როგორი სიტუაციაა ქვეყანაში ადმიანის უფლებების დაცვის და მედიის თავისუფლების კუთხით, ასევე, რას ფიქრობს გენერალური მდივანი საქართველოს ხელისუფლების მისწრაფებაზე ევროპასთან ინტეგრაციის თვალსაზრისით? – ამ საკითხებზე “ნეტგაზეთი” ტორბიორნ იაგლანდს ესაუბრა:

ბატონო გენერალურო მდივანო, თქვენ შეხვდი, საქართველოს ხელისუფლების მაღალჩინოსნებს. ჩვენ ყველამ ვიცით, რომ ისინი პერმანენტულად საუბრობენ ევროინტეგრაციული კურსის უცვლელობაზე, თუმცა მაინტერესებს თქვენი შთაბეჭდილება, თუნდაც ამ შეხვედრებიდან გამომდინარე, არიან თუ არა ისინი გულწრფელები და გამორიცხავთ თუ არა იმის შესაძლებლობას, რომ ბოლო მომენტში მათ გადაიფიქრონ ასოცირების ხელშეკრულებაზე ხელმოწერა, ისე როგორც ეს იანუკოვიჩმა გააკეთა უკრაინაში?

მე ვფიქრობ, რომ საქართველო ძალიან სერიოზულად უდგება ევროპული ინტეგრაციის საკითხს. მოხარული ვარ, რადგან ვხედავ, რომ თითქმის ყველა პოლიტიკური ძალა გაერთიანებულია ამ თემის ირგვლივ და არსებობს თანხმობა. ეს ძალიან მნიშვენლოვანია საქართველოსთვის, რომ თქვენ არ გაქვთ დისპუტი ამ ფუნდამენტურ საკითხთან დაკავშირებით. მე არ ვიტყოდი იმას, რომ საქართველოში შესაძლებელია იგივე სცენარის განვითარება, რასაც ადგილი ჰქონდა უკრაინაში. აქ ორი მთავარი გასნხვავება არსებობს: პირველი, საქართველომ განახორციელა გარკვეული რეფორმები, გაამყარა დემოკრატია და კანონის უზენაესობა. მეორე განსხვავება არის აზრთა ძლიერი ერთობა ევროპის ირგვლივ, რაც საქართველოში არსებობს პოლიტიკურ ძალებს შორის.

უკრაინაში ეს აზრი გაყოფილია სხვადასხვა მიზეზიდან გამომდინარე – როგორც ეკონომიკური, ისე პოლიტიკური თვალსაზრისით. უკრაინის აღმოსავლეთ ნაწილი აღმოსავლეთისაკენ მიიწევს ეკონომიკური მიზეზების გამო, აღმოსავლეთ ნაწილსა და რუსეთს შორის არსებობს გარკვეული კავშირები. ქვეყნის დასავლეთი ნაწილი კი დასავლეთისაკენ იყურება. ასე რომ, ეს არის ქეყანა, სადაც აზრები ბევრად უფრო გაყოფილია, ამიტომ მე არ ვფიქრობ, რომ ჩვენ შედარებები უნდა გავაკეთოთ უკრაინასა და საქართველოს შორის.

რა სახის საფრთხეებს უნდა  ელოდოს საქართველო რუსეთისაგან ასოცირების ხელშეკრულების ხელმოწერამდე? ყველა ხედავს პრობლემებს, რომელიც აფხაზეთსა და სამხრეთ ოსეთში საოკუპაციო ხაზებთან არსებობს, საუბარია მავთულხლართებზე. ასევე, რუსეთი დროებით აპირებს, რომ აფხაზეთის მხრიდან საქართველოს საზღვარი 11 კილმეტრით გადმოსწიოს მის სასარგებლოდ, ამ ფონზე ადკვატურია თუ არა საქართველოს ხელისუფლების რიტორიკა რუსეთთან ურთიერთობების დათბობის თაობაზე?

სიმართლე გითხრათ, მე არ მაქვს არავითარი კომენტარი ამ საკითხზე. ჩვენი მანდატი არ არის ასეთი ღრმად პოლიტიკური. ჩვენ ვაკვირდებით ადამიანის უფლებებს და კანონის უზენაესობას. ალბათ, ეს საქართველოს ხელისუფლებამ უნდა განმარტოს.

ვისაუბროთ ადამიანის უფლებებზე. ახლა მე მინდა გკითხოთ იმ პრობლემების შესახებ, რაც საქართველოში მედიის თავისუფლების კუთხით არსებობს. ხართ თუ არა საქმის კურსში იმ მოვლენებთან დაკავშირებით, რაც საქართველოს საზოგადოებრივ მაუწყებელში განვითარდა: პარლამენტმა ვერ დაამტკიცა სრულად სამეურვეო საბჭო იმ წევრებისაგან, რომელიც შესაბამისმა შესარჩევმა კომისიამ შესთავაზა. ამის გამო გაჩნდა ეჭვები – ხომ არ ცდილობს მმართველი გუნდი მაუწყებელზე გავლენის მოპოვებას?

მე წამოვწიე ეს საკითხი, აქ ჩემი შეხვედრების დროს და ახსნა–განმარტება, რომელიც მოვისმინე, არის ის, რომ კოალიციამ “ქართული ოცნება” ვერ მოახერხა ბორდის წევრების დანიშვნა, ანუ ეს არ იყო რაღაც პოლიტიკური მცდელობა საზოგადოებრივ მაუწყებელზე კონტროლის მოპოვების. მე ამ [ახსნა–განმარტებას] საკმაოდ სარწმუნოდ  მივიჩნევ, რადგან კოალიციაში მართლაც რთულია ხოლმე კონკრეტული პერსონების დანიშვნაზე შეთანახმება, ეს მე ვიცი იქიდან გამომდინარე, რომ ჩემს ქვეყანაშიც [ნორვეგია] არსებობს კოალიციები და არც იქ არის იოლი პერსონების დანიშვნაზე შეთანხმება.

ეს პროცესი ახლიდან იწყება საქართველოში და რა შეიძლება იყოს თქვენი რეკომენდაცია?

ჩემი რეკომენდაცია არის ის, რომ ისინი უნდა შეთანხმდნენ და დანიშნონ საზოგადოებრივი მაუწყებლის ბორდი, მაგრამ არავის შეუძლია თქვას, რომ ამის უკან რაღაც დგას და აქ სახელმწიფოს მაუწყებლის კონტროლის მცდელობას აქვს ადგილი.

როგორ შეაფასებდით საქართველოში ამჟამად არსებულ სიტუაციას ადამიანის უფლებების დაცვის კუთხით, განსაკუთრებით ეს ეხება უმცირესობების პრობლემებს, რაც, როგორც ვნახეთ, საქართველოს სამოქმედო გეგმის ერთ–ერთი მთავარი საკითხია.

ჩვენ ძალიან შეშფოთებულები ვართ… ექსტრემალური რიტორიკა, სიძულვილის ენა, თავდასხმები უმცირესობების და განსაკუთრებით სექსუალური უმცირესობების, ლგბტ ადამიანების წინააღმდეგ, ჩვენ ეს ვნახეთ და ეს ძალიან სამწუხარო ტენდენციაა, თუმცა არა მხოლოდ აქ, საქართველოში, არამედ ევროპაშიც. ეს ერთ–ერთი პირველი საკითხია, რომელიც ჩვენ აქ დავაყენეთ. ეს იმ სამოქმედო გეგმის ნაწილიცაა, რომელიც საქართველოში დაიწყო.

რამდენიმე დღის წინ საქართველოს პარლამენტმა დაამტკიცა თვითმმართველობის კოდექსი, თუმცა მანამდე ექსპერტების და NGO-ების ნაწილმა გაავრცელა კრიტიკული განცხადებები ამ რეფორმის შედეგთან დაკავშირებით. მათი აზრით, ცვლილებები, რომელიც კოდექსში შევიდა საპარლამენტო განხილვების დროს, უკანგადადგმული ნაბიჯია და ვერ უზრუნველყოფს რეალურ და ეფექტურ თვითმმართველობას. როგორია თქვენი რეკომენდაცია ამ რეფორმის თაობაზე?

მე მხოლოდ ის შემიძლია გითხრათ, რომ ეს კანონი უკვე მიღებულია და საქართველოსა და ევროპის საბჭოს ექსპერტებს შორის კონსულტაციები არსებობდა. რაც ახლა ყველაზე მნიშვნელოვანია, არის ის, რომ მომავალი არჩევნები იქნება სამართლიანი და თავისუფალი, მოხდება დაკვირვება ამ არჩევნებზე და ეს პროცესი დაიწყებს უფრო მეტ, რეალურ დეცენტრალიზაციას… ეს არის ის განზრახვა, რომელიც მე მოვისმინე რესპუბლიკის პრეზიდენტისგან დღევანდელ შეხვედრაზე. მე შემიძლია გითხრათ, რომ [პროცესის] კარგ განვითარებას აქვს ადგილი, რა თქმა უნდა, შეიძლება იყოს სისუსტეებიც, მაგრამ კარგია, რომ პროცესი დაიწყო.