ახალი ამბებიკომენტარი

ინოვაციები და კრეატივი ჩვენი გენეტიკაა – ინტერვიუ გიორგი ვაშაძესთან

19 ოქტომბერი, 2017 • 8989
ინოვაციები და კრეატივი ჩვენი გენეტიკაა – ინტერვიუ გიორგი ვაშაძესთან

“ხედვა არის ხელოვნება, დაინახო უხილავი მომავალი. თუ ამ ხელოვნებას დაეუფლები ადამიანი, მაშინ წარმატებას მიაღწევ. მე წარმატებული საქართველოს სურათს ვხედავ”, – ამბობს თბილისის მერობის კანდიდატი “ახალი საქართველოდან”, გიორგი ვაშაძე, რომელსაც ნეტგაზეთი მის საარჩევნო პროგრამაზე ესაუბრა.

ჩვენი პროგრამა, “წარმატების ქართული მოდელი”, სამ მნიშვნელოვან პრინციპს ეფუძნება: 1. საქართველოს ისტორიული როლი, ფუნქცია და გამოცდილება – წარმატების და წარუმატებლობის პერიოდების ანალიზი;  2.  სხვა ქვეყნების გამოცდილება; 3. ის შესაძლებლობები, რასაც თანამედროვე, გლობალური სამყარო გვაძლევს. პროგრამის თითოეული შემადგენელი ერთი დიდი სურათის ნაწილია და საბოლოო ჯამში გვაქვს მიზანი – თბილისი ლიდერთა შორის. მის გარშემო გაერთიანებას ყველას ვთავაზობთ.

თბილისი ლიდერთა შორის, ზოგადი კრიტერიუმია. როგორ უნდა გაზომოს საზოგადოებამ – თქვენი მერობის ბოლოს მოხვდა თუ არა თბილისი ლიდერ ქალაქებში?

ძალიან მარტივია: არსებობს ინოვაციური ქალაქების რეიტინგი, სადაც დღეისათვის 550 ქალაქს შორის თბილისი 425-ე ადგილზეა. ანუ, ერთ-ერთი ყველაზე მაჩანჩალა ვართ.

რას ნიშნავს ინოვაციური თვალსაზრისით ლიდერობა?

ეს  ნიშნავს ლიდერობას 165 კომპონენტის მიხედვით, მათ შორის არის ცხოვრების დონე, აქვს თუ არა ადამიანს განვითარების შესაძლებლობა, როგორ იზრდება ეკონომიკა, მწვანე გარემო, ურბანული დაგეგმარება… ანუ, ყველა კომპონენტია გათვალისწინებული. საზომზე როცა ვსაუბრობთ, ჩვენი მიზანი სწორედ ამ რეიტინგის სათავეში ყოფნაა. ეს  მსოფლიო ბანკის ინდექსისგან იმით განსხვავდება, რომ ცივი რეიტინგი არ არის. ანუ ის, რომ რაღაც პროდეცურა გავაუმჯობესე და ზემოთ ავიწიე, ასე არ არის. ეს ნიშნავს იმას, რომ ცხოვრების დონე შენთან სხვანაირია; შენ ხარ ქალაქი, რომელიც ადამიანებს თვითრეალიზაციის შესაძლებლობას აძლევს. მეორე მნიშვნელოვანი რეიტინგი არის ბედნიერების ინდექსი, რომელიც, სამწუხაროდ, არა ქალაქებს, არამედ სახელმწიფოებს აფასებს. მაგრამ მოგეხსენებათ, რომ თბილისის როლი ზოგადად ქვეყნის განვითარებაში ძალიან დიდია. ბედნიერების ინდექსში 150 ქვეყანაა შეფასებული და ჩვენ 124-ე ადგილზე ვართ. ეს ორი საზომი იქნება ჩვენთვის განმსაზღვრელი, არის თუ არა თბილისი ლიდერ ქალაქებს შორის.

თქვენ ამბობთ, რომ განახორციელებთ ფუნდამენტურ რეფორმას მერიაში: თანამშრომლების რაოდენობა შემცირდება 50-მდე, გაუქმდება მერიის სამსახურები და გამგეობები. ბიუროკრატიის შემცირებაზე ეს როგორ და რამდენით აისახება?

მენეჯმენტში ასეა, გაქვს მიზანი და მთავარია გუნდი, თუ ვინ აკეთებს ამ ყველაფერს. ასევე მნიშვნელოვანია, თუ რა პრინციპებით მართავ ამ გუნდს. რამდენიმე მექანიზმია: არსებობს ჰორიზონტალური მართვის პრინციპი, რაც ჩვენ შემოგვაქვს, ეს არის ინოვაციებზე დაფუძნებული პროექტული მართვა.

ჩვენ ვაუქმებთ გამგეობებს, რაც ზედმეტი ბიუროკრატიული რგოლია. დღეს მიდიხარ გამგეობაში, ის გადაგამისამართებს სადღაც სხვაგან, [გეტყვიან] ჩემი საქმე არ არის… რეალურად პარტიული ნომენკლატურის დასაქმების რესურსია.

თბილისის მერია სულ 50-კაციანი იქნება და პროექტულ მართვაზე იმუშავებს. დღეისათვის არსებული უწყებები საბჭოთა კავშირიდანაა წამოსული, რომელმაც მხოლოდ  სახელი შეიცვალა, თუმცა შინაარსი – არა. ანუ ექსკლუზიური დეპარტამენტები არ იქნება.

პროექტული მართვა რას ნიშნავს?

გვაქვს პრობლემა? არის პროექტული ჯგუფი და ამ პრობლემას კერძო და სამოქალაქო სექტორთან ერთად წყვეტს.

კონკრეტულ ფუნქციებს გეტყვით, რის გაუქმებას ვაპირებ: მაგალითად, შიდა აუდიტის სამსახური. რატომ? იმიტომ, რომ მერი თავის თავს ხომ არ გააკონტროლებს? შიდა აუდიტის სამსახური სრული ბლეფია და მეტი არაფერი. ჩვენ სპეციალური საგრანტო პროგრამები გვექნება არასამთავრობო ორგანიზაციებისთვის, რომლებსაც მონაცემებზე წვდომას მივცემთ, მათ შეეძლებათ, რომ თითოეული კაპიკი აკონტროლონ და სრული მონიტორინგი გაუწიონ მერიის მუშაობას.

მეორე მნიშნველოვანი თემა, თუ როგორ სიახლეებს ვაპირებთ – მაგალითად, რატომ არის ბევრი იურისტი მერიაში? იმიტომ, რომ ინფორმაციის გამოთხოვაზე უწევთ მუშაობა და ყველა სამსახურს თავისი იურისტები ჰყავს – საჯარო ინფორმაციააზე პასუხისმგებელი პირები. ჩვენს შემთხვევაში ყველაფერი ავტომატურად იქნება ხელმისაწვდომი. ის, რაც საჯაროა, პროაქტიულად უნდა გამოქვეყნდეს და უფრო მეტიც – არა მხოლოდ გამოქვეყნდება, არამედ არსებობს ღია მონაცემების სისტემა, რომელზეც წვდომას მივცემთ ყველა დაინტერესებულ პირს და პატარა პროგრამებიც კი შეუძლიათ დაწერონ, რომელიც ავტომატურად გაუანალიზებს ამ სისტემას.

ბიუჯეტის დაგეგმვა – ჩვენ ვაპირებთ, რომ ბიუჯეტი ყოველწამიერად ონლაინ ხელმისაწვდომი იყოს, ანუ რამდენია იმ კონკრეტულ მომენტში შემოსავალი და გასავალი; რაში დაიხარჯა და ა.შ.

გადაწყვეტილების მიღების პროცესი – მცირე ინფრასტრუქტურული პროექტები რაც არის: სკვერი, ბაღი, გზა და ა.შ. აქ ვაპირებთ, რომ თითოეულ საინიციატივო ჯგუფს მივცეთ შესაძლებლობა, დაარეგისტრიროს თავისი პროექტი. მაგალითად, მე თუ მინდა სკვერის გაკეთება, ვარეგისტრირებ ამ პროექტს, წინასწარ ვიცი ჩემს მუნიციპალიტეტზე რამდენია თანხა გამოყოფილი და ავტომატურად, რომელ პროექტსაც მეტი უჭერს მხარს, ანუ მეტი იდენტიფიცირებული ხელმომწერი ჰყავს, ჯერ ის პროექტია, შემდეგ მეორე, მესამე და ა.შ. თუ არ არის აქტიური უბანი და მარტო ერთ კაცს უნდა რაღაცის გაკეთება, ესე იგი არ უნდა უბანს ეს პროექტი. ანუ ჯერ გავაკეთოთ იქ და ის, რაზეც აქტიურობა შეინიშნება. ეს არის მოსახლეობის ჩართულობის გზით გადაწყვეტილების მიღების პროცესი.

რაც შეეხება სერვისულ ნაწილს, ეს მთლიანად გადაგვაქვს ახალი თაობის მუნიციპალურ იუსტიციის სახლებში. დღეს გამგეობაში მიდიხარ, განაცხადს წერ, უკან გიბრუნებენ პასუხს, რომ არასწორად დაწერე… რატომ არ ხდება იგივე იუსტიციის სახლებში? იმიტომ, რომ მოქალაქე თავისი ხელით არაფერს ავსებს. არ არსებობს, რომ მოქალაქემ შეცდომა დაუშვას. ბიუროკრატი ფორმალურ მიზეზებს მოქალაქეებს ვეღარ მოუძებნის.

ერთ მარტივ რაღაცას გეტყვით კიდევ – ხელმოწერების გაუქმებას ვაპირებთ და რატომ? ხელმოწერები არის ბიუროკრატიაც და მონოპოლიაც. თუ მარტო ჩემი ხელმოწერით შეგიძლია რაღაც გააკეთო, მაშინ მე ან ქრთამს გთხოვ, ან გიწელავ, ან გაწვალებ და ა.შ. პასპორტში თანამდებობის პირის ხელმოწერა ყოველთვის იყო. მე ამოვიღე, თანამდებობის პირის ხელმოწერაზე დამოკიდებული არ უნდა იყოს ეს დოკუმენტი და ავტომატურად იბეჭდება.

ვაშაძის მერიის რეფორმა ვრცლად - დააკლიკე აქ

მერიის შემთხვევაში რა დოკუმენტებს გულისხმობთ?

მაგალითად, სოციალური დახმარების ერთჯერადი პროექტები რომ არის, იქ ბიუროკრატია რაშია: მე ფაქტობრივად სუბიექტურად ვწყვეტ, მოგცე თუ არა 100 ლარი, 50 ლარი, 1000 ლარი და ა.შ. მეორე მხრივ, საერთოდ არ ვიცით, ვის აძლევენ. პირველ რიგში, ვფიქრობ, რომ აუცილებლად საჯარო უნდა იყოს სია, ვისზეც გაიცემა ეს თანხები, იმიტომ, რომ ეს არის ჩვენი საერთო თანხა, რომელსაც სოციალურად დაუცველებს ვაწვდით. იმისთვის, რომ ვიცოდე, სწორად იხარჯება თუ არა ჩემი ფული, მაქვს უფლება, ვიცოდე, ვინ იღებს ამ თანხას.

ამბობთ, რომ პერსონალურ ინფორმაციიის გასცემთ?

პერსონალური ინფორმაცია არის მხოლოდ სახელი და გვარი, რაც არ არის ამ შემთხვევაში პრობლემა მარტივი მიზეზის გამო – თუ შენ გინდა, რომ ჩვენი საერთო თანხა მიიღო (ეს ჩემიც არის, შენიც და სხვისიც), მაშინ უნდა გახსნა შენი პერსონალური ინფორმაცია, მე რომ ვიცოდე, ეს თანხა ნამდვილად სწორ ადამიანს მოხმარდა თუ არა. დღეს პერსონალური მონაცემების დაცვის მიზნით, ფაქტობრივად, ამ ბიუჯეტის 70% იხარჯება არა  სოციალურად დაუცველებზე… მარტო ეს ერთი კრიტერიუმი ძლივს მივიღეთ გამგეობებიდან. ვინ არის ეს ათასობით ადამიანი, ვისაც 1500 ლარს აძლევენ, ოფიციალურად არ ვიცით, თორემ არაოფიციალურად ვიგებთ, რომ ან პარტიული აქტივისტია, ან უბნის ძველი ბიჭი, რომელიც არჩევნებში სჭირდებათ მერე და ლუდის ფულს აძლევენ.

თქვენ, როგორც მერმა, მომავალში რაც არ უნდა გადაწყვეტილება მიიღოთ, ეს ვერ იქნება პერსონალური მონაცემების დაცვის შესახებ კანონზე ძლიერი, რომელიც პარლამენტს აქვს დამტკიცებული…

პერსონალურ მონაცემების დაცვის კანონი ჩემი იუსტიციის მინისტრის მოადგილეობის დროსაა დაწერილი, ჩემი ხელმძღვანელობის ქვეშ და ძალიან კარგად ვიცნობ ამ ყველაფერს. პერსონალური მონაცემების დაცვის შესახებ კანონი ზუსტადაც რომ გარკვეულ შემთხვევებში ასაჯაროებს პერსონალურ მონაცემებს. მაგალითად, საჯარო მოხელის შემთხვევაში ხომ ასაჯაროებს ჩემს პერსონალურ მონაცემებს? ანუ ასეთი სისტემები არსებობს. როცა მე მიზნობრივად ვხარჯავ კონკრეტულ თანხას და ამ თანხის კონტროლის ერთადერთი მექანიზმია, იყოს ხელმისაწვდომი ინფორმაცია, მაშინ აქ…

ეს თემა შორს წაგვიყავნს, მაგრამ იმ პრინციპის მიღწევა, რასაც თქვენ ამბობთ, პერსონალური მონაცემების გასაჯაროების გარეშე ანუ სხვანაირად არ შეიძლება?

ვერა. ხომ უნდა ვიცოდე? თუ არ ვიცი, ვის მიეცა, ვერ ვამოწმებ შინაარსს. ათასობით წერილი გვაქვს გაგზავნილი და ვერანაირად მივუდექით, რომ გადავამოწმოთ ეს ინფორმაცია.

გარდა ამისა, იქნება პროგრამული უზრუნველყოფა, სადაც გაიწერება კრიტერიუმები, ანუ პირდაპირ განისაზღვრება, პირველ რიგში, ვის ეკუთვნის [დახმარება]. მაგალითად: სოციალურად დაუცველი შშმ პირი და მრავალშვილიანი ოჯახი. ეს თანმიმდევრობაც განსაზღვრება და ისიც, რომ ეს ერთჯერადი დახმარება სამ თვეში ერთხელ ეკუთვნის და არა ყოველდღიურად, რომ პროპორციულად გადავანაწილოთ ყველაზე. ანუ, ყველაზე მეტად ვისაც უჭირს, ჯერ იმას ვეხმარებით და ასე უკუსვლით მოვდივართ. ეს იმდენად დიდი თანხებია… თან სხვადასხვა ჯიბეებია გაკეთებული: ერთჯერადი დახმარება, წამლით დახმარება, საშენი მასალით დახმარება და ა.შ. იმდენად დიდი თანხებია, როგორც კი ამას განაწილების სწორ ჩარჩოში გადავაწყობთ, უპრობლემოდ ეყოფათ სოციალურად დაუცველებს. ამიტომ არ ვარ მომხრე, ბიუჯეტში სოციალური დანახარჯების ზრდის. ბიუჯეტის ის თანხა, რომელსაც ბიუროკრატიიდან გამოვათავისუფლებთ, ისეთ პროექტებზე უნდა მივმართოთ, რომელიც სამუშაო ადგილებს გაზრდის.

რა თანხას ათავისუფლებთ ბიუროკრატიიდან, თუ გაქვთ დათვლილი?

ჩვენი დათვლებით, 150-დან  160 მილიონ ლარამდე იხარჯება ბიუროკრატიაზე. აქედან 105 მილიონი ხელფასებზე მოდის, დანარჩენი სხვა, საქონელი და მომსახურებაა, რისი იდენტიფიცირებაც დეტალებში ძალიან რთულია. ბიუჯეტი გაცილებით დიდია – 220 მილიონამდე გამოდის.

თბილისის ბიუჯეტს უნდა ჰქონდეს დანახარჯის ზედა ზღვარი. მთლიანი ბიუჯეტის 5%-ზე მეტი ბიუროკრატიაზე არ უნდა დაიხარჯოს. ნებისმიერ მენეჯმენტში ასეა – ორგანიზაცია განსაზღვრავს, ხელფასებში რამდენს ხარჯავს იმისთვის, რომ ეფექტიანობა მაღალი იყოს. ამ შემთხვევაში, უხეშად რომ ვთქვათ, ეს არის დაახლოებით 20-დან 25 მილიონამდე. პირველ ეტაპზე შეიძლება იყოს ცოტა მეტი ან ცოტა ნაკლები, მაგრამ მთავარი ამ შემთხვევაში ჩვენთვის ის არის, რომ ზედა ზღვარი განსაზღვრული გვექნება.

მოდით, გულწრფელად ვთქვათ, თბილისში რა რეფორმებიც არის გატარებული, იმ პერიოდისაა (დაახლოებით 2007 წლამდე), როცა მერიაში ცოტა ბიუროკრატი მუშაობდა. როგორც კი პარტიული აქტივის დასაქმება დაიწყო, სტრუქტურა ჩამოიაშალა და განვითარება გაჩერდა. ეს არის ზუსტად ჩვენი მაგალითი. საქართველოში გატარებული თითოეული რეფორმა დეტალურად გვაქვს გაანალიზებული – რატომ მივაღწიეთ წარმატებას და რატომ ვერა. ასევე, ყველა საერთაშორისო გამოცდილებას ვიცნობთ ქალაქების მართვის კუთხით, მე თვითონ დავდიოდი ქალაქის მერებთან და ა.შ.

დღეს 1300-მდე ადამიანი მუშაობს მერიაში. თუ 50-მდე ჩამოვიდა ეს რიცხვი, ამდენ ადამიანს რას უშვრებით?

მარტივია საკითხი. იმდენად სწრაფად ვზრდით ეკონომიკას, რომ ისინი კერძო სექტორში დასაქმდებიან, თუ უბრალოდ უცოდინარი არ არის და მხოლოდ ხელფასს არ იღებდა მერიაში. ჩვენ სამუშაო ადგილებს კერძო სექტორში ვზრდით. ბიუჯეტი არ არის პარტიული აქტივის, ნათესავების და ა.შ. დასაქმების წყარო. აქსიომაა: ცოტა ბიუროკრატი = სწრაფ განვითარებას, ბევრი ბიუროკრატი = ნელა განვითარებას.

მუნიციპალური იუსტიციის სახლები, ალბათ, ახალი პროექტირებით არის ასაშენებელი (სულ 33, როგორც თქვენ ამბობთ), ასევე იქაც უნდა იმუშაონ ადამიანებმა, რა გათვლის საფუძველზე ამბობთ, რომ ბიუროკრატია ამდენით შემცირდება?

მუნიციპალურ იუსტიციის სახლში მაქსიმუმ, ალბათ, 2-3 საჯარო მოხელე იმუშავებს, მეტი არ იქნება საჭირო. სულ რამდენიმე ვაკანსია იქნება, შეიძლება სამზე მეტი იყოს და ამას განვსაზღვრავთ;  შეიძლება დაახლოებით შვიდიდან ათამდე იყოს.

ახალი 33 მუნიციპალური იუსტიციის სახლის მშენებლობის ხარჯები?

რაც შეეხება მშენებლობის ხარჯებს, მუნიციპალური იუსტიციის სახლი მხოლოდ სერვისების მიმწოდებელი არ იქნება. გაიხსნება თანამშრომლობითი სივრცეები, რასაც ნებისმიერი ქალაქი ავითარებს იმისთვის, რომ დამწყებმა ბიზნესმენებმა, მეწარმეებმა… მათ იქვე აქვთ ოფისი და ხელმისაწვდომობა ინტერნეტთან, ცოდნასთან, რომელიც ბიზნესში სჭირდებათ – ლექტორიუმები, საგანმანათლებლო სივრცეები; ბიბლიოთკები და მედიათეკები, რომლის გამოცდილება თბილისში არსებობს, ოღონდ ეს ერთად უნდა იყოს თავმოყრილი  და არა ცალც-ცალკე. იქ, სადაც უკვე არის მედიათეკა გაკეთებული, ამ ინფრასტრუქტურას გამოვიყენებთ. მეორე, უკვე არის  გამგეობების შენობები, რომლებსაც  შიგნით რეკონსტრუქციას გავუკეთებთ. ათი გამგეობის შენობაა სულ.

შენობებში ბარიერული სისტემა არ უნდა იყოს. დღეს როგორი შენობები გვაქვს – არის ოთახები, დაცვა, საშვთა ბიურო და პირველ სართულზეა [მაგიდები] დადგმული. [გამგეობის შენობებში] ამ ბარიერულ სისტემას მოვხსნით და ამ ინფრასტრუქტურას გამოვიყენებთ.

მესამე და ყველაზე მთავარი საკითხი რაც არის – ჩვენ დაგვჭირდება ცოტა მეტი სივრცეები იქ, სადაც “თანაბრად განვითარებული ქალაქის” პროექტები გაკეთდება. გვინდა, რომ ყველა უბანს  თავის ფუნქცია ჰქონდეს, სადაც იქნება მუზეუმები…. ეს იმხელა შემოსავალს მისცემს იმ უბნებს, რომ ინვესტიციად ნამდვილად ღირს.

მაგალითად, ვარ დამწყები ბიზნესმენი და რომ მოვინდომო, 10 წელი შეიძლება მქონდეს უფასო ოფისი მუნიციპალურ იუსტიციის სახლში?

არა. სამი თვის მანძილზე… ამის შემდეგ, თუ ადგილი აღარ იქნება, უნდა გახვიდე. სამიდან ექვს თვემდე, ჩვენი აზრით, საინკუბაციო პერიოდია. თუ ადგილები იქნება, სივრცეს არავის დავუკეტავთ და შეეძლება ისარგებლოს.

რითი ანაცვლებთ იმ სერვისებს, რომლებიც ამ დაწესებულებებს ამჟამად აქვთ? არქიტექტურის სამსახური, ზედამხევდლეობის სამსახური, მაგალითად, უკანონო მშენებლობაა სადმე, ან ხეებს ჭრიან უკანონოდ, ამ შემთხვევაში რას მოიმოქმედებს 50-კაციანი მერია?

ზედამხედველობას მოგიყვებით, თუ გინდათ.

არქიტექტურაც საინტერესოა…

ზედამხედველობის სამსახური სწორედაც რომ არის უკანონო მშენებლობების პრობლემის სათავე. ანუ, თუ ზედამხედველობამ შენს უკანონო მშენებლობაზე თვალი დახუჭა, ააშენე, რაც გინდა. მას აქვს ისეთი მონოპოლიური ფუნქცია, რომ კორუფციულ გარიგებაში შესვლა შესაძლებელია. რა იქნება ჩვენს შემთხვევაში? ძალიან მარტივია. ყველა პროექტი ინტერაქტიულ რუკაზე იქნება დარეგისტრირებული. მაგალითად, შემიძლია შევიდე  და ვნახო, რამდენი სართული უნდა აშენდეს, რა ფასადი უნდა იყოს და ა.შ. 3D-ში უნდა იყოს ეს ყველაფერი… ვუყურებ და ვაკონტროლებ, ასე არის თუ არა რეალურად. ვთქვათ, დავინახე, რომ 9 სართულის ნაცვლად მე-10 სართულის მშენებლობა დაიწყეს, ვუღებ სურათს, ვტვირთავ ამ პორტალზე და დაკისრებული ჯარიმის 30% ჩემია.

ანუ ყველა ვიწყებთ ერთმანეთის კონტროლს.

შემდეგ უკვე მენეჯმენტში გვჭირდება აღსრულების სამსახურის ან პატრულის ჩართვა, თუ უფრო უკიდურესი სიტუაციაა. ამ ინფორმაციას სამართალდამცავ სტრუქტურებს ვაძლევთ.

მთავარი არის ის, რომ უკვე ყველა ყველას აკონტროლებს. ეს უკვე პრევენციული მექანიზმია. ეს არ არის ჯარიმაზე ორიენტირებული მექანიზმი, მაგრამ მშენებელმა იცის, რომ ვერ გაურიგდები 1.5 მილიონ მოსახლოებას. ვიღაცამ შეიძლება აღმოაჩინოს, გადაუღოს და გადააგზავნოს.

ეს იცის ხის მომჭრელმაც. თუ ვიღაც დააფიქსირებს ხის მოჭრის პროცესს დროულად, ჯარიმის 30% მისი იქნება. ყველას ხელში უჭირავს ტელეფონი. ქრაუდსორსინგი… ეს მართვის ახალი მეთოდებია, ბოსტონში გავიარე, სხვათა შორის, ჰარვარდში ვისწავლე…

არის სადმე გამოცდილი?

ასე მასობრივად არა, გარკვეულ კომპონენტებში არის. ჩვენ კიევის მერიას გავუკეთეთ ასეთი მოდელი და ცდილობს ინტეგრაციას სარეკლამო ბილბორდებთან და ჯიხურებთან დაკავშირებით. პრინციპები იგივეა. სწრაფი რეაგირება მთავარია.

ზოგიერთი უკანონობა ადვილად შესამჩნევეი შეიძლება იყოს, მაგალითად, ხის მოჭრის, მაგრამ ზოგიერთი რამ ხომ სპეციფიკურ ცოდნას მოითხოვს, რომელიც ზედამხეველობის სამსახურს, უფრო სწორად, კონკრეტული საქმის მცოდნე ადამიანს შეუძლია.

ზედამხვედლობის სამსახური ზუსტადაც რომ ვიზუალის კონტროლია. მშენებლობის უსაფრთხოების ნორმებს რაც შეეხება. აქაც არასტანდარტული მიდგომა გვაქვს: შეიქმნება ლიცენზირებული კერძო სამშნებელო ზედამხედველობის კომპანიები.

მშენებელს ვეუბნებით, თუ გსურს სამშნებელო ნებართვის მიღება, აუცილებლად უნდა გყავდეს კონტრაქტორი, რომელიც ზედამხედველობას უწევს იმას, თუ რა სტანდარტებით აშენებ. ამ ლიცენზირებულ კომპანიას ვეუბნებით, რომ შენ უნდა გედოს საბანკო გარანტია… ეს არის შენი ბიზნესი, მაგრამ თუ გინდა საქმიანობა, უნდა გქონდეს (მაგალითად ვამბობ) მილიონი ლარი საბანკო გარანტია. თუ აღმოვაჩნეთ, რომ მშენებელი და კერძო ზედამხედველი ერთმანეთში გარიგდებიან და ზედმეტ სართულს დააშენებენ, ან ადამიანმა, ვინც ქონება იყიდა, შეამჩინია, რომ ლიფტი ისეთი არ არის, როგორიც უნდა იყოს… დღეს მთავარი პრობლემა რაშია ხოლმე, რომ საიდან მოვიტანოთ ფული, რომ მოვანგრიოთ, დავაკმაყოფილოთ კლიენტები და მერე გავაგრძელო დავა მშენებელთან. აგერ, ბატონო, კერძო ზედამხედველის საბანკო გარანტია, საიდანაც მომაქვს ეს თანხა. შესაბამისად, ლიცენზირებულმა ზედამხედველმა იცის, რომ ტყუილი მის ინტერესში არ შედის, თორემ ფულს დაკარგავს. ყველაფერი ურთიერთკონტროლის სისტემაზე უნდა ავაწყოთ, როცა ყველა აკონტროლებს ყველას. როდის არის უკანონო მშენებლობა? თბილისის გამონაკლისების ქალაქია და ყველგან გამონაკლისის წესითაა მშენებლობა. რატომ ხდება ეს? იმიტომ, რომ არსებობს მონოპოლიური ფუნქცია არქიტექტურის სამსახურში, ზედამხედველობის სამსახურში. თუ მოაწერა ხელი, ააშენე, რაც გინდა.

არქტირქტურის სამსახურს რითი ანაცვლებთ?

ეს არის გერმანული მოდელი. კერძო და სამოქალაქო საარქიტექტურო ასოციაციების შექმნა. ესენი არიან აკრედიტირებული ასოციაციები, რომლებიც ნებართვას გასცემენ. ისინიც იმოქმედებენ საბანკო გარანტიების მეშვეობით. მე როცა გავცემ ნებართვას, ჩემი საბანკო გარანტიით ვარ პასუხისმგებელი, რომ სწორად  გავეცი იმ სტანდარტების, გეგმისა და ნორმების შესაბამისად, რაც მოქმედებს. აქაც ვშლით მონოპოლიებს. კონკურენტი ასოციაციები ერთმანეთის გაცემულ ნებართვებს უყურებენ: არქიტექტურულად შეესაბამება თუ არა ქალაქის სტანდარტებს  და ა.შ. ყველაფერს მოევლება, მაგრამ მთავარი პრობლემა არის ხოლმე გემოვნება. რაღაც მოგწონს, რაღაც – არა. ამისთვის ეს აკრედიტირებული საარქიტექურო საბჭოები შექმნიან არბიტრაჟს, ანუ ორგანოს, სადაც ყველა მათგანის წარმომადგენელი იქნება, ასევე ჩაერთვება საკრებულო და საზოგადოების წარმომადგენლებიც. ფასადის საკითხებთან დაკავშირებით თუ ვინმეს რამე არ მოსწონს, შეუძლია გაასაჩივროს, მაგრამ ეს არბიტრაჟი საარბიტრაჟო წესით მიიღებს გადაწყვეტილებას და გასცემს რეკომენდაციებს, რა უნდა შეიცვალოს. ის იქნება საბოლოო გადაწყვეტილება.

აქაც სამენეჯმენტო სისტემაში გვაქვს კომპლექსური გადაწყვეტა და არა ის, რომ ერთი კაცი ავირჩიოთ არქიტექტორად და შემდეგ მისი გემოვნება არ მოგვეწონოს.

თქვენ ამბობთ, რომ მერია უნდა გავიდეს პროექტულ მართვაზე. მოდით, უფრო დეტალებში შევხედოთ ამ ყველაფერს. დავუშვათ, ერთმა მეზობელმა დაამონტაჟა კონდიციონერი, გამათბობელი და მეორე მეზობელი ჩივის. ამ დროს არ გყავთ თქვენი სამსახური, ასეთ შემთხვევაში, მენეჯმენტის მხრივ უფრო რთული არ იქნება? ალბათ, კონკურსი უნდა გამოაცხადოთ [კერძო სექტორისთვის დარღვევის შესასწავლად]…

რატომ უნდა გამოვაცხადოთ კონკურსი? ეს ხომ ერთჯერადი დარღვევაა… ვუღებ სურათს, ვტვირთავ ვებგვერდზე, აღსრულების ბიუროსთან მაქვს კონტაქტი, რომელიც მიდის და ავტომატურად ხსნის ამ პრობლემას.

აღსრულების ბიურო გადაწყვეტს თვითონ, უკანონოა თუ არა?

არა. ეს, რასაც მეკითხებით, წვრილმანი საკითხებია, აქ ეგრევე ჩანს, კანონიერია თუ უკანონო. ფასადზე არ უნდა გამოვიტანო კონდინციონერი, მარტივი საკითხია იმიტომ, რომ ვარღვევ ერთიან ფასადს, მორჩა. ავტომატურადაა და მე უკვე ვიცი,  რომ თუ უკანონოდ გავაკეთე, ხვალვე მოიხსნება ეს კონდინციონერი. წინა ფასადზე თუ გვაქვს სტანდარტი, რომ არ უნდა იყოს კონდინციონერი, რაზე ვდაობთ?

არის საკითხები, სადაც ადამიანს სამეზობლოს ნებართვები უნდა ჰქონდეს, რაც შემდეგ უნდა შემოწმდეს…

არსებობს ორი კატეგორია. იმ მაგალითს, რაც თქვენ მითხარით, შემოწმება არ სჭირდება. ფასადზე კონდიციონერი არ უნდა იყოს: ეს არის წესი. რაღაც თუ გავაკეთე მეზობლების თანხმობით, ძალიან მარტივია; იქნება ინტერაქტიული რუკა, რომელზეც ნებისმიერი ასეთი გადაწყვეტილებაა ატვირთული.

შესაბამისად, თუ დოკუმენტი, ნებართვა მჭირდებოდა, ეს ყველაფერი უნდა იყოს ატვირთული. არ არის ატვირთული? ესე იგი, არ გაქვს ეს ნებართვა. ამას მოქალაქე კი არ ტვირთავს, არამედ ის სერვისპროვაიდერი, რომელმაც ეს გადაწყვეტილება მიიღო. ეს არის მულტიურთიერთკონტროლის  სისტემა. პროცედურებს ვამარტივებთ, სწრაფად ხდება ეს ყველაფერი. ეს ჩვენი ნოუჰაუა და სხვა ქალაქებსაც ვთავაზობთ ამის გაკეთებას. ამ სისტემის შინაარსი მდგომარეობს მის პრევენციულობაში, არა რეაგირებაში. ყველამ იცის, რომ ყველა ყველას უყურებს, ყველა ყველას აკონტროლებს და ვერავისთან გავრიგდები იმიტომ, რომ გასარიგებელი ძალიან ბევრია.

არ ჯობდა, რომ ჯერ მერიის მუშაობის ეს სისტემა დატესტილი ყოფილიყო, რომ გვენახა, მართლაც იმუშავებს თუ არა? მახსოვს, რომ იუსტიციის სახლები ჯერ პატარა ქალაქებში გაიხსნა.

არა, ჯერ თბილისის იუსტიციის სახლით დავიწყეთ. სხვა ქალაქებში დავნერგეთ იმიტომ, რომ დიდი შენობა იყო [თბილისში], თორემ სისტემური გადაწყვეტები თბილისის იუსტიციის სახლში გაცილებით რთული გვქონდა.

კვალიფიციურ მენეჯერს არასდროს ეშინია რისკების, რადგან ის ხედავს, სისტემა თავიდან ბოლომდე როგორ იქნება აწყობილი; შენ ხედავ იმ ურთიერთკონტროლის მექანიზმებს, რასაც ქმნი. ზუსტად ასე იყო იუსტიციის სახლის შემთხვევაში. მაშინ უნდა შემშინებოდა ამდენი სერვისის შეტანა იმიტომ, რომ, როგორ დავამენეჯერებ…

მაგალითად, ის მიწისქვეშა მილები, რომლებიც ახლა იუსტიციის სახლშია და დოკუმენტების წამებში მიწოდებას უზრუნველყოფს, აფთიაქებში ვიპოვე.

აფთიაქში სად, თბილისში?

არა, თბილისში არა, ვენაში. ერთ-ერთი მივლინების დროს, აფთიაქში წამლის ყიდვა მინდოდა, რომელიც ამ მილიდან ამოვიდა. ვეკითხები, ეს რა არის-მეთქი? მითხრეს, წამლები [დახლიდან] სამასი მეტრის მოშორებით ინახება და ეს მილი უზრუნველყოფს მოწოდებასო, ანუ აქედან როცა წამალს უკვეთავ, სისტემა ავტომატურად აგდებს ამ მილშიო. და უცებ ტვინში დამარტყა… თბილისის იუსტიციის სახლში იმდენი ადამიანი მოდის, სულ ვფიქრობდი, როგორ გადაგვეწყვიტა დოკუმენტის სწრაფად მიწოდების პრობლემა. წარმოიდგინეთ, რომ თანამშრომელს უწევდეს არქივში წასვლა, დოკუმენტის ხელით მოძებნა და ჩამოტანა… ნახევარი საათი მაინც უნდა, რომ ამხელა სივრცეში იმოძრაო. ამით გადავწყვიტეთ ეს პრობლემა და ახლა წამში ვიღებთ ამ დოკუმენტებს.

როცა ეს შენი პროფესიაა, გადაწყვეტებზე მუდმივად ფიქრობ. მაგალითად, ბოსტონში გააკეთეს უფრო მაგარი რაღაც: იქ ზამთარში სახანძრო მილების გადათოვლის პრობლემა აქვთ, ქუჩებში დგას ეს მილები. ასეთი რაღაც მოიფიქრეს, რომ ვინც გადათოვლის მილს, გუგლში შეუძლია თავისი სახელი დაარქვას. წარმოიდგინე, რომ ბოსტონში მიდიხარ და გაქვს გიორგი ვაშაძის სახელობის მილი… თუ მეორედ არ გადათოვლი და ამას სხვა გააკეთებს, შემდეგ იმის სახელი დაერქმევა. ასე გაწმინდეს მთელი ქალაქი. ანუ სხვა ეპოქაში, უკვე, სხვა სიტუაციაში ვართ.

ვისაუბროთ პარკინგისა და საცობების თემებთან დაკავშირებით…

საერთოდ, ვფიქრობ, რომ ტრანსპორტი, პარკინგი, ეს  საერთოდ არ უნდა იყოს სალაპარაკო თემა, რადგან ეს არის კომპლექსური, სამენეჯმენტო, ნაკადების მართვის სისტემა, იგივე, რაც დავნერგეთ იუსტიციის სახლში ადამიანების შესვლისას.  როგორ შედის 10 000-ზე მეტი ადამიანი, იმიტომ, რომ ნაკადების მართვის სისტემა გვაქვს, რომელიც ნავიგაციას აძლევს.

დიახ, მაგრამ ერთია, როცა შენობას აშენებ თუნდაც იუსტიციის სახლისთვის და ყველაფერს გეგმავ, მაგრამ მეორეა, როცა უკვე არსებობს ქალაქში ქაოსი და მისი გამოსწორება გიწევს…

ქუთაისში არსებული შენობა გადავაკეთეთ. ანუ არც ეგ არის პრობლემა.

იუსტიციის სახლის მასშტაბი არის პატარა, აქ ლაპარაკია დიდ ქალაქზე, რომელშიც ქაოსია…

ქაოსი არის ქაოტური გადაწყვეტილებების გამო: სად ცალმხრივი იყოს გზა და სად ორმხრივი, სად დავამონტაჟოთ შუქნიშანი და სად მოვხსნათ, სად უნდა იაროს საზოგადოებრივმა ტრანსპორტმა, სად – არა და ა.შ. ძალიან მარტივია. ახლა ვიყავი სტრასბურგში და კიდევ უფრო მაგარი პროგრამა ვნახე. პროგრამულ უზრუნველყოფაში შედის ქალაქის ყველა გზა, ნიშანი და სპეციალური მრიცხველები მონტაჟდება, რომლებიც ნაკადებს აღრიცხავს. შესაბამისად, სპეციალისტებთან ერთად მთელი ქალაქის სამოძრაო სისტემა ფუნდამენტურად გადაიგეგმება.

ერთი მხრივ, მანქანები, მეორე მხრივ, საზოგადოებრივი ტრანსპორტი, როგორ ებმის ეს ორი ტრანსპორტი ერთმანეთს, სად უნდა იყოს მიწისქვეშა გადასასვლელები,  სად მიწისზედა, სად შუქნიშნები და ა.შ.

ამ ყველაფერს ჩვენ გავაკეთებთ ექვს თვეში, ფული უნდა დაიხარჯოს ამაში, ოღონდ სწრაფად უნდა მოხდეს ამის კვლევა და საჯარო უნდა იყოს: მე და თქვენც უნდა ვიცოდეთ, რა გეგმაა, რა დროზეა გაწერილი, რას ვცვლით და რას ვაკეთებთ.

კომპლექსურად ვუდგებით ამ საკითხს. დიდი სხვაობა რატომ არაა იუსტიციის სახლთან, გეტყვით: საპასპორტოში როცა შევედით, იქ დაგვხვდა სისტემა, სადაც კომპიუტერი არ იდგა ელემენტარულად. ჩემი ხელით არქივებში ვეძებდი ყველაფერს, მეგობრებთან ერთად ვალაგებდი, 600-კილოგრამიანი სტელაჟები აქეთ-იქით გადამქონდა. მაგრამ მთავარია, რომ როცა სწორად აგებ სისტემას… სისტემა სწრაფად უმჯობესდება: პირველ დღეს რიგი ნაკლებია, მეორე დღეს ვიღაცამ გამიღიმა, მესამე დღეს ერთი დოკუმენტით ნაკლები მომთხოვეს… აი, ასე, ზუსტად ექვს თვეში, თბილისი იგრძნობს, როგორ უმჯობესდება ტრანსპორტი, გადაადგილება და ა.შ.

რაც შეეხება კომპლექსურ გადაწყვეტებს, რა გვაქვს გასაკეთებელი: რა თქმა უნდა, საზოგადოებრივი ტრანსპორტი უნდა იყოს სუფთა, მოწესრიგებული და კომფორტული. ეს არის ნებისმიერი დიდი ქალაქის ძირითადი გზა.

გვექნება ისეთი  სისტემები, როგორიცაა Car-Sharing, რომელიც მანქანების გაზიარებას გულისხმობს და ძალიან მაგრად მუშაობს სტრასბურგში. რას ნიშნავს ეს? ყველა პარკინგზე საერთო მოხმარების ახალი მანქანები დგას. თუ ისეთ ადგილას მიდიხარ, სადაც საზოგადოებრივი ტრანსპორტი არ მიდის, (ან ქალაქგარეთ) უახლოეს პარკინგზე ნახულობ თავისუფალ მანქანას, ჩაჯდები და მგზავრობ. ეს ძალიან იაფი, სულ რამდენიმე ევრო ღირს იქ.

ვთქვათ, აქედან წავედი, ვიარე გლდანში, ვარკეთილში და მივედი ნუცუბიძის პლატოზე. იქაც იქნება ასეთი საპარკინგე ადგილი. დააყენებ და წახვალ სახლში.
ადამიანებს კერძო მანქანები აღარ სჭირდებათ. ძირითადად სარგებლობენ კომფორტული საზოგადოებრივი ტრანსპორტით, ხოლო როცა განსაკუთრებული საქმე აქვთ, ამ საერთო მოხმარების ავტომობილებით.

ელექტროავტობუსებსა და ელექტროტაქსებზე ვაშაძის გეგმა - დააკლიკე აქ

ბატონო გიორგი, რამდენიმე ასეული ათასი მანქანა დადის დღეს თბილისში და 33 000 საპარკინგე ადგილია. ეს მანქანები სად გაქრება ან პარკინგი როგორ დაემატება?

მე ხომ არ ვამბობ, რომ ახალი საპარკინგე ადგილები არ უნდა გაჩნდეს? ესეც კომპლექსური თემაა. მაგრამ იცით რატომ შემცირდება მანქანების რაოდენობა? – საზოგადოებრივი ტრანსპორტი და მანქანების გაზიარების სისტემის გამოყენება გაცილებით კომფორტული იქნება, ეს ევროპის ყველა დედაქალაქში მოხდა.

სტრასბურგი ევროპის საპარლამენტო დედაქალაქია. 10 წლის წინ ვერ გაივლიდი, ისეთი სიტუაცია იყო. დღეს სტრასბურგში საცობი არ არის იმიტომ, რომ მთლიანად გადაკეთდა სისტემა. მე ვფიქრობ, რომ ეს საუკეთესო გამოცდილება უნდა ავიღოთ. ანუ ჩემთვის მამოტივირებელი იქნება არა კერძო მანქანა, არამედ  საზოგადოებრივი ტრანსპორტი, რომელიც კომფორტულია.

თქვენი პროგრამის მიხედვით თბილისში ელექტროავტობუსები უნდა შემოვიდეს. მე შევამოწმე და ელექტროავტობუსი ჩვეულებრივ ავტობუსთან შედარებით მნიშვნელოვნად ძვირი ღირს. 700 ავტობუსი სჭირდება ხომ თბილისს და ამბობენ, რომ უფრო მეტიც არის საჭირო. საიდან მოდის ეს ფული?

[ელექტროავტობუსის] ერთჯერადი ღირებულება ძვირია, თუმცა მოხმარების ღირებულება გაცილებით იაფია. ანუ სხვა რამე უნდა შევადაროთ.

10-წლიან პერსპექტივაში ამბობთ?

რა თქმა უნდა. რა გვიჯდება ბენზინი, საწვავი, რომლითაც ავტობუსი დადის…

მაგრამ ამ ავტობუსებს ხომ ერთჯერადად ყიდულობს ქალაქი? ფულს 10 წელზე არ იხდის…

არა, ერთჯერადად არ დაგვჭირდება. არის ორი ძირითადი მექანიზმი, საიდანაც მოვიზიდავთ [თანხებს] – ევროპის საინვესტიციო ბანკი და EBRD, რომელსაც პირდაპირ აქვს “მწვანე კრედიტები” ხელმისაწვდომი, თუ შენ ამ მიმართულებით მიდიხარ. და მეორე – ICO-ზე ვაპირებთ, გავიტანოთ ელექტროტრანსპორტის სისტემა; ანუ, კრიპტო-ბირჟაზე გვინდა, სადაც თითოეული თბილისელი იქნება აქციონერი და ასევე უცხოელი აქციონერებიც გვეყოლება.

და რა შემოსავალს მიიღებთ? იქნება საკმარისი 700 ელექტროავტობუსისთვის?

ორი წლის წინ ICO-ში, ჯამურად, დაახლოებით 100 მილიონი დოლარი ტრიალებდა. იცით, რამდენზე ავიდა ახლა? ტრილიონზე. ანუ ეს არის სრულიად ახალი გასაღები. ჩვენ ბევრ პროექტზე ვიყენებთ ამას, რომელთა განხორციელება თბილისში გვინდა. ტერმინი crowdfunding ხომ გაგიგიათ… ადრე იყო, რომ უბრალოდ ინტერნეტში დებდი და გინდოდა, რომ [თანხა მიგეღო]… ახლა უკვე არის მზა მექანიზმები, საიდანაც ფინანსური რესურსები შეიძლება შემოვიტანოთ.

ოთხ წელში რა თანხას მოიტანს?

რამდენიც დაგვჭირდება. ზღვარი არ აქვს. ახლა იწყებს განვითარებას ეს. აქ ლაპარაკი არ არის იმაზე, რომ ბანკმა გადაწყვიტა, რომ საქართველოს 200 მილიონზე მეტს არ მივცემ… ეს არის ჩვეულებრივი ბიზნესპროექტი, უნდა კარგად დავგეგმოთ, გავწეროთ და IPO-სგან განსხვავებით, ბირჟაზე რომ გააქვთ ხოლმე აქციები, ძალიან სწრაფად შედიხარ ამ სისტემაში, ზედმეტ ბიუროკრატიულ თანხებს ირიდებ და ძალიან სწრაფად იზიდავ ფულს.

700 ელექტროავტობუსია საყიდელი…

700 ავტობუსის ყიდვა რატომ არის ქალაქისთვის პრობლემა, მე მაგას ვერ ვხვდები…

იმიტომ, რომ დაახლოებით 300 000 დოლარი ღირს თითოეული…

მერე რა? და რა, ერთ წელში ხომ არ უნდა გავისტუმროთ, კრედიტიც რომ ავიღოთ?

არა, კრედიტი რომ აიღოთ, ამისთვის ფინანსთა სამინისტრომ უნდა აწარმოოს მოლაპარაკება EBRD-თან. ანუ მოგიწევთ ფინანსთა სამინისტროსთან…

უკაცრავად, თქვენ ახლა ფიქრობთ, რომ მე მერი გავხდები და ფინანსთა სამინისტროს ბარიერს ვერ გადავლახავ? ალბათ, არ მიცნობთ, ახლაც არ ვარ არც ერთ თანამდებობაზე, მაგრამ მაინც როგორ დავდივარ პროკურატურაში და ბევრ საქმეს ვაკეთებინებ. ეგ საერთოდ პრობლემა არ არის.

ამ ბარიერების გადალახვას როგორ აპირებთ, ამას შემდეგ გკითხავთ. ტრანსპორტზე რომ გავაგრძელოთ. თქვენ ასევე ამბობთ, რომ ტაქსები უნდა ჩანაცვლდეს ელექტრომობილებით. ტაქსების რაოდენობა დაუდგენელი…

40-50 ათასი, რასაც კვლევები აჩვენებს… ჩვენ დათვლილი გვაქვს, რომ ერთ თვეში ტაქსის მძღოლი მინიმუმ 1500 ლარს ხარჯავს მანქანის ბენზინზე, შენახვასა და მოვლაზე. ამაში არ ვგულისხმობ ნაწილების გაფუჭებას. ზეთი, ბენზინი, საბურავი და ა.შ.

განვადებით რომ მივცეთ, ჩვენი დათვლებით 500-დან -900 ლარამდე (თვეში) ხარჯით შეუძლიათ გამოიყვანონ ელექტრომანქანები. ეს შესაძლებელია განხორციელდე,ს თუ კომპლექსური და მასობრივი პროცესი იქნება, ანუ ერთჯერადად არა.

არის ორი კატეგორია: სულ ახალი და შედარებით ძველი ელექტრომანქანა, რომელიც ეკოლოგიურად ასევე სუფთაა და ქალაქში მისი მოძრაობა პრობლემა არ არის. აქ სხვა პრობლემა გვიდგას, თორემ ტაქსებს უპრობლემოდ ჩავანაცვლებთ. ეს არის სწრაფი დამტენი წერტილების გაჩენა ქალაქში. ეს არის ძალიან მნიშვნელოვანი, თორემ ეს სფერო ვერ განვითარდება.

უარი რომ თქვას ამ ტაქსისტმა? თქვას, რომ მე არ ვიცი თქვენი კვლევა, თვეში მანქანის შენახვა იმდენი არ მიჯდება, რასაც ამბობთ…

მარტივი კვლევა მაქვს გაკეთებული: სხვადასხვა უბანში შევკრიბეთ ტაქსის მძღოლები. ერთი ადამიანიც არ მინახავს, უარი რომ თქვას ახალ, იაფ მანქანაზე.

ბოლო წლებში ტექდათვალიერების პროცესზე აქტიურად მიდის ხოლმე საუბარი და 150 თუ 250 დოლარი ღირს კატალიზატორის დაყენება. ზოგ ტაქსისტს კი გული უსკდება ტექდათვალიერებაზე, რადგან მისთვის ეს დიდი თანხაა და თქვენ ამბობთ…

მარტივი თემაა: ფინანსურ მოტივაციაზე უკეთესი მოტივაცია არ არსებობს. ვიღაც იტყვის, რომ აი, მე ჩემი დანგრეული მერსედესი [მირჩევნია]… მაგრამ როცა დაინახავს, რომ  მის გვერდზე კომფორტული ტაქსი დადის და თვითონ აღარ უჯდება მგზავრი, გადაჯდება იმ ახალ მანქანაზე.

დავალდებულების არანაირი მექანიზმი თქვენ არ გექნებათ, ხომ ასეა?

არა, მოტივაციები უნდა შევქმნათ. არ მიყვარს ვალდებულებით სისტემების შექმნა, რადგან ამას დამატებითი კორუფცია მოჰყვება ხოლმე. ძალიან მარტივია: გინდა, კლიენტი გყავდეს და მეტი შემოსავალი გქონდეს? გვერდიგვერდ დგას ძველი და ახალი მანქანა, რომლით ტრანსპორტირება შეიძლება, უფრო იაფიც ღირდეს. რომელში ჩაჯდებით?

შესაბამისად, არც ქალაქის ბიუჯეტიდან არ დაიხარჯება ამ მიმართულებით არანაირი თანხა…

ელექტროტაქსებზე არ გვჭირდება,  ჩვენ შუამავალი ვიქნებით, მხოლოდ ნდობის ფაქტორი. ჩუღურეთის საპასპორტოში როცა დავიწყე მუშაობა, მითხრეს, რომ ერთი კლიმენტი ჯაჭვლიანაო და თუ რამე შეკითხვა გექნება, მას დაურეკეო. ვურეკავ, ბატონო კლიმენტი, მოვიდა მოქალაქე, ასეთი სიტუაციაა და დოკუმენტი გავცე თუ არა-მეთქი. 5 წუთი ვილაპარაკეთ, არც კი მითხრა, არც – არა, ანუ მაინც ჩემი გადასაწყვეტი იყო. მეორედაც დავურეკე, მესამედაც – იგივე. მივხვდი, რომ დროს ვკარგავდი და ჩემით დავიწყე გადაწყვეტილების მიღება. მე ვიყავი ჩუღურეთის საპასპორტოს უფროსი და თვენახევარში მთელი სისტემა მე მირეკავდა, გიორგი გავცე თუ არაო. მე უბრალოდ ვეუბნებოდი, რომ გაეცი. ხელმოწერა მისი იყო, პასუხისმგებლობა მისიც, უბრალოდ ფსიქოლოგიურად ხანდახან ადამიანს სჭირდება ხოლმე, როცა ვიღაც ამბობს, რომ იყიდე რა, კარგია.

რაც შეეხება ეკოლოგიას, მე მოვისმინე თქვენი მოსაზრება გერმანული სტარტაპის მიერ შექმნილი ინოვაციის შესახებ, საუბარია ინსტალაციაზე, რომელიც 275 ხის ეფექტს ასრულებს. თითო ასეთი ინსტალაცია 25 ათასი დოლარი ჯდება. რამდენი ასეთი ინსტალაცია დასჭირდება თბილისს?

პირდაპირ გეტყვით, ჩვენ არ გვქონდა შესაბამისი ფინანსური რესურსები, რომ დაგვეთვალა, რამდენი ინსტალაციაა[საჭირო]. ჩვენ კომპლექსურად განვიხილავთ ამ გადაწყვეტას, ასევე სახურავების გამწვანების საკითხს. ახალი თაობის გამწვანებებია იქაც, რომელსაც ნაკლები მოვლა სჭირდება და ჩინეთი მუშაობს ძალიან სერიოზულად ამაზე იმიტომ, რომ ჰაერის დაბინძურების დიდი პრობლემა აქვს ქალაქებში.

ჩვენი მიდგომა რაშია? ყველა ინოვაცია პირველად უნდა იყოს ჩვენთან. ეს არის თბილისი ლიდერთა შორის. რით გამოვირჩევით? – გაქვს ინოვაციური პროექტი? დადასტურებულია, რომ მუშაობს? თბილისი აპირებს ამის გაკეთებას. მთელმა მსოფლიომ უნდა იცოდეს, რომ თბილისში ისეთი სმარტ-მერიაა, ინოვაციური, რომ გააქვს? ვაკეთებ. ამით ვაიაფებთ პროდუქტის ღირებულებას. რატომ? ყველას სჭირდება ის ადგილი, სადაც პირველად შევა, რომ მერე სხვებს აჩვენოს. წარმოიდგინეთ, ჯერ ერთი, კარგ ფასდაკლებას ვიღებთ და მეორც, მთელი მსოფლიო ეცნობა ამას, რომ აბა, თბილისში როგორ გააკეთეს… თუმცა, ამ სტარტაპს რაც შეეხება, მგონი, დაგვასწრებენ იმიტომ, რომ შეკვეთებს სხვები წაიღებენ.

თუმცა, როგორც ვნახე, ჯერ არ არის საბოლოოდ დადგენილი, ანუ სამეცნიერო კვლევა, რომელიც გაზომავს, მართლა შველის თუ არა ეს ინოვაცია ჰაერის დაბინძურებას. და მხოლოდ ამაზე აწყობილი საარჩევნო პროგრამა…

არა, ჩვენი პროგრამა შედგება ორი ნაწილისგან: სტანდარტული მიდგომები, ანუ ხეების განაშენიანება, მწვანე ზოლები და ხეების კონტროლი – გითხარით, დაინახავ, გადაუღებ და მყისიერად აჩერებ ხის მოჭრის პროცესს და მეორე, ეს არის ინოვაციური მექანიზმების დანერგვა. სტანდარტულზე უარს კი არ ვამბობ, რომ ხეების დარგვას აღარ დავიწყებ და მარტო ეს იქნება, მაგრამ სხვებისგან განსხვავებით, ჩვენ ვფიქრობთ ამ ინოვაციურ გადაწყვეტებზე, რომლებიც არაერთია. დღეს ზოგი  სასათბურე ბოსტანს აკეთებს სახურავებზე და ნახეთ, რითი აინტერესებს მოსახლეობას: რომ შეგიძლია ჯანსაღი პროდუქტი მოიყვანო სახურავზე. ამით ვიღებ მე ჟანგბადს იმიტომ, რომ სიმწვანეა, ვიღებ მოვლილ სახურავს, შენ იღებ ჯანსაღ პროდუქტს. ანუ ყველა მოგებულია.

ბუნებრივ ხეებზე არაფერი არაა თქვენს პროგრამაში…

ჩვენ გვიწერია, რომ თბილისი იქნება მწვანე ქალაქი, მაგრამ ფართო პროგრამაში ეს თემა გაშლილი გვაქვს და ყველა გამოსვლაში ვამბობთ ამას. თამთა შამათავას შეგიძლიათ დაელაპარაკოთ. ციფრები რაც ტრიალებს თბილისის დაბინძურებასთან დაკავშირებით, რამდენი ხე გვჭირდება და ა.შ. ეს არის, მათ შორის, თამთას დათვლილი და კარგი ვიდეოპრეზენტაციაც გვაქვს ამასთან დაკავშირებით.

4 წლის თავზე ამ კუთხით რა მიზანი გაქვთ?

ჩვენ უნდა ვიყოთ რეგიონში ყველაზე მწვანე ქალაქი.

„მწვანე ქალაქი“ ძალიან ზოგადი კრიტერიუმია.

არა, აქაც რეიტინგებია. და ინოვაციური ქალაქების რეიტინგში ერთ-ერთი მთავარი არის სიმწვანე.

ერთ სულ მოსახლეზე რამდენი კვ.მ. სიმწვანე გაქვთ გათვალისწინებული?

ასე ვთქვათ: 1 ხე უზრუნველყოფს 4 ადამიანის ჟანგბადს. დღეს ჩვენ გვაქვს ცოტა ხე. ჩვენი მიზანია გვქონდეს იმდენი ხე, რამდენიც საჭიროა. კონკრეტულ ციფრებზე ჩვენს გუნდში თამთა შამათავა გეტყვით. ეს ყველაფერი ციფრებში გვაქვს დაანგარიშებული.

ხეებთან დაკავშირებით ერთი კარგი იდეა მაქვს. თბილისის მაცხოვრებელბს საშუალებას მივცემთ, რომ მათ სახელზე ხე დაირეგისტრირონ. ხეს დაარქვან თავისი სახელი და შემდეგ უპატრონონ. ყოველწლიურად მარათონი გვექნება, ვის უფრო მეტი ხე აქვს და დაჯილდოვდება. თბილისობა ეს სიბანძე კი არ იქნება, რაც ახლა არის, წახალისება იქნება, რომ თქვენ გაქვთ ყველაზე მეტი ხე. ამით ხეების აღრიცხვიანობასაც აკეთებ.

ხეების მოვლაზე არაერთი გადაწყვეტის მოფიქრება შეიძლება. ადამიანის გონებას საზღვარი არ აქვს. ჩვენ უბრალოდ უნდა გავხსნათ შესაძლებლობა, რომ ყველამ ამაზე იფიქროს. ბევრი ტვინი თუ ფიქრობს საქმეზე, ყოველთვის გადიხარ შედეგზე. ეს არის ინოვაციური მენეჯმენტი.

ვისაუბროთ თქვენი პროგრამის იმ ნაწილზე, რომელიც სამუშაო ადგილების შექმნას ეხება ინოვაციების გამოყენებით – სმარტ ჰაბი, ბლოკჩეინი, საჰაერო ჰაბი და ა.შ. თუმცა ეს ყველაფერი ერთი შეხედვით უფრო საპარლამენტო არჩევნებისთვის მომზადებულ პროგრამას ჰგავს, ვიდრე თვითმმართველობის. ხომ არ დაგაგვიანდათ ამ პროგრამის წარმოდგენა? საპარლამენტო არჩევნები 2016 წელს იყო და თქვენ მაშინ პაატა ბურჭულაძის ბლოკში იყავით…

ჩვენ ქალაქების ფუნქციას არასწორად ვუყურებთ და გვგონია, რომ ქალაქის საქმე მარტო კანალიზაციაა. თანამედროვე მეცნიერები, ურბანისტები ამბობენ, რომ ეკონომიკის განვითარების ქვაკუთხედი ქალაქია და არა ცენტრალური ხელისუფლება.

თვითმმართველობის კოდექსს ხომ ვერ შეცვლით მერის თანამდებობიდან?

თბილისის მერი მთავრობის სხდომაზე ზის და რას მელაპარაკებით, რომ ამას ვერ გავიტან, მე თბილისის ამომრჩეველმა მანდატი მომცა და წინ ვინ დამიდგება ამის რეალიზებაზე? მეცინება, უბრალოდ.

მაგალითად, როგორ გადაწყვეტს მერი ისეთ საკითხებს, როგორიცაა თბილისის აეროპორტის საკითხი, ტავ ურბანთან ხელშეკრულების მხარე ხომ ცენტრალური ხელისუფლებაა და არა ადგილობრივი, სმარტ ჰაბი, რომელიც ბიზნესის რეგისტრაციისა და საქმიანობის გამარტივებას ითვალისწინებს, როგორ შეასრულებთ ამ დაპირებას, თუ ცენტრალური ხელისუფლება წინააღმდეგი წავა? ორივე ხომ ცენტრალურ ხელისუფლებაზე მიბმული საკითხია?

ქალაქი კატოვიცე. სანამ ქუთაისიდან ამ ქალაქში ფრენები არ დაიწყო, იცოდით? მე არ ვიცოდი. დამაინტერესა, რატომ დაფრინავს ქუთაისი – კატოვიცის რეისი. წავედი, შევხვდი კატოვიცის მერს, კრაკოვის მერს. ნახეთ, რა მოხდა. პოლონეთის ქალაქები და მათ შორის კატოვიცე ზუსტად იგივე ამოცანის წინაშე იდგნენ, როცა ცენტრალური ხელისუფლება აკონტროლებდა აეროპორტს. კატოვიცე იყო ტყიბულის ტიპის ქალაქი, იქაც ქვანახშირს აწარმოებდნენ. დღეს ქვანახშირს საერთოდ აღარ მოიპოვებენ და უმუშევრობის დონე 2.7%-ია, ერთ-ერთი ყველაზე დაბალი ევროპაში. რა გააკეთეს? დაიწყეს სამართლებრივად მუშაობა, მათ შორის, დავა ცენტრალურ ხელისუფლებასთან, რადგან LOT ამ აეროპორტებს მეორეხარისხოვანი ფუნქციით იყენებდა, ჯერ ვარშავაში გადაჰყავდა მგზავრები და შემდეგ ანაწილებდა დანარჩენ ქალაქებში. ზუსტად ასე ხდება თბილისის აეროპორტის შემთხვევაში. TAV-მა ეს აეროპორტი სტამბულის აეროპორტის დანამატად აქცია და ჩვენ პირდაპირი რეისები არ გვაქვს. ვამბობთ, რომ ჩვენი ისტორიული ფუნქცია აღმოსავლეთისა და დასავლეთის დაკავშირება იყო, გეოგრაფიული მდებარეობაა ერთ-ერთი უპირატესობააო და ამას არ ვიყენებთ. სხვა მილიონიან ქალაქებთან პირდაპირი კომუნიკაცია არ გვაქვს. ასე ვერ განვვითარდებით. რას ვაპირებ მე? შევხვდები TAV-ს. მაქვს ძალიან ბევრი არგუმენტი, რატომ არღვევს TAV პირობებს, დაწყებული სურათებიდან, რომ ნახმარი ავტობუსები ჩამოჰყავს სტამბულის აეროპორტიდან…

რა მანდატით დაელაპარაკებით?

როგორც თბილისის მერი. ისევე, როგორც კატოვიიეს მერი დაელაპარაკა აეროპორტის მმართველ კომპანიას.

TAV იტყვის, რომ მხარე სამართლებრივად ცენტრალური ხელისუფლებაა.

სამართლებრივ დავაში შევდივარ. TAV-ს ექნება ორი არჩევანი- ან ქალაქის მერთან და მერიასთან შედის პირდაპირ კონფლიქტში და სამართლებრივ დავაში, რომელსაც აუცილებლად მოვიგებ, რადგან დაგროვილი მაქვს არგუმენტები. IATA-ს ბოლო რეკომენდაციები მაქვს მოპოვებული, რომელიც არ შესრულდა…

ამ ინფორმაციაზე ვერაფერს ვიტყვი, რადგან ეს ჩვენთვის უცნობია, მაგრამ  რატომ ფიქრობთ, რომ ბიზნესმოდელს შეცვლის ტავი?

ჩემი პრინციპი იქნება Change or Die (შეცვალე ან მოკვდი). ან უნდა შეცვლაოს, ან წავიდეს. იგივე იქნება სიტი პარკთან მიმართებაში. ახლა ერთმანეთს ეჯიბრებიან, რომ კაბინეტში შესვლისთანავე გავუწყვიტავ ხელშეკრულებასო და ა.შ. ასე ერთ დღეში მიღებული გადაწყვეტილებით, დიახაც, დაჯარიმდები და 25 მილიონი უნდა გადაიხადო. მაგრამ ვინმემ რამე პირობა დაუყენა, ესაა გასაკთებელიო? ესეც არასწორი მენეჯმენტის ბრალია. ტავი დიდ მოსაკრებელს იღებს და არ ხარჯავს ფულს რეკლამაში, რომ პირდპაირი რეისები მოიზიდოს თბილისში: შეხვედრა, თანამშრომლობის შეთავაზება, პირობების დაყენება და თქმა, რომ 6 თვე გაქვს ვადა. ან სხვაგავარად მუშაობ და გაქვს პირდაპირი რეისები, ან გადიხარ. მივდივარ ცენტრალური ხელისუფლებასთან და ვეუბნები, წინააღმდეგი ხარ? თბილისის მერი ყველაზე მაღალი ლეგიტიმაციის მქონე პოზიცია იქნება.

ეს პოლიტიკური თვალსაზრისით შეიძლება, მაგრამ არა სამართლებრივი.

პოლიტიკური თვალსაზრისით ვილაპარაკებ ცენტრალურ ხელისუფლებასთან და ძალიან მაგარია, რომ კონკურენციაში ვიქნებით ერთმანეთთან, ვინ უფრო მაგარ საქმეს გააკეთებს. სამართლებრივი თვალსაზრისით ველაპარაკები ტავს.

მოდით, წარმოვიდგინოთ, რა შეიძლება უთხრას თბილისის მერს პრემიერ-მინსიტრმა გიორგი კვირიკაშვილმა ან მთავრობის სხვა წევრმა, როდესაც მასთან გადაკვეთა მოგიწევთ ფუნქციურად. ბიზნესის დარეგისტრირების საკითხის გამარტივებაც ცენტრალური მთავრობის თემაა და ამაზე ბრძოლა მოგიწევთ. მთავრობა ამბობს, რომ მერს აქვს თვითმმართველობის კოდექსით განსაზღვრული მანდატი, დანარჩენს რაც შეეხება, ანუ ქვეყნის მართვის, ამის მანდატი გვაქვს ჩვენ, რომელიც 2016 წლის არჩევნებზე მივიღეთ ასევე მაღალი ლეგიტიმაციით, საკონსტიტუციო უმრავლესობითო. ამ დროს რას აკეთებთ?

მაღალი ლეგიტიმაციით არ მიუღია. ხმების 48 პროცენტით მიიღეს მანდატების 80%. მაღალი ლეგიტიმაცია მათ არ აქვთ. ეს უბრალოდ საარჩევნო სისტემამ უზურნევლყო.

როგორ გაიტანთ ამ საკითხებს თქვენ?

ძალიან მარტივად. კვირიკაშვილს ვეტყვი, ან შეიცვალე, დამეთანხმე და ერთად ვაკეთებთ ამას, ან განადგურებ პოლიტიკურად. ძალიან პირდპაირ ვეტყვი ამას.

როგორ გაანადგურებთ? თუ ეს მხოლოდ მუქარა იქნება?

პირდაპირი წესით არჩეული თბილისის მერი, რომელმაც ქართული ოცნება დაამარცხა არჩევნებში, რომელსაც  ყველაზე მაღალი ლეგიტიმაცია აქვს… და თქვენ მეუბნებით, რომ კვირიკაშილი მეტყვის, მე უფრო მაღალი ლეგიტიმაცია მაქვსო და თან რა პროექტებზე… ბიუროკრატიის გამარტივება.. პოლიტიკური საკითხები ხომ არ არის, საარჩევნო სისტემას ხომ არ ვცვლით. თქვენ ფიქრობთ, რომ კვირიკაშვილი გიორგი ვაშაძეს ეტყვის, გიორგი, არა, ძმაო, მე ვჭედავ და არ გეთანხმებიო. უბრალოდ სასაცილო იქნება და დათანხმება მოუწევს. ჩვენ ხომ საქმის კეთებაზე ვსაუბრობთ და თუ ამას ადამიანი უპირისპირდება… დარწმუნებული ვარ, პროცესი იქამდე მივა, რომ კვირიკაშვილს გადადგომა მოუწევს.

თქვენ საუბრობთ კრიზისზე…

კრიზისების გარეშე განვითარება არ არსებობს. თუ არაადეკვატური ხელისუფლება გყავს, რომელიც თეთრზე გეუბნება შავიაო, ცხადია, უნდა გადადგეს, თბილისის განვითარებაში ერთი წამითაც ვერ შეგვიშლის ხელს.

რას გულისხმობთ ბლოკჩეინ ქალაქში? საუბარია იმაზე, რომ თბილისი ყველა სერვისს ბლოკჩეინის ტექნოლოგიის გამოყენებით მიაწვდის მომხარებლებს, ანუ რაზეც დუბაი საუბრობს, თუ აპირებთ, რომ მონაცემთა გაცვლის ცენტრი ააშენოთ და ამას უწოდებთ ბლოკჩეინ ქალაქს?

სხვათა შორის,  დუბაის რეკლამა ვნახე და ძალიან მეწყინა, რადგან დუბაიში ერთ-ერთ ფორუმზე ვიყავი გამოსული, სადაც პრეზენტაცია მქონდა და პირველი ბლოკჩეინ ქალაქის იდეა წარვადგინე.  ვწუხვარ, რომ სათაური წაიღეს და შინაარსი სხვა არის.  იმ ადამიანებსაც ვიცნობ, ვინც ამაზე მუშაობს. დუბაიში ოქტომბრის ბოლოს მივდივარ, სადაც ჰარვარდის ბიზნესსკოლის კურსდამთავრებულების შეკრება გვაქვს.

თქვენი აზრით, დუბაიმ თქვენგან მოიპარა იდეა?

ეს იდეა ვიცი, ვიცნობ იმ ადამიანებს და მექნება სერიოზული დისკუსია, მაგრამ მოიპარა სახელწოდება, სამწუხაროდ, შინაარსი სხვა არის. შინაარსი რატომ არის სხვა, იმიტომ, რომ ესენი უკავშირებენ კრიპტოვალუტის გამოცემას, ხომ? და რეალურად ბლოკჩეინ ქალაქი, რომელსაც ჩვენ ვამბობთ, ეს არის სრულიად ახალი ლოგიკით აგებული ქალაქი, რომლის აქციებიც ასევე ICO-ზე გაგვაქვს, თბილისის თითოეულ მაცხოვრებელს თითო კრიპტოაქციას ვაძლევთ, თანხებს ვიზიდავთ ICO-ზე და რამდენიმე მნიშვნელოვანი კომპონენტია.

პირველი, მზის ენერგიაზე მომუშავე ქალაქი იქნება, დიდი საუნივერსიტეტო ქალაქი აშენდება და ყველა ეს კომპონენტი ბლოკჩეინზე დაფუძნებული მართვის სისტემებით იმართება.

როცა ვამბობ, ელონ მასკი უნდა ჩამოვიყვანოთ და დიახაც, ჩვენი პარტნიორი უნდა იყოს ამ ქალაქის მშენებლობაში, ეს არ არის შემთხვევითი იმიტომ, რომ ტესლა ეძებს ადგილს, სადაც პირველ მთლიანად მზის ენერგიაზე მომუშავე ქალაქს ააშენებს, მაგრამ ჩვენთვის მნიშვნელოვანია, რომ მზის ენერგიის გამომუშავება ასევე მიბმული იყოს კრიპტოკოენების წარმოებასთან, რომ ორმაგი შემოსავალი მივიღოთ, ესეც დამატებით შედეგს გვაძლევს.

ანუ რეალურად გულისხმობთ დატაცენტრს, ოღონდ…

დატაცენტრს ვგულისხმობ, მზის ენერგიის გამომუშავების პროცესში. დატაცენტრი ბიტკოინს სჭირდება იმიტომ, რომ მასშია ეს ე.წ. კონსენსუსი, რამდენითაც გაშიფრე შენი სიმძლავრეები, იმდენი ფული გეკუთვნის.

რამდენ მზის ენერგიასაც გამოიმუშავებ და ელექტრონულ სისტემაში მომცემ, იმდენი კოინი უნდა გეკუთვნოდეს, ამას გვინდა, რომ მივაბათ.

ანუ სერვერებს კი არ მივაბა, არამედ  კილოვატებში მივიღებთ, რომელზეც მზის ენერგია მუშაობს, ამით ორმაგ მოტივაციას მივცემთ ინვესტორებს, ეტყვი, რომ დენს ხომ გაყიდი და ფულს შემოიტან, ასევე ყოველი გამომუშავებული კილოვატი არის კოინი. ეს ჩვენი მოდელია, რაც მოვიფიქრეთ

რა ტერიტორიაზე აშენდება ეს ყველაფერი?

ეს, ჯამში, არის 10-12 კილომეტრი. დიდ ლილოსა და პატარა ლილოს შორის. შესაძლებლელია 15 კვადრატულ კილომეტრამდე გაზრდაც, რაც გლდანზე დაახლოებით ერთნახევარჯერ დიდი ტერიტორია გამოდის.

ვინ შეიძლება, რომ ამაში ფული ჩადოს, ეს ხალხი სად გეგულებათ?

ასი ათასზე მეტი ადამიანია საქართველოში, ვინც მაინინგს ეწევა და, ასე ვთქვათ, ინვესტიციას დებს ამ სისტემებში, ეს ერთი. მეორე, ICO-ს პლიუსი იცით, რა არის? რომ საზღვრები არ აქვს? ანუ ეს იმდენად დიდი და ინოვაციური პროექტი იქნება, რომ მილიონობით ადამიანი შემოვა და ფულს ჩადებს.

2 წლის წინ უკრაინის პრეზიდენტის ადმინისტრაციის უფროსთან ვიყავი შეხვედრაზე. პირველად, როცა მის ფეისბუქზე ბლოკჩეინის თემებთან დაკავშირებით გამოჩნდა ინფორმაცია,  მაშინ ყველამ თქვა, რომ ეს რა უბედურებაა, ქართველები მივიდნენ უკრაინის ადმინისტრაციის უფროსთან და რაღაც ბლოკჩეინზე ლაპარაკობენო. დღეს უკრაინაში ყველამ იცის ეს თემა, ვინც კი განვითარებაზე ფიქრობს.  ეს არის წარმატების გასაღები.

ორი წლის წინ ხომ არავინ იცოდა [ეს თემა], სან ფრანცისკოში, ნიუ იორკში კონფერენციებზე ვიყავი და სამი კაცი ვლაპარაკობდით სულ ამ თემაზე, რა სისტემებში შეიძლებოდა, რომ გამოყენებული ყოფილიყო. დღეს ნიუ იორკში ყოველკვირა ტარდება კონფერენციები და ასობით ადამიანია ჩართული. ამერიკაში პრობლემა ის არის, რომ აშშ-ის მთავრობა რეგულაციების შემოღებას აპირებს. რატომ? იმიტომ, რომ ტრადიციული ბიზნესი უპირისპირდება ამ სისტემას. ვინ? საბანკო სექტორი იმიტომ, რომ ექსკლუზივს და მონოპოლიას კარგავს, ანუ ბანკები წარსული ხდება, წარმოიდგინეთ. ამას გარდა, ამერიკაში სავალუტო ფონდის ხალხი გამოვიდა და თქვეს, რომ ბიტკოინი პირამიდა არისო. ან პირამიდა არ იციან რა არის, ან ბიტკოინი ვერ გაიგეს, მაგრამ, ყველაფერი კარგად იციან,  ასე ვთქვათ, დაგეგმილია ეს ყველაფერი. ისევე, როგორც სხვათა შორის, ერთი ქართულად გადათარგმნილი კლიპი ვნახე ელექტრომანქანებთან დაკავშირებით, რომ თურმე რა ცუდია და გარემოსთვის ბენზინზე მავნებელიც ყოფილა. სასაცილოა ეს ყველაფერი. შესაბამისი კომპანიების დაკვეთით არის გაკეთებული. დინების წინააღმდეგ თუ მიდიხარ, გადაგიყოლებს. მე ამის მეშინია, რომ მივეჩვიეთ უმუშევრობაში და გაჭირვებაში ყოფნას და  ბოლომდე არ ჩავრჩეთ. ტალღას ზემოდან უნდა მოექცე და პირველი იყო.  ჩვენი პროექტები რატომ არის ყოველთვის  პირველი, მეგა და ა.შ. იმიტომ, რომ სხვანაირად განვითარების შანსი არ გვაქვს. ძალიან საშინელ გეოპოლიტიკურ სიტუაციაში ვცხოვრობთ და ერთადერთი შანსია, რომ ძალიან ინოვაციურები, სმარტები ვიყოთ და სწრაფად განვვითარდეთ.

ბატონო გიორგი, თქვენ პროფესიით მენეჯერ ბრძანდებით და ისეთი ტერმინები, როგორიცაა სმარტ ჰაბი, ბლოკჩეინ ქალაქი, საჰაერო ჰაბი, სმარტ მოქალაქე, კრიპტოაქციები და ა.შ. რამდენად სწორი საკომუნიკაციო სტრატეგიაა წინასაარჩევნო კამპანიაში?

ამ არჩევნებში ჩემი მიზანი არ არის ის, რომ პოპულიზმში ვაჯობო სხვებს. ჩემი მიზანი ამ არჩევნებში ცოტა ტრუისტული ჩანს, მაგრამ “მერანის” არ იყოს “და გზა უვალი, შენგან თელილი, მაინც დარჩებაო”. ჩემი მიზანი არის ის, რომ ყველანი დავფიქრდეთ,  როგორ შეგვიძლია გარღვევა მოვახდინოთ განვითარებაში. აი, ამ ტერმინების და ცოდნის გარეშე ჩვენ ვერაფერს ვიზამთ, კიდე ერთი ტერმინი „მეოთხე ინდუსტრიული რევოლუცია,’’ რომელსაც საქართველოში არავინ არ ავრცელებს. მთელი ეს მსოფლიო ეკონომიკური ფორუმები  ამაზე ფიქრობენ, თავს იჭყლეტენ… გუშინ წამყვანი ეკონომისტების პრეზენტაციას ვუყურებდი და ყველა ამბობს, რომ აღარ იქნება ის [ძველი] სამუშაო ადგილები, ანუ ცოდნის ეკონომიკა მოდის… განვითარებული ქვეყნებისთვის გაცილებით რთულია ცოდნის ეკონომიკაზე გადასვლა, რატომ? იმიტომ, რომ სტაბილური სისტემა აქვთ და, შესაბამისად, მოსახლეობა ითხოვს, არ დამინგრიო ეს მოდელიო. ჩვენთვის რატომ არის უფრო მარტივი? იმიტომ, რომ გვშია, გვიჭირს და განვთარებაზე უნდა ვიფიქროთ. სუფთა ველზე უფრო სწრაფად ეწყობა. გვაქვს კარგი გამოცდილებები, არა მხოლოდ იუსტიციის სახლი, საბაჟოს სისტემების აწყობა შევძელით, პატარა ნაბიჯები გადავდგით. ამაზე იმხელა ბაზისის დაშენება შეგვიძლია, რომ გარღვევას მოვახდენთ.

ვიღაც შეიძლება ფიქრობდეს, რომ ამ ტერმინებით მხოლოდ იმის წარმოჩენას ცდილობთ, რომ ისინი იცით…

შინაარსში ხომ შევივდართ, რას ვგულისხმობთ?  ჩემი ფეისბუკი ისეთი აქტიურია, რომ მესიჯებს ვეღარ ავუდივარ. მწერენ, მოვძებნეთ ინტერნეტში, ეს ასეაო? პასუხებს ვეღარ ავუდივარ და ჩვენი გუნდის წევრები მეხუმრებიან ხოლმე.

თუ ვერ მოიგებთ არჩევნებს, აპირებთ თუ არა, რომ ითანამშრომლოთ ან ცენტრალურ მთავარობასთან, ან გამარჯვებულ კანდიდატთან, ანუ შესთავაზოთ თქვენი პროექტები?

ძალიან რთული შეკითხვაა. დღევანდელ ხელისუფლებასთან თანამშრომლობა შეუძლებელი იმიტომაა, რომ საქართველოს განვითარებას სხვადასხვანაირად ვხედავთ. მე ვხედავ არასტანდარტულ გზას.

ჩვენი გენეტიკა არის ინოვაციები, კრეატივი, ქართული ფოლკლორით დაწყებული, მეტალურგია, მედიცინა, ყველაფერი აქეთ არის. ამ მძიმე მთაგრონიან პირობებში ტიპი სმარტი უნდა ყოფილიყო, რომ გადარჩენილიყო და ეკონომიკურად წინ წასულიყო. ქართული ოცნების სტანდარტია, რომ აი, ვიყო ჩემთვის. პრემიერი ამბობს, ძალიან კარგია, რომ სტაბილურობა გვაქვსო. სქართველოსთვის ასეთი ეკონომიკური სტაბილურობა კატასტროფაა. ანუ არ ვვითარდებით, ჭაობაში ვართ. ამ ჭაობს ან ვაშრობთ და განვითარებას ვიწყებთ, ან – არა. ეს პროექტები არის ჭაობის დამაშრობელი.

მთავრობასთან ვერ ხედავთ… ახალ მერთან, თუ ის თქვენ არ იქნებით?

სოციალურ ქსელებშიც წამოვიდა რეაქციები, რომ ოცნების მხარდამჭერები ამბობენ, კარგი იქნება, თუ ვაშაძე კალაძესთან ითანამშრომლებსო, სხვები ამბობენ, მე კი ამას ვუჭერ მხარს, მაგრამ ყველაზე კვალიფიცური ვაშაძეაო. მეცინება, რაზე იცით, რომ ხმას კი ვერ მოგცემ, მაგრამ… ალბათ ესეც დროის საკითხია.  მე იმ მიზანს, რაც მქონდა, რაღაცწილად უკვე მივაღწიე, როცა ამ თემებზე დაიწყო ლაპარაკი.

ხედვა არის ხელოვნება, დაინახო უხილავი მომავალი. თუ ამ ხელოვნებას დაეუფლები ადამიანი, მაშინ წარმატებას მიაღწევ. მე წარმატებული საქართველოს სურათს ვხედავ.

სხვა არაერთი პროექტი გვაქვს: ოთხი სეზონის ქალაქი თითქოს ძალიან მარტივია, მაგრამ თბილისობას ეხება. რა იყო ის შაბათ-კვირა? ქუჩებში დავდიოდი… ხედავ, რომ როგორ ვითარდებიან სხვაგან და აქ მიწაზე დაზღართნებასავით იყო. იქ შეგიძლია გააკეთო ევროპის დედაქალაქების დღესასწაული, მერები ჩამოვიდნენ, სხვა – აზიის და ევროპის დედაქალაქების შემკრების სტატუსი შეგიძლია შეიძინო. იგივე გვაქვს  ყველაზე დიდი ახალი წლის პროექტი აღმოსავლეთ ევროპაში. რატომ? იმიტომ, რომ ყველაზე მეტ ფულს ადამიანები ახალ წელს ხარჯავენ. შესწავალილი მაქვს, ჩვენ გარშემო რა ხდება ახალ წელს. არსად არაფერი ხდება განსაკუთრებული. ამ დროს ჩვენ დავამყარებდით გინესის 4 რეკორდს, 5 სხვა რაღაცას, მაგარი კონცერტები, მაგრამ იქვე გვაქვს თანაბრად განვითარებული ქალაქი, ვაზისუბანი, გლდანი… იქ ადამიანებს ვაჩვევეთ, რომ თავისუფალი ოთახი თუ გაქვს, შეგიძლია გააქირაო და შემოსავალი ნახო იმ 7 დღის მანძილზე, როცა ტურისტების დიდი მოწოლა იქნება. ის ადმაიანი სხვანაირად იწყებს ფიქრს, რომ ტურისტი ცუდი კი არ არის, კარგია, რადგან შემოსავალს მაძლევსო, თუ ამას გავანაწილებთ. არტგენტიდან მოგვივიდა ერთი იდეა, თუმცა სახელი არ წამოვიღეთ საავტორო უფლებების გამო, მაგრამ ეთნოკულტურული ფესტივალი შეგვიძლია გავაკეთოთ, ანუ საერთაშორისო არტ-გენი. ჩვენი ფუნქცია უნდა დავინახოთ თანამედორვე სამყაროში, რას ვთავაზობთ და მაშინ წარმატებას მივაღწევთ. საქართველოდან გარბიან ამ ქევყნის მოქალაქეები იმიტომ, რომ გასაქანს ვერ ნახულობენ. დუბაის რომ ეთქვა, აქ უცხოელები არ შემოვიდნენო, იქნებოდა უდაბნოში მდგარი ორი ცალი ქოხი და მეტი არაფერი.

სხვათა შორის, მარტო ჩვენს პროგრამაშია გაწერილი ვადები, რა დროს რას ვაკეთებთ.

ვადები არის, მაგრამ ბიუჯეტები – არა. გყოფნით ქალაქის ბიუჯეტი ამ ყველაფერში?

ძირითადად არსებული ბიუჯეტები რაც არის… მაგალითად, გამწვანების ბიუჯეტი რაც არის, იმით ვაკეთებთ, ოღონდ ჯიბეში არ ვიდებთ. 150 მილიონს ბიუროკრატიზე ვზოგავ, ოღონდ ამ თანხებს პენსიებში არ ვუშვებთ, სოცილაური ბიუჯეტი სკამარისზე მეტია. ახალ წელს თანხებს ისედაც ვხარჯავთ, არტ-გენსაც ისედაც ეხმარები, ბლოკჩეინ ქალაქში საწყის დაგეგმარებაზე დაიხარჯება ფული ჩვენი გათვლით, რამდენიმე ასეულ ათასზეა სულ საუაბრი: კონცეპტუალური გეგმის გაკეთებაა საჭირო. ვიდეორგოლი უკვე მომზადებული გვაქვს.

ბოლო კითხვა, რომელსაც ყველა კანდიდატს ვუსვამთ: თუ მერი გახდებით, საპატრიარქოსთვის მიწების გადაცემის პრაქტიკას რა ბედი ეწევა?

მე ვაპირებ, რომ ეს პრაქტიკა გავაჩეროთ. საკმარისზე მეტი მუნიციპალური მიწაა გადაცემული და დარჩენილი სამუშაო ადგილების შესაქმნელად უნდა გამოვიყენოთ. მოვიდა დრო საქმის კეთების. საპატრიარქოსთან გვექნება ისეთი ურთიერთობა, როგორიც ხელისუფლებას უნდა ჰქონდეს. ეს არის ორი სრულიად გაყოფილი სისტემა, სულიერება ერთია და ქალაქის მართვა მეორეა. ვითანამშრომლებთ, მაგრამ ქონებების განიავება უნდა დასრულდეს. მე მგონი, ყველას ყელში ამოუვიდა ერთ ლარად ვითომ საინვესტიციოდ, ვითომ ამისთვის, ვითომ იმისთვის ქონების გადაცემები და შემდეგ აღმოჩნდება ხოლმე, რომ კერძო  სახლებია იქ აშენებული.

მასალების გადაბეჭდვის წესი