Interviewsსამართალი

ანა დოლიძის მისია – ინტერვიუ უზენაესი სასამართლოს წევრობის კანდიდატთან

26 თებერვალი, 2016 • 2015
ანა დოლიძის მისია – ინტერვიუ უზენაესი სასამართლოს წევრობის კანდიდატთან

25 თებერვალს თავდაცვის მინისტრის მოადგილე, ანა დოლიძე პრეზიდენტმა უზენაესი სასამართლოს წევრობის კანდიდატად წარადგინა. ნეტგაზეთი ანა დოლიძეს მისეულ ხედვებზე, სასამართლო სისტემაში მიმდინარე რეფორმებზე, იუსტიციის უმაღლეს საბჭოზე და სხვა საკითხებზე ესაუბრა.

პრეზიდენტმა უზენაესი სასამართლოს წევრობის კანდიდატად დაგასახელათ.  რა არის თქვენი მოტივაცია იმისთვის, რომ დათანხმდით ამ შემოთავაზებას, რა განწყობით გეგმავთ სასამართლოში შესვლას?

ყველა იურისტისთვის უზენაესი სასამართლოს მოსამართლეობა ალბათ არის პროფესიული საქმიანობის აპოთეოზი. შესაბამისად, ჩემთვის დიდი პატივია ეს დასახელება და პრეზიდენტის რწმენა, რომ მე შემიძლია რაღაც წვლილი შევიტანო სასამართლო სისტემის რეფორმირების საქმეში. ამას უკავშირდება, ჩემი წარმოდგენით, ჩემი მისია. სასამართლო დღესდღეობით გარდამავალ ეტაპზე იმყოფება. უამრავი საჭიროებაა, რაც მთვარია, არის ახალი ხალხის მოსვლის საჭიროება, ახალი ხალხის, რომელიც, ვთქვათ, სისტემაში მოვა და შემოიტანს ვთქვათ, უფრო გაზრდილ სანდოობას და ლეგიტიმურობას ხალხის მხრიდან. ასევე არის საჭიროება ხალხის, რომელსაც ესმის ევროპული სამართლებრივი სივრცე. მე მოწოდებული ვარ, რომ ძალიან დიდი ენთუზიაზმით წვლილი შევიტანო სასამართლოს რეფორმის სფეროში და მთელი ჩემი გამოცდილება, მათ შორის ის, როგორ მუშაობს სასამართლო უცხოეთში –  ბოლო წლებში ცხოვრების უმეტესი ნაწილი ამერიკაში მაქვს გატარებული, ეს ყველაფერი დიდწილად შევიტანო სასამართლოში.

დღეის მდგომარეობით თქვენ კვლავ აღმასრულებელი ხელისუფლების მაღალჩინოსანი ხართ. აღმასრულებელი ხელისუფლებიდან სასამართლო ხელისუფლებაში გადასვლა, თუკი, ცხადია, პარლამენტი მხარს დაგიჭერთ, ხომ არ შეიძლება აჩენდეს კითხვის ნიშნებს იმასთან დაკავშირებით, რომ თქვენ კვლავ დარჩებით დაკავშირებული მთავრობასთან? რა არგუმენტები გაქვთ ამ ეჭვებისა და კითხვების წინააღმდეგ?

არანაირად, სხვათა შორის, მინდა გითხრათ, რომ ჩვენ აქეთ უნდა მივისწრაფოდეთ, როდესაც ხელისუფლების ერთი შტოდან მეორე შტოში გადადის ხალხი და პირიქით. მაგალითად, დამკვიდრებული პრაქტიკაა  აშშ-ში აღმასრულებლიდან სენატში, სენატიდან – სხვაგან და შემდეგ – სასამართლოში. მე მაგალითს გეტყვით, რომ ანტონი კენედი, რომელიც არის უზენაესი სასამართლოს დღევანდელი მოსამართლე, მანამდე იყო ლობისტი და რონალდ რეიგანის აპარატში მუშაობდა. ასევე, აარონ ბარაკი, ისრაელის უზენაესი სასამართლოს თავმჯდომარე, რომელიც არის გამორჩეული იურისტი, მართლაც მსოფლიოში ცნობილი, მანამდე იყო იურიდიული მრჩეველი პრემიერ-მინისტრის აპარატში. ანუ ეს იქით-აქეთ სიარული პირიქით, არის საშუალება სახელმწიფო აზროვნების ჩამოყალიბების. იმიტომ, რომ პირი, რომელსაც აქვს გამოცდილება, ჩემნაირი, არასამთავრობო სექტორში, შემდეგ- სამეცნიერო სფეროში, შემდეგ- აღმასრულებელ შტოში, მე ვფიქრობ, რომ უფრო ფართო თვალსაწიერს მოიტანს სისტემაში, ახალ იდეებს და ახალ შთაგონებას.

ამერიკის მაგალითი, ერთი მხრივ, გასაგებია, მაგრამ სასამართლოს სანდოობა ამერიკაში და სასამართლოს სანდოობა საზოგადოების მხრიდან საქართველოში ძალიან განსხვავდება ერთმანეთისგან, ზუსტად ამიტომ დაგისვით ეს კითხვა, რომ როდესაც აღმასრულებელი ხელისუფლებიდან პირი გადადის სასამართლო ხელისუფლებაში, შეიძლება ნდობის თვალსაზრისით კითხვები გაჩნდეს. თქვენ არ ეთანხმებით ამ მოსაზრებას?

რომ შეხედავთ ჩემს ბიოგრაფიას, მე ბოლო 9 თვე ვარ აღმასრულებელ ხელისუფლებაში. მანამდე,7 წელი ვიყავი მეცნიერი. მანამდე ბევრი წელი ვიყავი პრაქტიკოსი იურისტი და არასამთავრობო ორგანიზაციის წევრი. ანუ, პირიქით, ჩვენ უნდა წავიდეთ ისეთი სახელმწიფოსკენ, სასამართლოდან რომ ადამიანი წამოვა, მაგალითად, მას საშუალება ჰქონდეს, რომ წავიდეს ნებისმიერ სხვა შტოში, წავიდეს პარლამენტში, წავიდეს აღმასრულებელ სისტემაში. ასეთი სახელმწიფო უნდა გვქონდეს იმიტომ, რომ სახელმწიფოებრივი აზროვნების ჩამოყალიბება ასე ხდება. პირიქით, ეს მისასალმებელია. მაგალითად, ევროპაში, საკონსტიტუციო საბჭოში, ეს არის ორგანო საფრანგეთში, რომელიც საკონსტიტუციო საკითხების საბოლოო ინსტანციაა, კომპლექტდება ყოფილი პერმიერ-მინისტრებისგან. აქედან არის ამოსავალი წერტილი. მე არც აღმასრულებელ ხელისუფლებაში დამიწყია კარიერა, მე გარწმუნებთ, რომ არც აქ არ დავამთავრებ ჩემს კარიერას. შესაბამისად, რაიმე ბმა მეცნიერებასთან უფრო მაქვს, მეცნიერებაში ბოლო 8 წელი მაქვს გატარებული.

თქვენ უკანასკნელ ხანებში გამოთქვით სტრასბურგში ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოს მოსამართლეობის სურვილი. მას შემდეგ, რაც დასახელდით უზენაესი სასამართლოს მოსამართლეობის კანდიდატად, თქვენ ამით უარს ამბობთ, რომ იყოთ სტრასბურგის სასამართლოს მოსამართლე?

არა, სტრასბურგის სასამართლო არის გრძელვადიანი საკითხი. ეს არის გადაწყვეტილება, რომელიც მიიღება ძალიან ბევრი თვის შემდეგ და ძალიან გრძელი პროცესია. შესაბამისად, მე მგონი, ერთი მეორეს ხელს არ უშლის. სტრასბურგის საკითხი ჩვენს სადავეებში ნაკლებად არის, რადგან საბოლოო გადაწყვეტილებას ევროსაბჭო იღებს. ორივე პოზიცია არის მართლმსაჯულების პოზიცია. ერთი არის საქართველოში ნორმატიულ სივრცეში მონაწილეობა, მეორე არის იმ სივრცეში, სადაც მე შემეძლება, რომ ქართული პრინციპები ავურიო ევროსასამართლოს პრინციპებს, რისი გაკეთება აქაც მინდა უზენაესი სასამართლოს მოსამართლის პოზიციაზე.

ინტერვიუს დასაწყისში ახსენეთ რეფორმები და გამოთქვით რეფორმებში ჩართვის სურვილი. პირველი მოსმენით პარლამენტმა უკვე განიხილა და კვლავ განიხილავს მართლმსაჯულების მესამე ტალღის რეფორმის კანონპროექტებს, რომლებსაც შემოაქვთ ძალიან ბევრი ცვლილება. მაგალითად, საქმეთა ელექტრონული წესით განაწილება, მოსამართლეთა რაოდენობის გაზრდა უზენაეს სასამართლოში და ა.შ. თქვენ როგორ უყურებთ ამ ცვლილებებს, ხომ არ გაქვთ იდეები, იგივე რეფორმირების კუთხით, რაც გსურთ, რომ გაუზიაროთ პარლამენტს?

მე ვიცნობ ამ პაკეტს, სხვათა შორის, და ვფიქრობ, რომ ძლიან კარგი რაღაცები არის ამ პაკეტში.  მაგალითად, საქმეების ელექტრონული განაწილება. წლების წინ მუდმივად ამაზე ვსაუბრობდი, რომ ეს იყო ძალიან სერიოზული პრობლემა, როდესაც თავმჯდომარის შეხედულებით ნაწილდებოდა საქმეები. ეს აღიკვეთება იმდენად, რამდენადაც თვითონ სისტემა მექანიკურად გადაანაწილებს საქმეებს და აღიკვეთება კონკრეტულად თავმჯდომარის დისკრეცია, რაც ადრე იყო პრობლემა. ყველაზე გამორჩეული ნაბიჯი ჩემთვის არის ის, რომ ყველა მხარეს შეეძლება გაასაჩივროს გადაწყვეტილება უზენაეს სასამართლოში, თუ ფიქრობს, რომ ის ეწინააღმდეგება ევროსასამართლოს მიერ დადგენილ პრონციპებს. ამიტომ ჩვენ დაგვჭირდება ადვოკატებისა და იურისტების მთელი არმია, რომელთაც ევროსასამართლოს პრეცედენტული სამართალი ესმით. შესაბამისად, მე ვფიქრობ, რომ დროულია, რომ ისეთი ხალხი მოვიდეს უზენაეს სასამართლოში, რომელთაც ძალიან კარგად ესმით, მათი მეორე ენაა მეორე [ევროპის ] სასამართლოს პრეცედენტული სამართალი. მივესალმები ამ დინამიკას, რომელიც მიმდინარეობს.

იუსტიციის უმაღლესმა საბჭომ გასულ თვეებში უმრავლესობით, 10 ხმით აირჩია ლევან მურუსიძე, რომელსაც თავის დროზე, 2007 წელს,  მიღებული  აქვს გადაწყვეტილება, რის შედეგადაც გირგვლიანის საქმეზე ბრალდებულებს შეუმცირდათ სასჯელები. საზოგადოებისთვის ასევე ცნობილია თქვენი ძალიან მტკიცე პოზიცია გირგვლიანის საქმეზე. ხომ არ გაგიჭირდებათ ამ ყველაფრის შემდეგ საბჭოსთან თანამშრომლობა და კომუნიკაცია? როგორ წარმოგიდგენიათ ეს პროცესი?

ნამდვილად, ჩემი პოზიცია ამ თემებზე ძალაინ ბევრჯერ მაქვს ნათქვამი. პირიქით, მე ვფიქრობ, რომ სჭირდება სისტემას ის ხალხი, როემლსაც ეს გამოცდილება და ცოდნა აქვს. იმავე ევროსასამართლოს აქვს ნათქვამი ამ თემაზე საკუთარი და საკმაოდ მკვეთრი პოზიცია და რაც მეტი ადამიანი იქნება სისტემის შიგნით, რომელსაც შეუძლია ეს წარმოადგინოს და თქვას, ასევე, შემოიტანოს ის პრინციპები, რომელსაც ევროსასამართლო ნერგავდა, მით უკეთესია სისტემისთვის. რაც შეეხება კონკრეტულად მუშაობის თემებს, ასეთი გამოთქმა აქვთ სამხედროებს, რომ ნებისმიერი გეგმა ძალაშია მხოლოდ და მხოლოდ პირველ შეტაკებამდე. აქ იგულისხმება, რომ უშუალოდ პრაქტიკასთან შეხებამდე ძალიან ფუჭია თქვა, როგორ იმუშავებ. ამიტომ ზედმეტი იქნებოდა ჩემგან ლაპარაკი კონკრეტულ პიროვნებებთან მუშაობაზე და ა.შ.

მამუკა ახვლედიანის საქმე იყო ბოლო პერიოდში ერთ–ერთი ყველაზე ხმაურიანი საქმე. კერძოდ, მას შემდეგ, რაც მამუკა ახვლედიანმა ღიად დაიწყო კრიტიკა იუსტიციის უმაღლეს საბჭოს გადაწყვეტილებების და იქ მიმდინარე პროცესების, აღმოჩნდა, რომ იგი საქმეთა თვითნებურად განაწილების  ბრალდებით დაითხოვა საბჭომ თბილისის საქალაქო სასამართლოს თავმჯდომარის თანამდებობიდან. ასევე, მის წინააღმდეგ მიმდინარეობს დისციპლინური დევნაც. თქვენ, როგორც მომავალი მოსამართლე, როგორ შეაფასებდით ამას იმავე გამოხატვის თავისუფლების ჭრილში, შეიძლება თუ არა მოსამართლემ აკრიტიკოს სასამართლო სისტემა?

ამ საქმესთან დაკავშირებით ნამდვილად გამიჭირდება კომენტარი იმიტომ, რომ ზუსტად ამ მოსამართლეობრივი პოზიციიდან რთულია, რომ რაღაც ნაწყვეტ–ნაწყვეტ მოსმენილი ამბებიდან, რასაც ვისმენთ ჩვენ მედიაში, ადამიანმა დასკვნა გამოიტანო რაიმე საქმეზე. ვინაიდან მე ამაში არც ჩართული ვარ, ამ თემას არ ვიცნობ, გამიჭირდება დასკვნის დადება. სიამოვნებით გავცემ პასუხს ნებისმიერ თემას, სადაც მე თვითონ ჩართული ვარ და უფრო ფუძემდებლურად ვიცი. ამას, როცა მექნება საშუალება და თუ მომეცემა საშუალება, რომ სისტემას კარგად გავეცნო, მე სიამოვნებით მოგახსენებთ.

ბოლო კითხვას დაგისვამთ, როგორ ფიქრობთ, დაგიჭერთ თუ არა მხარს პარლამენტი, რა მოლოდინები გაქვთ ამასთან დაკავშირებით?

მხარდაჭერის იმედი, რა თქმა უნდა, მაქვს. განწყობილი ვარ კარგად და სიამოვნებით ავხსნი ჩემს ხედვებს, ჩემს ბიოგრაფიას საქართველოს პარლამენტის ნებისმიერ წევრთან, რომელიც ამას მოისურვებს. რა თქმა უნდა, მაქვს იმედი, თუმცა პროგნოზისგან თავს შევიკავებ იმიტომ, რომ პროგნოზი სარისკო საქმეა. კეთილგანწყობის იმედი მაქვს.

ანა დოლიძე. ფოტო – პრეზიდენტის ადმინისტრაცია.

ანა დოლიძე. ფოტო – პრეზიდენტის ადმინისტრაცია.

მასალების გადაბეჭდვის წესი