტუციაში გენდერულად ნეიტრალური განსაზღვრებაა ქორწინების. სინამდვილეში საზოგადოებას აწუხებს კონკრეტული სოციალური პრობლემები, მთავრობა კი ზღაპრებს აჭმევს.

მეორე მომენტიცაა, ამით ჩვენი განცალკევება ხდება… რეალურად ისეთ წარმოადგენას ქმნიან, რომ ჩვენ სადღაც მარსზე ვარსებობთ, სოკოებივით მოვდივართ, ვძლიერდებით, შემდეგ უნდა ჩამოვიდეთ გასხივოსნებულ საქართველოში და ერთი და იმავე სქესის ადამიანების ქორწინება დავაკანონოთ. ცხადია, ვუტრირებ, მაგრამ აბსოლუტურად არაა დაშვებლი ის, რომ ჩემი უფლება იყოს დაცული… იგივე ჩემსა და ჩემს პარტნიორს შორის ურთიერთობის დაკნონება შეიძლება შედიოდეს ჩემი მშობლის, ახლობლის, მეგობრის ინტერესებში, რომლებიც ჰეტეროსექსუალები არიან… მარტო ჩემი, როგორც ლგბტ თემის წარმომადგენლის ინტერესი არ დგას, მაგრამ ეს უგულებელყოფილია და ამაზე არავინ საუბრობს.